CHLEBNICKA, ulica

Wersja z 18:01, 9 kwi 2021

Ulica Chlebnicka, około 1890

Ulica Chlebnicka, koniec XIX wieku

Ulica Chlebnicka około 1910

Ulica Chlebnicka, lata 30.
XX wieku

Fasada tzw. domu Schlieffów (Chlebnicka 14), przeniesiona na Wyspę Pawią w Berlinie

Ulica Chlebnicka 29, stan z 1949, fot. Kazimierz Lelewicz. Kamienica od 1907 należała do kupca (hurt drewno) Georga Aprecka , od 1922 do jego córki Wandy i jej męża Ludwika Jurkiewicza, w 1939 skonfiskowana na rzecz niemieckiego skarbu państwa jako mienie polskie

Brama Chlebnicka i ul. Chlebnicka (widoczny biały szczyt Domu Angielskiego), lata 80. XX wieku

Kamienice przy ul. Chlebnickiej: siedziba Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych
i Dom Studenta

CHLEBNICKA, ulica Głównego Miasta, od strony Motławy zamknięta Bramą Chlebnicką. W roku 1337 nazywana platea pistorum, czyli Piekarzy (Piekarska), w 1382 platea panum, czyli Chlebowa, do roku 1945 Brotbänkengasse, czyli Ław Chlebowych. Do połowy XV wieku nazwą obejmowano nie tylko obecną ul. Chlebnicką, ale i ul. Piwną (obecnie granicę stanowi skrzyżowanie z ul. Kramarską). W okolicy obecnej ul. Kleszej (na zapleczu Dworu Artusa) funkcjonował tzw. Mittelmarkt (Targ Środkowy), w XIV–XVI wieku miejsce sprzedaży pieczywa i wyrobów cukierniczych ( ławy chlebowe), od roku 1574 zwany Schnüffelmarkt ( Targ Wąchany).

Początkowo pierzeję południową tworzyły zabudowania oficyn przechodnich parceli Długiego Targu, stopniowo zabudowywane kamieniczkami. W XVI–XVIII wieku piwnice kamieniczek położonych bliżej Bramy Chlebnickiej pełniły także funkcję magazynów dla towarów wyładowywanych na brzegu Motławy. Kamienica pod nr. 1 od 1453 roku była własnością miasta i domem ławników. Z kamienic wyróżniał się tzw. Dom Angielski (nr 16) i zwłaszcza pod nr. 14 tzw. dom Schlieffów (od wywodzącej się z Kołobrzegu rodziny właścicieli z lat 1616–1752), ze wzniesioną około roku 1520 późnogotycką fasadą, jedyny znany z terenu Gdańska przykład domu gotyckiego o kamiennej dekoracji fasady. Ze względu na zły stan techniczny i odrzucenie w 1822 roku przez władze miasta Gdańska propozycji sfinansowania remontu kamienicy z chwilą przystąpienia do rozbiórki nadprezydent prowincji Heinrich von Schön zaproponował nabycie jej fasady królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi III. Fasadę (287 elementów kamieniarki, 3700 kg) rozebrano i drogą wodną przetransportowano do rezydencji królów pruskich w Poczdamie. Tam w roku 1825 zestawiona została w zespole pałacu na Wyspie Pawiej (Schloß Pfaueninsel) na Haweli w Berlinie i jako tzw. Dom Gdański stanowi do dziś jedno ze skrzydeł tzw. Domu Rycerskiego (Kavalierhaus). Dawna (pod nr. 2) szkoła powszechna dla dziewcząt 1 IV 1879 stała się siedzibą państwową Urzędu Stanu Cywilnego (Standesamt) dla miasta Gdańska, po powstaniu jego filii dzielnicowych w latach 1911–1945 przeznaczonego dla mieszkańców centrum miasta.

Podczas odbudowy w latach 70. XX wieku zespołu domów (nr. 13 –16), z przeznaczeniem na dom studencki Akademii Sztuk Pięknych, stworzono kopię pierwotnej fasady. 18 XII 1979 otwarto pod nr 9/10 bar bistro „U Szkota”, (barek, salka na piętrze) na 31 miejsc, prowadzony przez WSS „Społem”. Jako jedna z niewielu ulic zachowała przedproża (za wylotem ul. Kuśnierskiej). Zachowały się też autentyczne fasady kamienic nr 1 (z 1572, ostatni dom wyremontowany w Głównym Mieście w 1941, przed zniszczeniami II wojny światowej), nr 15 (z 1644), nr 24 (około 1570). RED