BENTZMANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska

Wersja z 18:58, 12 lut 2024

Gottfried Bentzmann według Jacoba Houbrakena na podstawie wzoru Daniela Kleina, po 1733

GOTTFRIED BENTZMANN (5 XII 1665 Gdańsk – 30 V 1734 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Syn Petera Bentzmanna rajcy Głównego Miasta i Reginy, córki Cyriaka Bolsteina (Bottenstein). We wrześniu 1676 zapisany został do drugiej klasy Gimnazjum Akademickiego. M.in. pobierał u Stephana Jana Łaganowskiego lekcje języka polskiego i w nim jako uczeń publicznie przemawiał (w mowie chwalącej zacność Gdańska). Następnie studiował na uniwersytetach w 1683 w Królewcu, w 1687 we Frankfurcie nad Odrą, w 1691 w Sienie. Po powrocie do Gdańska zajmował się działalnością kupiecką, angażując kapitały w handel morski.

Od 1694 wchodził w skład Trzeciego Ordynku, reprezentował Kwartał Wysoki, którego od 1701 był kwatermistrzem. Od 1705 był ławnikiem, od 1710 seniorem tego gremium. Od 1712 był rajcą, w 1717 sędzią. Od 1723 był burmistrzem (wyboru gratulował mu m.in. okolicznościowym utworem profesor Gimnazjum Akademickiego Johannes Sartorius). Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1724, 1728 i 1732, drugiego w 1723, 1727 i 1731, trzeciego w 1726, 1730 i 1734, czwartego w 1725, 1729 i 1733. W 1726 i 1729 był burgrabią królewskim w Gdańsku. Od 1721 pełnił również funkcję przełożonego szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, w 1723 był jednym z tzw. "Panów Siedleckich" ("Schidlitzsche Herren"), czyli prowizorem zarządzającym w imieniu Rady Miejskiej Siedlcami, w latach 1722–1723 był protobibliotekarzem Biblioteki Rady Miejskiej.

Jeszcze jako rajca angażował się na zlecenie Rady Miejskiej Gdańska w działalność dyplomatyczną związaną z toczącą się wojną północną (1701–1721), zręcznie lawirując pomiędzy mocarstwami biorącymi w niej udział, starając się przy tym o zachowanie niezależnego statusu miasta. Był członkiem delegacji gdańsko-polskiej (wraz z biskupem warmińskim Teodorem Potockim i podskarbim koronnym Janem Jerzym Przebendowskim) wysłanej na rozmowy 2 V 1716 z marszałkiem Borysem Szeremietiewem, dowódcą wojsk rosyjskich operujących w pobliżu Gdańska. Poselstwo dotyczyło żądań cara rosyjskiego Piotra I Wielkiego m.in. zerwania przez Gdańsk kontaktów handlowych ze Szwecją, kontroli ruchu statków w Wisłoujściu przez wojska rosyjskie oraz wystawienia floty kaperskiej przeciwko Szwedom.

Po raz pierwszy ożenił się w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) 10 IX 1693 z Eleonorą (zm. 11 X 1710, pochowana w kościele św. Trójcy przy ojcu pod płyta nagrobną nr 32), córką kupca Johanna Rennera (zm. 1678), 23 II 1712 poślubił w kościele NMP Constantię, córkę Johanna Colloeta, wdowę po Ernście Ludwigu Gutzlaffie (zm. 1709), rajcy (od 1704) Starego Miasta Gdańska. Z obu związków doczekał się pięciorga potomstwa, z czego czworga z pierwszego małżeństwa. W dzieciństwie zmarło dwóch synów o imieniu Gottfried i córka Florentina, córka Eleonora (pochowana 15 X 1767 w wieku 71 lat) w 1715 została żoną Nathanaela Friedricha Pegelaua (stryja burmistrza Johanna Gottlieba Pegelaua), najmłodszy syn Johann (24 VIII 1698 Gdańsk – 21 XII 1748 Gdańsk) był ławnikiem (od 1728) i rajcą (od 1738), głównie jednak poświęcił się prowadzeniu działalności handlowej, był ojcem m.in. burmistrza Johanna Bentzmanna.

Jego zasługi dla miasta wychwalał w specjalnym utworze Gottfried Lengnich Herrn Gottfried Bentzmanns Burgermeister der Danziger Nerung Verwesers Schriftliches Ehrengedechtniss (Danzig 1734). DK

Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 233.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 47.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 28.