GRALATH DANIEL II, rektor Gimnazjum Akademickiego
| Linia 4: | Linia 4: | ||
[[File:Daniel_Gralath.jpg|thumb|Daniel Gralath, ''Versuch einer Geschichte Danzigs'', t. 1, Królewiec 1789]] | [[File:Daniel_Gralath.jpg|thumb|Daniel Gralath, ''Versuch einer Geschichte Danzigs'', t. 1, Królewiec 1789]] | ||
| − | '''DANIEL GRALATH II''' (8 VI 1739 Gdańsk – 8 VIII 1809 Gdańsk), rektor gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. Syn [[GRALATH DANIEL I, burmistrz Gdańska | Daniela Gralatha I]]. 1 V 1752 wraz z bratem [[GRALATH THEODOR LUDWIG, uczony | Theodorem Ludwigiem]] zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, naukę ukończył w 1757. 29 IX 1759 zpisał się na uniwersytet w Królewcu, ponownie, z bratem [[GRALATH KARL FRIEDRICH von, burmistrz Gdańska | Karlem Friedrichem]], 27 II 1762 | + | '''DANIEL GRALATH II''' (8 VI 1739 Gdańsk – 8 VIII 1809 Gdańsk), rektor gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. Syn [[GRALATH DANIEL I, burmistrz Gdańska | Daniela Gralatha I]]. 1 V 1752 wraz z bratem [[GRALATH THEODOR LUDWIG, uczony | Theodorem Ludwigiem]] zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, naukę ukończył w 1757. 29 IX 1759 (wraz z [[ZERNECKE DANIEL ANDREAS, burmistrz Gdańska | Danielem Andreasem Zerneckem]]) zpisał się na uniwersytet w Królewcu, studiów nie rozpoczął albo je przerwał, ponownie zapisał się, z bratem [[GRALATH KARL FRIEDRICH von, burmistrz Gdańska | Karlem Friedrichem]], 27 II 1762 i studiował prawo. Był autorem żałobnej ody po przedwczesnej śmierci brata Theodora Ludwiga (1738–1752), także studenta prawa w Królewcu. Od 1763 doktor. <br/><br/> |
Od 1764 do początku 1809 profesor prawa i historii w Gimnazjum Akademickim, do 1799 także inspektor tego gimnazjum, od 1799 jego rektor (pierwszy w dziejach tej szkoły rektor nie będący profesorem teologii, po dłuższym wakacie na tej profesurze od 1801 wykładał ją [[RINCK FRIEDRICH THEODOR, rektor Gimnazjum Akademickiego | Friedrich Theodor Rinck]]), złożył urząd 21 II 1809 z powodu postępującej choroby nóg. Inicjator i realizator od 1765 reformy procesu nauczania w Gimnazjum. W latach 1801–1803 (m.in. z prof. [[TRENDELENBURG JOHANN GEORG, pedagog, senator | Johannem Georgiem Trendelenburgiem]]) wchodził w skład komisji powołanej przez pruski urząd nadzoru nad miejskim szkolnictwem (Kirchen und Schulkollegium), mającej na celu opracowanie reformy miejskiego szkolnictwa, w tym i Gimnazjum Akademickiego (po usunięciu teologii, prawa i medycyny i wprowadzeniu geografii, biologii i fizyki), do czego jednak wówczas nie doszło z uwagi na wydarzenia polityczne (wojny napoleońskie). Autor rozpraw prawniczych (o prawie małżeńskim, prawie chełmińskim, zabezpieczaniu hipotek, przywileju sądowym dla obcego, przywilejach i prawach wpływających na rozwój handlu w miastach nadmorskich, prawie przedawnienia), historycznych (po I rozbiorze Polski o antypruskim charakterze) i druków okolicznościowych.<br/><br/> | Od 1764 do początku 1809 profesor prawa i historii w Gimnazjum Akademickim, do 1799 także inspektor tego gimnazjum, od 1799 jego rektor (pierwszy w dziejach tej szkoły rektor nie będący profesorem teologii, po dłuższym wakacie na tej profesurze od 1801 wykładał ją [[RINCK FRIEDRICH THEODOR, rektor Gimnazjum Akademickiego | Friedrich Theodor Rinck]]), złożył urząd 21 II 1809 z powodu postępującej choroby nóg. Inicjator i realizator od 1765 reformy procesu nauczania w Gimnazjum. W latach 1801–1803 (m.in. z prof. [[TRENDELENBURG JOHANN GEORG, pedagog, senator | Johannem Georgiem Trendelenburgiem]]) wchodził w skład komisji powołanej przez pruski urząd nadzoru nad miejskim szkolnictwem (Kirchen und Schulkollegium), mającej na celu opracowanie reformy miejskiego szkolnictwa, w tym i Gimnazjum Akademickiego (po usunięciu teologii, prawa i medycyny i wprowadzeniu geografii, biologii i fizyki), do czego jednak wówczas nie doszło z uwagi na wydarzenia polityczne (wojny napoleońskie). Autor rozpraw prawniczych (o prawie małżeńskim, prawie chełmińskim, zabezpieczaniu hipotek, przywileju sądowym dla obcego, przywilejach i prawach wpływających na rozwój handlu w miastach nadmorskich, prawie przedawnienia), historycznych (po I rozbiorze Polski o antypruskim charakterze) i druków okolicznościowych.<br/><br/> | ||
Głównym jego dziełem było ''Versuch einer Geschichte Danzigs aus zuverläßigen Quellen und Handschriften'' (''Próba historii Gdańska na podstawie autentycznych źródeł i rękopisów''), pierwsza naukowa synteza historii Gdańska do 1752, pisana także z myślą o popularyzacji dziejów miasta wśród gdańszczan (t. 1–2, Królewiec 1789, t. 3, Berlin 1791, listę prenumeratorów dzieła otwierał król polski Stanisław August Poniatowski). Praca ta, licząca ponad 1700 stron, zastąpiła w wiedzy o Gdańsku dotychczas wykorzystywane, powstałe ponad sto lat wcześniej, dzieło [[CURICKE REINHOLD, historyk, sekretarz Rady Miejskiej, były patron ulicy | Reinholda Curickego]]. Monografia skupiała się na dziejach politycznych i ustrojowych, nie uwzględniała natomiast przeszłości gospodarczej i kulturalnej miasta. <br/><br/> | Głównym jego dziełem było ''Versuch einer Geschichte Danzigs aus zuverläßigen Quellen und Handschriften'' (''Próba historii Gdańska na podstawie autentycznych źródeł i rękopisów''), pierwsza naukowa synteza historii Gdańska do 1752, pisana także z myślą o popularyzacji dziejów miasta wśród gdańszczan (t. 1–2, Królewiec 1789, t. 3, Berlin 1791, listę prenumeratorów dzieła otwierał król polski Stanisław August Poniatowski). Praca ta, licząca ponad 1700 stron, zastąpiła w wiedzy o Gdańsku dotychczas wykorzystywane, powstałe ponad sto lat wcześniej, dzieło [[CURICKE REINHOLD, historyk, sekretarz Rady Miejskiej, były patron ulicy | Reinholda Curickego]]. Monografia skupiała się na dziejach politycznych i ustrojowych, nie uwzględniała natomiast przeszłości gospodarczej i kulturalnej miasta. <br/><br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 15:43, 12 gru 2024
DANIEL GRALATH II (8 VI 1739 Gdańsk – 8 VIII 1809 Gdańsk), rektor gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Syn Daniela Gralatha I. 1 V 1752 wraz z bratem Theodorem Ludwigiem zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, naukę ukończył w 1757. 29 IX 1759 (wraz z Danielem Andreasem Zerneckem) zpisał się na uniwersytet w Królewcu, studiów nie rozpoczął albo je przerwał, ponownie zapisał się, z bratem Karlem Friedrichem, 27 II 1762 i studiował prawo. Był autorem żałobnej ody po przedwczesnej śmierci brata Theodora Ludwiga (1738–1752), także studenta prawa w Królewcu. Od 1763 doktor.
Od 1764 do początku 1809 profesor prawa i historii w Gimnazjum Akademickim, do 1799 także inspektor tego gimnazjum, od 1799 jego rektor (pierwszy w dziejach tej szkoły rektor nie będący profesorem teologii, po dłuższym wakacie na tej profesurze od 1801 wykładał ją Friedrich Theodor Rinck), złożył urząd 21 II 1809 z powodu postępującej choroby nóg. Inicjator i realizator od 1765 reformy procesu nauczania w Gimnazjum. W latach 1801–1803 (m.in. z prof. Johannem Georgiem Trendelenburgiem) wchodził w skład komisji powołanej przez pruski urząd nadzoru nad miejskim szkolnictwem (Kirchen und Schulkollegium), mającej na celu opracowanie reformy miejskiego szkolnictwa, w tym i Gimnazjum Akademickiego (po usunięciu teologii, prawa i medycyny i wprowadzeniu geografii, biologii i fizyki), do czego jednak wówczas nie doszło z uwagi na wydarzenia polityczne (wojny napoleońskie). Autor rozpraw prawniczych (o prawie małżeńskim, prawie chełmińskim, zabezpieczaniu hipotek, przywileju sądowym dla obcego, przywilejach i prawach wpływających na rozwój handlu w miastach nadmorskich, prawie przedawnienia), historycznych (po I rozbiorze Polski o antypruskim charakterze) i druków okolicznościowych.
Głównym jego dziełem było Versuch einer Geschichte Danzigs aus zuverläßigen Quellen und Handschriften (Próba historii Gdańska na podstawie autentycznych źródeł i rękopisów), pierwsza naukowa synteza historii Gdańska do 1752, pisana także z myślą o popularyzacji dziejów miasta wśród gdańszczan (t. 1–2, Królewiec 1789, t. 3, Berlin 1791, listę prenumeratorów dzieła otwierał król polski Stanisław August Poniatowski). Praca ta, licząca ponad 1700 stron, zastąpiła w wiedzy o Gdańsku dotychczas wykorzystywane, powstałe ponad sto lat wcześniej, dzieło Reinholda Curickego. Monografia skupiała się na dziejach politycznych i ustrojowych, nie uwzględniała natomiast przeszłości gospodarczej i kulturalnej miasta.
Bogatą bibliotekę przyrodniczą po dziadku Jacobie Theodorze Kleinie (blisko 2400 dzieł) sprzedał na aukcji w 1772, pozostałą dziedziczoną część zbiorów uzupełnił o interesujące go pozycje z dziedziny prawa i historii, także i ona w części została sprzedana na aukcji w Berlinie w 1810 (katalog sprzedaży obejmował 1683 tomy), w części odziedziczył bratanek Karl Stanislaus (tę część w 1868 nabyła Rada Miejska Gdańska i przekazała do Biblioteki Miejskiej). Był mistrzem lóż Eugenia (1776), Pod Trzema Gwiazdami (1768–1773) i Pod Trzema Poziomnicami (1775–1798) ( wolnomularstwo).
Po rezygnacji z pracy w Gimnazjum Akademickim wyjechał do posiadłości w Sulminie, zmarł bezdzietnie.
Bibliografia:
Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg, ed. Georg Ehler, Bd. 2, Leipzig 1911/1912, s. 473, 481.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 339.
Cieślak Edmund, Daniel Gralath, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II, Gdańsk 1994, s. 100–102.
