ADAM JAKOB, pastor kościoła św. Elżbiety

Aktualna wersja na dzień 09:42, 4 paź 2024

JAKOB ADAM (Jacob, Jakobus; Adami) (ok. 1568 Rügenwalde (Darłowo) – 3 IV 1618 Gdańsk w wieku 50 lat), kalwinista, pastor kościoła św. Elżbiety. Krewny (syn?) Thomasa, od 1590 pastora w Schlawin (Słowino, pow. Sławno). Brat Johannesa (przed 1591 Darłowo – po 1628), kalwińskiego pastora w Heppenheim (okręg Bergstraße, Palatynat Reński, Hesja) i superintendenta tego okręgu, autora wspierającego, wierszowanego (Du lies ohne Sorge! (Czytasz bez obaw!, 16 II 1613) wstępu do trzeciego wydania publikacji przeciwko procesom czarownic i torturom Von Zauberey vnd Zauberern Gründlicher Bericht (O magii i magach Dokładny raport), wydanej przez pastora sąsiedniego Laudenbach, kalwińskiego teologa Antona Praetoriusa (1560 Lippstadt – 6 XII 1613 Laudenbach (okręg Bergstraße)).

W kwietniu 1685 zapisany został do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Po studiach, od 1595 do 1603 pastor w Bensheim (okręg Bergstraße). Od 1603 do śmierci pastor gdańskiego kościoła szpitalnego św. Elżbiety. Zanim objął tę posadę, po negocjacjach z burmistrzem Johannem van der Lindem podpisał z zastrzeżeniami tzw. Danziger Notel, ugodę między różnymi wyznaniami protestanckimi, ogłoszoną przez gdańską Radę Miejską, mającą zapobiegać sporom religijnym między nimi. Ponieważ jednak w celebracjach liturgicznych wprowadzał zwyczaje swojego wyznania, dość szybko spotkał się z niechęcią części parafian.

Włączył się również do sporu między luteranami a kalwinistami w kwestii zakazu wizerunków (tzw. obrazoburstwa), związanego od 1598 z planami luteran budowy bogatego w obrazy ołtarza głównego w kościele św. Jana. Budowa była z tego powodu kilkakrotnie wstrzymywana, w 1610 wystosował Schreiben an Past Michael Coletus und andere Geistliche der St. Johannis- und St. Katharinenkirche… (List do pastora Michała Coletusa i innych duchownych kościoła św. Jana i św. Katarzyny…) i doprowadził do tego, że w 1612 obudowano ołtarz główny deskami i zastąpiono go prostym, drewnianym. Odpowiedział mu w 1613 listem protestacyjnym diakon kościoła św. Jana, Johannes Walther (Rettung der rechten Lehre wider die Antwort des Jacobi Adami In S. Elisabeth zu Dantzigk, zwinglo-calvinischen und antichristo-lutherischen Predigers… (Ocalenie prawdziwej nauki wbrew tłumaczeniom Jacoba Adama ze św. Elżbiety w Gdańsku, zwinglo-kalwinistycznego i antychrysto-luterańskiego duchownego…), w którym zaprotestował przeciw temu, by poprzez odarcie kościoła z okazałego kamiennego ołtarza i zastąpienie go małym, drewnianym stołem oraz grabież jego ozdób i likwidację ornamentów nie pozbawiać kościoła jego piękna. Wymiana replik i odpowiedzi na kolejne pisma, także innych zaangażowanych w spór osób (np. pastora Michaela Coletusa), trwała do 1615, luteranie wprawdzie odzyskali dominującą pozycję w kościele św. Jana i jego ołtarz główny, ale spór ostatecznie zakończyła dopiero jego śmierć w 1618.

W 1601 ożenił się w Gdańsku, ojciec Jakoba (ochrzczony 1 IV 1604 w kościele Najświętszej Marii Panny), od ok. 1640 żonatego i ojca Elisabeth (w 1670 w kościele Bożego Ciała poślubiła wdowca Christiana Meißnera). JANSZ

Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 46.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ…, Danzig und Leipzig, 1760, s. 28.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 81.
Schnaase Eduard, Geschichte der evangelischen Kirche Danzigs actenmässig Dargestellt, Danzig 1863, s. 561, 567.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 17; 3, 304.