CYBULSKI ANDRZEJ, animator kultury, redaktor

Wersja z 11:52, 13 gru 2023

Andrzej Cybulski (z telefonem)

Andrzej Cybulski (z prawej), obok Maksymilian Kasprowicz, lata 70. XX wieku

ANDRZEJ CYBULSKI (12 VI 1933 Warszawa – 2 X 1997 Gdańsk), pseudonim Żakissimus, Cybul, działacz i animator kultury, redaktor. Syn Stefana i Bronisławy z domu Pacan. Po II wojnie światowej z rodzicami i młodszym rodzeństwem (siostrą Aliną i bratem Januszem) mieszkał w Dzierżonowie na Dolnym Śląsku. Działał w harcerstwie. W 1952 ukończył Technikum Kolejowe Ministerstwa Kolei we Wrocławiu. Od 1952 studiował na Politechnice Gdańskiej (PG), początkowo na Wydziale Budowy Okrętów, a od 1956 na Wydziale Mechanicznym. Studiów, mimo podejmowanych w 1973 i 1980 prób ich ukończenia w trybie wieczorowym, nie zamknął dyplomem. Na PG był jednym z organizatorów Uczelnianego Parlamentu Zrzeszenia Studentów Polskich (ZSP), posłem I kadencji tego organu (1957–1958) oraz kierownikiem Wydziału Kultury w Radzie Uczelnianej ZSP.

Był jednym z założycieli i kierowników teatru Bim-Bom (1954). Współtwórca Klubu Studentów Wybrzeża Żak (1957) i do 1964 jego prezes. W 1961 na łamach miesięcznika „Litery” postulował wzniesienie przed siedzibą Żaka pomnika Władysława Broniewskiego. Od 1964 między innymi sekretarz, wiceprzewodniczący (od 1973) i przewodniczący (od 1990) Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. Animator wielu wydarzeń kulturalnych w Trójmieście, w tym Kongresu Wizjonerów (1966), Kongresu Siłaczek i Judymów (1967), festiwali jazzowych, juwenaliów, Ogólnopolskich Festiwali Młodych Muzyków (1964, 1966, 1970, 1973, 1977). Inicjator Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej Czerwonej Róży. W 1973 sprowadził literatów do budującego się Portu Północnego, by opisali tę inwestycję. Był inicjatorem wystaw plastycznych we foyer Teatru Wybrzeże. Dyrektor Wojewódzkiego Domu Kultury w Gdańsku ( Nadbałtyckie Centrum Kultury) (1969–1973). Współzałożyciel Stowarzyszenia Działaczy Kultury Morskiej (1971). Redaktor naczelny dwumiesięcznika społeczno-kulturalnego „Litery” (1973–1974), któremu, dzięki współpracy z Jerzym Krechowiczem, nadał nowatorską szatę graficzną. Współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Sopotu (1974) i sekretarz zarządu I kadencji tej organizacji. W latach 1971–1974 dyrektor Wojewódzkiej Agencji Imprez Artystycznych Bałtycka Agencja Artystyczna (BART) w Sopocie, gdzie organizował m.in. Międzynarodowe Festiwale Piosenki w Operze Leśnej, imprezy Świat Dziecka na Molo (1976 i 1977), Sopockie Lato, imprezę Wiosna w Tulipanach w Gdańsku (1975) oraz Jarmark Dominikański. Był autorem projektu wykorzystania Wielkiego Młyna do celów kulturalnych. Z jego inicjatywy odbył się tam spektakl Sprawa Dantona Stanisławy Przybyszewskiej w inscenizacji Andrzeja Wajdy i w reżyserii Macieja Karpińskiego (1980), a także wystąpiły teatry Stu, Adekwatny, Ósmego Dnia, Tadeusza Kantora i inne.

Dyrektor (1979–1983) i kierownik artystyczny (1978–1979) Teatru Muzycznego w Gdyni. Za jego kadencji teatr przeprowadził się do nowej siedziby przy pl. Grunwaldzkim (otwarcie – 21 VII 1979, pierwsza premiera – Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale – 8 XII 1979), gdzie odbyła się premiera legendarnego spektaklu Kolęda nocka Ernesta Brylla (1981). Po odejściu z Teatru Muzycznego związał się ze stworzonym przez pracowników PG Biurem Studiów i Doradztwa Ekologicznego „Ekoprojekt” w Gdańsku, który był jego ostatnim miejscem pracy. Na krótko wrócił jeszcze do BART-u: od stycznia 1984 do kwietnia 1985 pracował tam jako główny specjalista ds. programowych na 3/4 etatu.

Autor wielu książek (Pokolenie kataryniarzy. Zapiski z 10-lecia Klubu Studentów Wybrzeża Żak, 1968; wznowienia – 1989 i 1997; Nabrzeże kultury. Z brulionu działacza kultury…, 1973; Narzekadło (felietony), 1988) oraz artykułów, m.in. w „Gdańskim Roczniku Kulturalnym” (1966, 1969, 1975), „Kalendarzu Gdańskim” (1971, 1983, pośmiertnie 1999), „Roczniku Sopockim” (1997, pośmiertnie 2006). Publikował także w „Dzienniku Bałtyckim”, „Współczesności”, „Głosie Wybrzeża”, „Tygodniku Kulturalnym”, „Pomorzu”, „Literach”, „Trybunie Ludu”, „Miesięczniku Literackim”, „Panoramie Północy”, „Kulturze i Życiu”, „Życiu i Nowoczesności”, „Argumentach”, „Tygodniku Morskim”, „Teatrze”, „Gdańskich Zeszytach Teatralnych”, „Informatorze Wojewódzkiego Domu Kultury Ziemia Gdańska”.

Był kolekcjonerem sztuki artystów Trójmiasta, szczególnie obrazów Władysława Jackiewicza. Od 1956 do końca lat 70. mieszkał w Sopocie, od 1979 w Gdańsku-Oliwie. W jednym z jego kilku sopockich mieszkań, kawalerce przy ul. Chrobrego, „poetycko-muzyczne noce” spędzał poeta Edward Stachura, z czasem stały się publicznymi występami w programie BART-u Nie rozdziobią nas kruki…

Odznaczony m.in. Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego (1966), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1977), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie 1997).

Od 1959 był żonaty z Emilią Barbarą z domu Dutkiewicz, pracownikiem naukowym Katedry Technologii Leków i Biochemii na Wydziale Chemii PG. Ateista, pochowany na cmentarzu Srebrzysko. OK