HEYSE ABRAHAM, pastor kościoła NMP
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:2____Luteranie.jpg|thumb|Abraham Heyse, 1680, Johannes von Munnichnysen na podstawie [[STECH ANDREAS| Andreasa Stecha]]]] | [[File:2____Luteranie.jpg|thumb|Abraham Heyse, 1680, Johannes von Munnichnysen na podstawie [[STECH ANDREAS| Andreasa Stecha]]]] | ||
| − | '''ABRAHAM HEYSE''' (Heysen, Heyseus | + | '''ABRAHAM HEYSE''' (Heysen, Heyseus) (26 II 1624 Gdańsk – 22 VII 1680 Gdańsk), teolog, drugi pastor między innymi [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP). Syn ubogiego wytwórcy korków i matki pochodzącej z Meklemburgii. Ukończył [[SZKOŁA MARIACKA | szkołę mariacką]], w latach 1635—1636 wysłany został przez rodziców na nauki do Polski, w 1639, korzystając z pomocy gdańskiej [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]], ukończył [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickie]]. Również dzięki stypendium Rady Miejskiej od 1642 studiował na uniwersytecie w Greifswaldzie (Gryfii), gdzie dorabiał udzielaniem korepetycji dzieciom pastora Battusa i uzyskał tytuł magistra filozofii. Od 1644 studiował teologię w Rostocku (napisaną tu rozprawkę zadedykował gdańskim rajcom), od 1645 w Królewcu, gdzie ponownie zmuszony był dorabiać korepetycjami. Z powodu braku funduszy pod koniec 1645 wrócił do Gdańska, udało mu się uzyskać trzyletnie stypendium Rady Miejskiej, od 1646 studiował w Wittenberdze, w 1649 w Lipsku. Odbył kilkumiesięczną podróż naukową, odwiedzając ośrodki w Jenie, Norymberdze (Nürnberg), Altdorfie, Ingolstadt, Monachium (München), Augsburgu, Ulm, Tybindze (Tübingen), Strasburgu, Wormacji (Worms), Spirze, Moguncji (Mainz), Kilonii (Kiel), Delft, Hadze (‘n Haag), Lejdzie (Leyden) i Amsterdamie. Otrzymał stanowisko adiunkta na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lipskiego, zdobył prawo wygłaszania kazań, w Wittenberdze proponowano mu urząd kaznodziei. Propozycje zmuszony był odrzucić po otrzymaniu z Gdańska polecenia powrotu, do czego był zobowiązany jako miejski stypendysta. <br/><br/> |
W Gdańsku ponownie od 1650. Od 9 II 1651 pierwszy diakon w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]]. Wspierał [[MAUKISCH JOHANN | Johanna Maukischa]], który po sporze (1650–1651) między [[KALWINI W GDAŃSKU | kalwinistami]] a [[LUTERANIE | luteranami]] z ramienia tych drugich został rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy. W latach 1660–1762 pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]], od 1674 do śmierci drugi pastora kościoła NMP. <br/><br/> | W Gdańsku ponownie od 1650. Od 9 II 1651 pierwszy diakon w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]]. Wspierał [[MAUKISCH JOHANN | Johanna Maukischa]], który po sporze (1650–1651) między [[KALWINI W GDAŃSKU | kalwinistami]] a [[LUTERANIE | luteranami]] z ramienia tych drugich został rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy. W latach 1660–1762 pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]], od 1674 do śmierci drugi pastora kościoła NMP. <br/><br/> | ||
| − | Autor mów | + | Autor wierszy i mów; między innymi w 1650 żegnał odchodzące na uniwersytet w Wittenberdze rektora [[CALOW ABRAHAM, rektor Gimnazjum Akademickiego | Abrahama Calowa]], w 1654 uczcił pamięć Dorothei, córki burmistrza [[BODECK VALENTIN von, burmistrz Gdańska | Valentina Bodecka]], żony Albrechta Rosenberga, w 1655 opublikowano epitafium jego autorstwa upamiętniające profesora [[OELHAF PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Petera Oelhafa]], w tym samym roku uczcił zawarcie małżeństwa późniejszego burmistrza [[SCHMIEDEN JOHANN ERNST, burmistrz Gdańska | Johanna Ernsta Schmiedena]] z Adelgunde Hoffmann i ślub Albrechta Rosenberga z Adelgundą z domu Wieder (wdową po zmarłym w 1654 rajcy Gabrielu Schumanie). Już jako pastor kościoła św. Jana żegnał w 1661 mową zmarłego pastora tczewskiego Tobiasa Seilera, w 1674 kolejnym utworem pastora [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] [[BOTSACK JOHANN, pastor kościoła NMP, rektor | Johanna Botsacka]].<br/><br/> |
| − | W 1662 polecił wykonać dla siebie płytę nagrobną w kościele św. Jana (nr 173). Został pochowany w tym kościele 31 VII 1680, mowę pogrzebową wygłosił diakon kościoła NMP Benedykt Figk | + | W 1662 polecił wykonać dla siebie płytę nagrobną w kościele św. Jana (nr 173). Został pochowany w tym kościele 31 VII 1680, mowę pogrzebową wygłosił diakon kościoła NMP Benedykt Figk, korzystając z niegdyś własnoręcznie spisanego przez zmarłego życiorysu. Wspomniał go w swoim wierszu [[TITIUS JOHANN PETER | Johann Peter Titius]], profesor retoryki Gimnazjum Akademickiego, jego portret wisiał do 1945 w zakrystii kościoła NMP. {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
Frisch Gregorius, ''Der Sankt Marien Pfarrkirchen In Danzig inwendige Abriss'', oprac. Katarzyna Cieślak, Gdańsk 1999.<br/> | Frisch Gregorius, ''Der Sankt Marien Pfarrkirchen In Danzig inwendige Abriss'', oprac. Katarzyna Cieślak, Gdańsk 1999.<br/> | ||
Bielak Jacek, ''Rekonstruowanie nekropolii. Posadzkowe płyty nagrobne kościoła św. Jana w Gdańsku'', w: ''Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej'', red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.<br/> | Bielak Jacek, ''Rekonstruowanie nekropolii. Posadzkowe płyty nagrobne kościoła św. Jana w Gdańsku'', w: ''Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej'', red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.<br/> | ||
| + | Kotarski Edmund, ''Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku'', Gdańsk 1993 (przez indeks).<br/> | ||
Kotarski Edmund, ''Kaznodzieje kościoła św. Jana wśród twórców XVII-wiecznej gdańskiej prozy biograficznej'', w: ''Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej'', red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.<br/> | Kotarski Edmund, ''Kaznodzieje kościoła św. Jana wśród twórców XVII-wiecznej gdańskiej prozy biograficznej'', w: ''Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej'', red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.<br/> | ||
Nadolski Bronisław, ''Wyjazdy młodzieży gdańskiej na studia zagraniczne w XVII wieku'', „Rocznik Gdański”, t. 24, 1965, s. 207.<br/> | Nadolski Bronisław, ''Wyjazdy młodzieży gdańskiej na studia zagraniczne w XVII wieku'', „Rocznik Gdański”, t. 24, 1965, s. 207.<br/> | ||
Schmidt Paul Theodor, ''Der Streit über den Besitz der Danziger Trinitatiskirche im Jahre 1650'', Altpreußische Monatsschrift NF, Bd. 41, Königsberg 1904. | Schmidt Paul Theodor, ''Der Streit über den Besitz der Danziger Trinitatiskirche im Jahre 1650'', Altpreußische Monatsschrift NF, Bd. 41, Königsberg 1904. | ||
Wersja z 23:38, 20 wrz 2022
ABRAHAM HEYSE (Heysen, Heyseus) (26 II 1624 Gdańsk – 22 VII 1680 Gdańsk), teolog, drugi pastor między innymi kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP). Syn ubogiego wytwórcy korków i matki pochodzącej z Meklemburgii. Ukończył szkołę mariacką, w latach 1635—1636 wysłany został przez rodziców na nauki do Polski, w 1639, korzystając z pomocy gdańskiej Rady Miejskiej, ukończył Gimnazjum Akademickie. Również dzięki stypendium Rady Miejskiej od 1642 studiował na uniwersytecie w Greifswaldzie (Gryfii), gdzie dorabiał udzielaniem korepetycji dzieciom pastora Battusa i uzyskał tytuł magistra filozofii. Od 1644 studiował teologię w Rostocku (napisaną tu rozprawkę zadedykował gdańskim rajcom), od 1645 w Królewcu, gdzie ponownie zmuszony był dorabiać korepetycjami. Z powodu braku funduszy pod koniec 1645 wrócił do Gdańska, udało mu się uzyskać trzyletnie stypendium Rady Miejskiej, od 1646 studiował w Wittenberdze, w 1649 w Lipsku. Odbył kilkumiesięczną podróż naukową, odwiedzając ośrodki w Jenie, Norymberdze (Nürnberg), Altdorfie, Ingolstadt, Monachium (München), Augsburgu, Ulm, Tybindze (Tübingen), Strasburgu, Wormacji (Worms), Spirze, Moguncji (Mainz), Kilonii (Kiel), Delft, Hadze (‘n Haag), Lejdzie (Leyden) i Amsterdamie. Otrzymał stanowisko adiunkta na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lipskiego, zdobył prawo wygłaszania kazań, w Wittenberdze proponowano mu urząd kaznodziei. Propozycje zmuszony był odrzucić po otrzymaniu z Gdańska polecenia powrotu, do czego był zobowiązany jako miejski stypendysta.
W Gdańsku ponownie od 1650. Od 9 II 1651 pierwszy diakon w kościele św. Trójcy. Wspierał Johanna Maukischa, który po sporze (1650–1651) między kalwinistami a luteranami z ramienia tych drugich został rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy. W latach 1660–1762 pastor kościoła św. Jana, od 1674 do śmierci drugi pastora kościoła NMP.
Autor wierszy i mów; między innymi w 1650 żegnał odchodzące na uniwersytet w Wittenberdze rektora Abrahama Calowa, w 1654 uczcił pamięć Dorothei, córki burmistrza Valentina Bodecka, żony Albrechta Rosenberga, w 1655 opublikowano epitafium jego autorstwa upamiętniające profesora Petera Oelhafa, w tym samym roku uczcił zawarcie małżeństwa późniejszego burmistrza Johanna Ernsta Schmiedena z Adelgunde Hoffmann i ślub Albrechta Rosenberga z Adelgundą z domu Wieder (wdową po zmarłym w 1654 rajcy Gabrielu Schumanie). Już jako pastor kościoła św. Jana żegnał w 1661 mową zmarłego pastora tczewskiego Tobiasa Seilera, w 1674 kolejnym utworem pastora kościoła Najświętszej Marii Panny Johanna Botsacka.
W 1662 polecił wykonać dla siebie płytę nagrobną w kościele św. Jana (nr 173). Został pochowany w tym kościele 31 VII 1680, mowę pogrzebową wygłosił diakon kościoła NMP Benedykt Figk, korzystając z niegdyś własnoręcznie spisanego przez zmarłego życiorysu. Wspomniał go w swoim wierszu Johann Peter Titius, profesor retoryki Gimnazjum Akademickiego, jego portret wisiał do 1945 w zakrystii kościoła NMP.
Bibliografia:
Frisch Gregorius, Der Sankt Marien Pfarrkirchen In Danzig inwendige Abriss, oprac. Katarzyna Cieślak, Gdańsk 1999.
Bielak Jacek, Rekonstruowanie nekropolii. Posadzkowe płyty nagrobne kościoła św. Jana w Gdańsku, w: Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.
Kotarski Edmund, Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku, Gdańsk 1993 (przez indeks).
Kotarski Edmund, Kaznodzieje kościoła św. Jana wśród twórców XVII-wiecznej gdańskiej prozy biograficznej, w: Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.
Nadolski Bronisław, Wyjazdy młodzieży gdańskiej na studia zagraniczne w XVII wieku, „Rocznik Gdański”, t. 24, 1965, s. 207.
Schmidt Paul Theodor, Der Streit über den Besitz der Danziger Trinitatiskirche im Jahre 1650, Altpreußische Monatsschrift NF, Bd. 41, Königsberg 1904.
