FÖRSTER GEORG, wydawca, księgarz

Wersja z 10:20, 21 lut 2024

Frontyspis rozprawy z dziedziny wiedzy o społeczeństwie i państwie (autor zacytował opinie 254 wcześniejszych badaczy) profesora prawa Akademii Wileńskiej Arona Aleksandra Olizarowskiego, De Politica Hominum Societate Libri Tres, wydanej w Gdańsku w 1651 przez Georga Förstera

Frontyspis przeróbki rozprawy Samuela Twardowskiego o legacji Krzysztofa Zbarskiego do sułtana Mustafy z 1622, autorstwa syndyka (późniejszego burmistrza) lwowskiego (i od 1648 królewskim przywilejem wyłącznego sprzedawcy książek we Lwowie) Samuela Kazimierza Kuszewicza, Narratio Legationis Zbaravianae et Rerum Apud Otthomanos Anno 1622 Gestarum, wydanej w Gdańsku w 1645 przez Georga Förstera; po śmierci gdańskiego wydawcy Kuszewicz był winien wdowie po nim pieniądz za „trzy bele ksiąg”, które wziął z Gdańska do sprzedaży

GEORG FÖRSTER (około 1615 Gdańsk – 10 VIII 1660 Gdańsk), wydawca i księgarz. Syn Caspra Förstera seniora, brat muzyka Caspra juniora, katolik. Przyjmuje się, że studiował we Włoszech i w Niderlandach, gdzie miał uczyć się muzyki i zapoznawać się z rynkiem wydawniczym. Udokumentowane są natomiast jego podróże handlowo-zawodowe do Holandii i Niderlandów Południowych: kilkumiesięczna w 1636 połączona z praktyką, oraz w 1643, 1647 i 1651. Od 1637 prowadził w Gdańsku księgarnię, początkowo wspólnie z ojcem, po jego śmierci (1652) samodzielnie.

30 VI 1644 otrzymał od króla Polski Władysława IV Wazy przywilej umożliwiający sprzedaż książek w miastach Korony i Litwy, 26 V 1645 przywilej na wydawanie książek, a dwa lata później tytuł „bibliopola królewskiego”. Był to efekt szybkiego rozwoju jego księgarni, mającej filie w Lublinie (od 1646), Warszawie (od 1655) i w Krakowie na Małym Rynku w kamienicy Szobera (po 1653). W 1653 otrzymał w Gdańsku wielkie (kupieckie) obywatelstwo miejskie. Współpracował z drukarniami na terenie Rzeczypospolitej i Niderlandów, kierując się często miejscem zamieszkania autora drukowanej publikacji. W Gdańsku nie prowadził własnej drukarni (choć niekiedy tak się przyjmuje), lecz korzystał z usług drukarskich m.in. Davida Friedricha Rhetego, Andreasa Hünefelda i Simona Reinigera seniora. Na stronach tytułowych wydawanych przez niego książek rzadko pojawiała się informacja o drukarni, dlatego trudno je dokładne wskazać.

Wydawał m.in. prace Andrzeja Maksymiliana Fredry, Łukasza Opalińskiego juniora, Joachima Pastoriusa i Reinholda Curickego (którego ustanowił opiekunem swojego testamentu). Jego publikacje dotyczyły dziejów Polski oraz kwestii teologicznych, ponadto były to podręczniki, lektury szkolne i kalendarze. Na dwór królewski dostarczał druki nut dla tamtejszej kapeli. Sporadycznie występował w niej jako muzyk. Książki z jego oficyny odznaczają się starannością i często mają ozdobną formę (m.in. miedzioryty do nich były wykonywane przez znanych ówcześnie artystów).

Od około 1653 był żonaty z Anną Constantią (zm. 1682), córką krakowskiego księgarza Philippa Reynekera. Poprzez małżeństwo wszedł w posiadanie lokalu w kamienicy Szobera na Małym Rynku w Krakowie. 25 VIII 1653 testamentem ustanowił żonę spadkobierczynią swojego majątku. Pochowany 20 VIII 1600 w kościele Najświętszej Marii Panny. Wdowa wyszła ponownie za mąż za Georga Wüstenhoffa (zm. 1667) i prowadziła w Gdańsku księgarnię do 1668. Nie znajduje źródłowego wsparcia domysł starszej historiografii, jakoby następnie w całości lub w części firma została przeniesiona do Amsterdamu. Po raz trzeci zamężna była z sekretarzem królewskim Tomaszem Jackiem Kozłowskim.

Do 1666 Förster i jego spadkobiercy wydali ponad sto różnych druków. Często widnieje na nich feniks w ogniu z napisem „Nutrix ipse sui”. PP







































Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Akta kościoła NMP, sygn. 354/349, s. 18, 354/1513, s. 1082 i 354/351, s. 86 (zgon i pochówek); 300, 43/69, Bl. 57v. (rodzina: matka Maria, siostry Christiana i Barbara, Anna Constantia jako podwójna wdowa).
Heitjan Isabel, Kaspar und Georg Förster, Buchhändler und Verleger zu Danzig im 17. Jahrhundert. Ihre Geschäftsverbindung mit Antwerpen und Bibliographie ihrer Verlagswerke, Frankfurt am Main 1975, s. 337–434.
Löschin Gotthilf, Geschichte der Danziger Buchdruckereien, Danzig [1840], s. 14.
Nowak Zbigniew, Förster Jerzy, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. I, Gdańsk 1992, s. 429.
Nowak Zbigniew, Kasper i Jerzy Försterowie, w: Księgarstwo gdańskie dawniej i dziś, Gdańsk 1980, s. 11–14.
Pelczar Marian, Förster Jerzy w: Polski Słownik Biograficzny, t. 7, 1948, s. 73.
Sulerzyska Tersesa, Corrigenda i addenda do biografii Anny Konstancji Försterowej, „Rocznik Gdański“ t. 45, 1985, z. 1, s. 129–138.
Sulerzyska Teresa, Księgarnia Försterów – „Bibliopolium Forsterianum” 1617–1668, „Rocznik Historii Sztuki”, t. 27, 2002.