JANTZEN LUDWIG GOTTFRIED, rajca

Wersja z 19:10, 1 paź 2024

LUDWIG GOTTFRIED JANTZEN (Janssen) (8 VI 1686 Gdańsk – 20 VII 1756 Gdańsk), rajca. Syn Caspra (22 II 1652 Gdańsk – pochowany 7 II 1696), od 9 X 1681 posiadającego potwierdzone kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz poślubionej 26 X 1681 Adelgundy (chrzest 7 II 1656 – pochowana 29 VIII 1726 przy mężu w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP), w grobie nr 204), córki Johanna von Hamma (Kamma). Imię otrzymał po wuju, lekarzu Ludwigu Hammenie.

Kupiec, zajmował się pośrednictwem w handlu zwłaszcza zbożem, właściciel spichlerza. Około 1718 został przedstawicielem Trzeciego Ordynku, reprezentował Kwartał Kogi, od 1734 mistrz tego Kwartału. W okresie sporów o zmiany ustrojowe w Gdańsku, m.in. o zwiększenie w mieście uprawnień króla, czemu próbowała się przeciwstawić Rada Miejska, a które to zabiegi Augusta III popierał Trzeci Ordynek (licząc na złamanie monopolu patrycjatu na władzę w mieście), w 1749 znalazł się ośmioosobowej komisji (po dwie osoby z każdego Kwartału), spisującej skargi i zażalenia obywateli na Radę. W podobnie liczebnie reprezentacji Trzeciego Ordynku zasiadał w komisji ds. opracowania nowego wilkierza, a także w komisji w sprawie procedury otwierania testamentów. W lutym 1750 Trzeci Ordynek umieścił go na czele 14-osobowej listy własnych kandydatów do Ławy i Rady Miejskiej. W marcu wybrany został przez Radę na urząd ławnika, jednocześnie dokonano jednak wyboru osób spoza tej listy (w tym m.in. do Rady wybrano Petera Uphagena). Jeszcze w tym samym miesiącu król nie uznał tego wyboru i rekomendował go na urząd rajcy, wziął go jednocześnie pod swoją ochronę w wypadku ewentualnych szykan ze strony władz Gdańska. Rada Miejska zmuszona była zaakceptować decyzję królewską, ale – dla podkreślenia swoich kompetencji – dokonała jego formalnego wyboru.

Jako człowiek z nadania królewskiego spotykał się w Radzie z niechęcią i bojkotem. Tym bardziej, że sam łamał zasadę nieujawniania spraw poruszanych na zebraniach (co było wyjątkowe w dotychczasowych dziejach Rady Miejskiej) i informował o tym przebywających w mieście komisarzy królewskich. W grudniu 1750 głosował na zebraniu Rady za przyjęciem ograniczającej jej władzę ordynacji królewskiej, a przy omawianiu innych spraw burmistrz Carl Gottlieb Ehler wręcz oświadczył, że albo on albo nowy rajca musi opuścić posiedzenie, czym zwrócił uwagę na upublicznianie spraw omawianych na posiedzeniach.

W czerwcu 1751, wraz z burmistrzem Johannem Wahlem i rajcą Christianem Gabrielem Schröderem, wezwany został przez króla do Drezna w celu wyjaśnienia kwestii dalszego nieprzyjmowania królewskiej ordynacji. Traktowany jako człowiek króla podróżował do Drezna sam, podczas gdy dwaj pozostali, w towarzystwie dwóch sekretarzy miejskich, wyruszyli w podróż razem. Po aresztowaniu (na rok) w Dreźnie Johanna Wahla i Christiana Schrödera, powrócił w połowie września do Gdańska, co jeszcze gorzej nastawiło do niego innych rajców. W 1752, po osiągnięciu porozumienia w sprawie ordynacji, dotychczasowi przeciwnicy Augusta III w Radzie zmuszeni zostali do wypłacenia władcy z własnych dochodów znacznych przebłagalnych kwot pieniężnych, przy czym zwolniono od płacenia osoby związane z królem, a więc i jego. W 1754 na dworze królewskim rozważano jego kandydaturę na stanowisko gdańskiego burgrabiego, w ostatniej chwili August III zdecydował się na wskazanie mniej kontrowersyjnego burmistrza Nathanaela Gottfrieda Ferbera.

4 VI 1715 w kościele NMP ożenił się z Euphrozyną (pochowana tamże 11 XI 1749 w wieku 54 lat), córką Nathanaela Epsteina (1652–1704). Ojciec chrzczonych w kościele NMP Adelgundy Euphrozyny (1716 – pochowana tamże 28 V 1784), Daniela (chrzest 25 III 1721), Concordii Renaty (chrzest 30 XII 1722) i Ludwiga Gottfrieda (chrzest 20 II 1728).

Pochowany 3 VIII 1756 w kościele NMP, w grobie z rodzicami. BŚ









Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 360.
Cieślak Edmund, Konflikty polityczne i społeczne w Gdańsku w połowie XVIII wieku, Wrocław 1972 (przez indeks).
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 226, 352; 3, 20.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 152.