DYSKUSYJNY KLUB FILMOWY ŻAK

Aktualna wersja na dzień 07:21, 15 lip 2024

DYSKUSYJNY KLUB FILMOWY ŻAK (DKF; obecnie im. Zbyszka Cybulskiego). W związku z planowanym na lato 1955 w Warszawie V Światowym Festiwalem Młodzieży i Studentów, jesienią 1954 Zarząd Główny Związku Młodzieży Polskiej, w porozumieniu z Komitetem Centralnym PZPR, wezwał do tzw. oddolnych inicjatyw w celu pokazania, jak polska młodzież pielęgnuje sztukę i kulturę. Wśród wielu pomysłów gdańskiego środowiska studenckiego (m.in. teatrzyki studenckie) student Politechniki Gdańskiej (PG) Lucjan Bokiniec zgłosił projekt utworzenia Klubu Filmowego. Na początku marca 1955 jego grupa inicjatorska porozumiała się w tej sprawie z grupą studentów Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie, reprezentowaną przez Jerzego Jaroszkę. Oficjalna rejestracja klubu przeciągała się, pozwolenie z Warszawy otrzymano dopiero na początku grudnia.

11 XII 1955 w kawiarni sopockiego Grand Hotelu powołano Dyskusyjny Klub Filmowy Studentów i Młodej Inteligencji Gdańsk–Sopot. W spotkaniu założycielskim udział brali Lucjan Bokiniec, Andrzej Cybulski, Aleksandra Jaroszka-Matoga, Andrzej Konopacki, Lech Milian, Kazimierz Mosiewicz, Jerzy Ogórek i Jerzy Jaroszka, który został jego pierwszym prezesem. Po DKF-ie w redakcji „Po prostu” w Warszawie był drugim DKF-em w Polsce. Pierwsza projekcja odbyła się 22 I 1956 (film Cud w Mediolanie) w kinie Zetempowiec w Gdańsku-Wrzeszczu ( kino Znicz). Wprowadzenie wygłosił Bogumił Kobiela, dyskusję prowadziła Ewa Garztecka (a nie, jak się przyjmuje, Zbigniew Cybulski). Kolejne projekcje filmowe klubu odbywały się nieregularnie w sopockim kinie „Polonia”, po pokazach odbywały się dyskusje. Wiosną 1956 odbył się pierwszy pokaz zestawu etiud filmowych, latem przegląd filmów kina niemego, w grudniu DKF zorganizował pierwszy przegląd monograficzny twórczości René Claira, w kwietniu 1957 przegląd filmów Charliego Chaplina.

Ostateczną nazwę przyjął w 1957 od Klubu Studentów Wybrzeża Żak przy ul. Wały Jagiellońskie 1, do którego przeniósł się w październiku tego roku, znajdując siedzibę w otwartym po remoncie kinie z salą na ponad 100 osób, w którym organizowano poniedziałkowe seanse „Kina Dobrych Filmów”. W latach 1979–1988 mieścił się w kinie Kameralne, okresowo między innymi w kinie Bajka, od 2001 w nowej siedzibie Klubu Żak przy al. Grunwaldzkiej 195/197. DKF pozyskiwał filmy kanałami oficjalnymi i nieoficjalnymi. Organizował przeglądy, pokazy, prelekcje, festiwale i seminaria filmowe. Andrzej Wajda i Zbigniew Cybulski zaprezentowali w nim w 1958 przed premierą Popiół i diament. W 1959 odbył się pokaz filmów eksperymentalnych Normana McLarena. Od 1962 przez dziewięć lat organizowano Wakacyjne Studium Wiedzy o Filmie „Film współczesny. Nowa Fala”, prezentując filmy mistrzów kina światowego. Na organizowane projekcje i przeglądy filmów byli zapraszani ich twórcy i ludzie świata filmu, m.in. na wspomnianym już przeglądzie w 1959 pojawił się także sam twórca, Norman McLaren, w 1960 na przeglądzie filmów Grigorija Aleksandrowa, obok twórcy, byłego współpracownika Sergiusza Eisensteina, obecna była także jego żona Lubow Orłowa, gwiazda radzieckiego ekranu (np. Świat się śmieje, 1934). W 1961, w ramach Przeglądu Filmów Polskich od Skarbu Leonarda Buczkowskiego po Zezowate szczęście Andrzeja Munka, na pokazie obecni byli Andrzej Munk, Barbara Kwiatkowska i Roman Polański.

W latach 1959–1979 przy DKF-ie działał Międzyuczelniany Amatorski Klub Filmowy (MAKF) Żak, który już wiosną 1959 nakręcił własną etiudę filmową, nagrodzoną specjalną jury na ogólnopolskim festiwalu w Katowicach. Utworzone studium filmowe, obejmujące podstawy techniki filmowej, w latach 1962–1965 ukończyło 60 osób. Na IX Ogólnopolskim Konkursie Filmów Amatorskich w Gdańsku (1963) MAKF Żak zajął trzecie miejsce, a pierwsze wśród klubów studenckich. DKF miał duży udział w podnoszeniu poziomu kultury filmowej w Trójmieście, współpracując z powstającymi na jego wzór podobnymi placówkami, także szkolnymi, m.in. z DKF-em w I Liceum Ogólnokształcącym, kierowanym przez polonistkę Halinę Mierzwińską.

Jego kierownikami byli m.in. Jerzy Jaroszka (1955–1957), Lucjan Bokiniec (1958–1973), Roman Stępniewski (1974–1977), Jerzy Dziąba (1979–1988), od 1988 Magdalena Renk. Liczba członków: w 1956 – 467, w 1958 – 217, w 1974 – 700, w 1982 – 300, w 1995 – 300, w 2006 – 150. W latach 80. XX wieku posiadał filię na Wydziale Filologiczno-Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego. Okresowo wydawał pismo „Nasz Ekran” pod redakcją Leszka Miliana. Jest najstarszym w Polsce DKF-em działającym nieprzerwanie. 17 XI 1967 dla upamiętnienia Zbigniewa Cybulskiego gdańskie środowisko filmowe doprowadziło do odsłonięcia na Bramie Straganiarskiej w Gdańsku tablicy pamiątkowej, a DKF Żak przyjął go na swego patrona. MA JANSZ