HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA
Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
| Linia 7: | Linia 7: | ||
'''HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA''', przyznawane osobom szczególnie zasłużonym dla miasta, niezależnie od miejsca zamieszkania, nawiązuje do dawnych praw miejskich. Ustanowione przez pruską ustawę o samorządzie z 17 III 1831, obowiązującą w Gdańsku do 1920 roku. Z honorowym obywatelstwem nie wiązały się żadne przywileje, wnioski zgłaszało prezydium [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] lub Zarząd Miasta, wygasało z chwilą śmierci. Nominatowi wręczano dyplom podczas uroczystego bankietu. W latach 1831–1919 w Gdańsku wyróżniono tym tytułem 26 osób. W okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG) brak było ustawodawstwa w tej kwestii, w nawiązaniu do dawnych pruskich ustaw nadano tytuł trzem osobom. W trakcie II wojny światowej Zarząd Miasta przyznał jedno honorowe obywatelstwo, w okresie 1945–1990, mimo braku ogólnopolskich przepisów, Rada Miejska zadecydowała o przyznaniu czterech dalszych. Na podstawie ustawy o samorządach z 8 III 1990 Rada Miasta 6 IV 1993 podjęła uchwałę o zasadach przyznawania honorowego obywatelstwa. <br/><br/> | '''HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA''', przyznawane osobom szczególnie zasłużonym dla miasta, niezależnie od miejsca zamieszkania, nawiązuje do dawnych praw miejskich. Ustanowione przez pruską ustawę o samorządzie z 17 III 1831, obowiązującą w Gdańsku do 1920 roku. Z honorowym obywatelstwem nie wiązały się żadne przywileje, wnioski zgłaszało prezydium [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] lub Zarząd Miasta, wygasało z chwilą śmierci. Nominatowi wręczano dyplom podczas uroczystego bankietu. W latach 1831–1919 w Gdańsku wyróżniono tym tytułem 26 osób. W okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG) brak było ustawodawstwa w tej kwestii, w nawiązaniu do dawnych pruskich ustaw nadano tytuł trzem osobom. W trakcie II wojny światowej Zarząd Miasta przyznał jedno honorowe obywatelstwo, w okresie 1945–1990, mimo braku ogólnopolskich przepisów, Rada Miejska zadecydowała o przyznaniu czterech dalszych. Na podstawie ustawy o samorządach z 8 III 1990 Rada Miasta 6 IV 1993 podjęła uchwałę o zasadach przyznawania honorowego obywatelstwa. <br/><br/> | ||
| − | Brak uzgodnień w sprawie odebrania honorowego obywatelstwa był powodem licznych dyskusji, głównie dotyczących cofnięcia nadania tytułu zbrodniarzom wojennym ([[FORSTER ALBERT MARIA | Albert Forster]], [[HITLER ADOLF | Adolf Hitler]], Hermann Göring) czy przedstawicielom reżimu komunistycznego (Bolesław Bierut, Konstanty Rokossowski, Paweł Batow, Wiktor Kulikow). Sprawę odebrania im tytułu podnosił (w roku 2000) zwłaszcza [[JANKOWSKI HENRYK | ks. Henryk Jankowski]], a nazistowskim zbrodniarzom (w 2008) [[FAUTH HANS-LOTHAR | Hans-Lothar Fauth]] (obaj otrzymali honorowe obywatelstwo – w 2000 i 1994). Nieformalne stanowisko władz Gdańska zakładało, że wygasa ono z chwilą śmierci uhonorowanego, dlatego nie trzeba tworzyć odrębnych przepisów. Sprzeczność z praktyką ujawniła się w 1998, z chwilą przyznania pośmiertnego honorowego obywatelstwa obrońcom ([[OBRONA POCZTY POLSKIEJ 1 IX 1939 | obrona]]) Poczty Polskiej i [[WESTERPLATTE | Westerplatte]], a w 2000 działaczom [[WOLNE ZWIĄZKI ZAWODOWE WYBRZEŻA | Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża]] i sygnatariuszom porozumień sierpniowych z 1980 (w tym niektórym osobom pośmiertnie). W 2006 roku dyskusja rozgorzała na nowo po ujawnieniu przez [[GRASS GÜNTER | Güntera Grassa]] jego służby w formacjach SS. 27 XI 2008 Rada Miasta wydała oświadczenie, że w sprawie honorowego obywatelstwa sprzed 1945 stosuje punkt 3. dekretu Krajowej Rady Narodowej z 30 III 1945 o utworzeniu [[WOJEWÓDZTWO GDAŃSKIE | województwa gdańskiego]], mówiący o utraceniu mocy na obszarach byłego II WMG wszystkich przepisów sprzecznych z ustrojem demokratycznego państwa polskiego. Uznano to za wystarczające, by honorowe obywatelstwo nadane przez władze II WMG i III Rzeszę uznać za niebyłe. W wypadku tytułów nadanych przed 1990 powołano się na uchwałę Rady Miasta z 18 XII 1990, która wyliczając wcześniejsze akty prawne nadal obowiązujące, nie przywołała wcześniejszych uchwał w sprawie honorowego obywatelstwa, czyli tym samym uznała je za niebyłe. <br/><br/> | + | Brak uzgodnień w sprawie odebrania honorowego obywatelstwa był powodem licznych dyskusji, głównie dotyczących cofnięcia nadania tytułu zbrodniarzom wojennym ([[FORSTER ALBERT MARIA | Albert Forster]], [[HITLER ADOLF | Adolf Hitler]], Hermann Göring) czy przedstawicielom reżimu komunistycznego (Bolesław Bierut, Konstanty Rokossowski, Paweł Batow, Wiktor Kulikow). Sprawę odebrania im tytułu podnosił (w roku 2000) zwłaszcza [[JANKOWSKI HENRYK | ks. Henryk Jankowski]], a nazistowskim zbrodniarzom (w 2008) [[FAUTH HANS-LOTHAR | Hans-Lothar Fauth]] (obaj otrzymali honorowe obywatelstwo – w 2000 i 1994). Nieformalne stanowisko władz Gdańska zakładało, że wygasa ono z chwilą śmierci uhonorowanego, dlatego nie trzeba tworzyć odrębnych przepisów. Sprzeczność z praktyką ujawniła się w 1998, z chwilą przyznania pośmiertnego honorowego obywatelstwa obrońcom ([[OBRONA POCZTY POLSKIEJ 1 IX 1939 | obrona]]) Poczty Polskiej i [[WESTERPLATTE | Westerplatte]], a w 2000 działaczom [[WOLNE ZWIĄZKI ZAWODOWE WYBRZEŻA | Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża]] i sygnatariuszom porozumień sierpniowych z 1980 (w tym niektórym osobom pośmiertnie). W 2006 roku dyskusja rozgorzała na nowo po ujawnieniu przez [[GRASS GÜNTER, prozaik, poeta, noblista, honorowy obywatel Gdańska | Güntera Grassa]] jego służby w formacjach SS. 27 XI 2008 Rada Miasta wydała oświadczenie, że w sprawie honorowego obywatelstwa sprzed 1945 stosuje punkt 3. dekretu Krajowej Rady Narodowej z 30 III 1945 o utworzeniu [[WOJEWÓDZTWO GDAŃSKIE | województwa gdańskiego]], mówiący o utraceniu mocy na obszarach byłego II WMG wszystkich przepisów sprzecznych z ustrojem demokratycznego państwa polskiego. Uznano to za wystarczające, by honorowe obywatelstwo nadane przez władze II WMG i III Rzeszę uznać za niebyłe. W wypadku tytułów nadanych przed 1990 powołano się na uchwałę Rady Miasta z 18 XII 1990, która wyliczając wcześniejsze akty prawne nadal obowiązujące, nie przywołała wcześniejszych uchwał w sprawie honorowego obywatelstwa, czyli tym samym uznała je za niebyłe. <br/><br/> |
Obecnie za honorowych obywateli uważa się tylko tych, którzy otrzymali tytuły po 1990. Podczas uroczystej sesji Rady Miasta oprócz dyplomu i wpisu do księgi pamiątkowej wyróżniony otrzymuje replikę dawnego krzesła w stylu gdańskim, prawo do bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej (od kwietnia 2007 wprowadzono specjalne legitymacje) i miejsce pochówku w Alei Zasłużonych na cmentarzu komunalnym. 7 III 2019 Rada Miasta Gdańska zadecydowała o pośmiertnym odebraniu honorowego obywatelstwa ks. Henrykowi Jankowskiemu w związku z podejrzeniami o popełnione przez niego czyny pedofilskie.<br/><br/> | Obecnie za honorowych obywateli uważa się tylko tych, którzy otrzymali tytuły po 1990. Podczas uroczystej sesji Rady Miasta oprócz dyplomu i wpisu do księgi pamiątkowej wyróżniony otrzymuje replikę dawnego krzesła w stylu gdańskim, prawo do bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej (od kwietnia 2007 wprowadzono specjalne legitymacje) i miejsce pochówku w Alei Zasłużonych na cmentarzu komunalnym. 7 III 2019 Rada Miasta Gdańska zadecydowała o pośmiertnym odebraniu honorowego obywatelstwa ks. Henrykowi Jankowskiemu w związku z podejrzeniami o popełnione przez niego czyny pedofilskie.<br/><br/> | ||
Tytułem honorowym, niższym rangą od honorowego obywatela, był do 1945 [[STARSZY OBYWATEL | starszy obywatel]] (''Stadtältester''). {{author: BŚ}} {{author: MrGl}} <br/><br/> | Tytułem honorowym, niższym rangą od honorowego obywatela, był do 1945 [[STARSZY OBYWATEL | starszy obywatel]] (''Stadtältester''). {{author: BŚ}} {{author: MrGl}} <br/><br/> | ||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
|- | |- | ||
| 13 VI 1849 | | 13 VI 1849 | ||
| − | | [[GRABOW ADOLF HEINRICH WILHELM von | Adolf Heinrich Wilhelm von Grabow]] | + | | [[GRABOW ADOLF HEINRICH WILHELM von, gubernator twierdzy Gdańsk, honorowy obywatel Gdańska | Adolf Heinrich Wilhelm von Grabow]] |
| Generał lejtnant, gubernator Gdańska; tytuł nadany przed objęciem stanowiska dowódcy okręgu wojskowego w Szczecinie. | | Generał lejtnant, gubernator Gdańska; tytuł nadany przed objęciem stanowiska dowódcy okręgu wojskowego w Szczecinie. | ||
|- | |- | ||
Wersja z 20:27, 24 wrz 2022
w 1853
HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA, przyznawane osobom szczególnie zasłużonym dla miasta, niezależnie od miejsca zamieszkania, nawiązuje do dawnych praw miejskich. Ustanowione przez pruską ustawę o samorządzie z 17 III 1831, obowiązującą w Gdańsku do 1920 roku. Z honorowym obywatelstwem nie wiązały się żadne przywileje, wnioski zgłaszało prezydium Rady Miejskiej lub Zarząd Miasta, wygasało z chwilą śmierci. Nominatowi wręczano dyplom podczas uroczystego bankietu. W latach 1831–1919 w Gdańsku wyróżniono tym tytułem 26 osób. W okresie II Wolnego Miasta Gdańska (WMG) brak było ustawodawstwa w tej kwestii, w nawiązaniu do dawnych pruskich ustaw nadano tytuł trzem osobom. W trakcie II wojny światowej Zarząd Miasta przyznał jedno honorowe obywatelstwo, w okresie 1945–1990, mimo braku ogólnopolskich przepisów, Rada Miejska zadecydowała o przyznaniu czterech dalszych. Na podstawie ustawy o samorządach z 8 III 1990 Rada Miasta 6 IV 1993 podjęła uchwałę o zasadach przyznawania honorowego obywatelstwa.
Brak uzgodnień w sprawie odebrania honorowego obywatelstwa był powodem licznych dyskusji, głównie dotyczących cofnięcia nadania tytułu zbrodniarzom wojennym ( Albert Forster, Adolf Hitler, Hermann Göring) czy przedstawicielom reżimu komunistycznego (Bolesław Bierut, Konstanty Rokossowski, Paweł Batow, Wiktor Kulikow). Sprawę odebrania im tytułu podnosił (w roku 2000) zwłaszcza ks. Henryk Jankowski, a nazistowskim zbrodniarzom (w 2008) Hans-Lothar Fauth (obaj otrzymali honorowe obywatelstwo – w 2000 i 1994). Nieformalne stanowisko władz Gdańska zakładało, że wygasa ono z chwilą śmierci uhonorowanego, dlatego nie trzeba tworzyć odrębnych przepisów. Sprzeczność z praktyką ujawniła się w 1998, z chwilą przyznania pośmiertnego honorowego obywatelstwa obrońcom ( obrona) Poczty Polskiej i Westerplatte, a w 2000 działaczom Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i sygnatariuszom porozumień sierpniowych z 1980 (w tym niektórym osobom pośmiertnie). W 2006 roku dyskusja rozgorzała na nowo po ujawnieniu przez Güntera Grassa jego służby w formacjach SS. 27 XI 2008 Rada Miasta wydała oświadczenie, że w sprawie honorowego obywatelstwa sprzed 1945 stosuje punkt 3. dekretu Krajowej Rady Narodowej z 30 III 1945 o utworzeniu województwa gdańskiego, mówiący o utraceniu mocy na obszarach byłego II WMG wszystkich przepisów sprzecznych z ustrojem demokratycznego państwa polskiego. Uznano to za wystarczające, by honorowe obywatelstwo nadane przez władze II WMG i III Rzeszę uznać za niebyłe. W wypadku tytułów nadanych przed 1990 powołano się na uchwałę Rady Miasta z 18 XII 1990, która wyliczając wcześniejsze akty prawne nadal obowiązujące, nie przywołała wcześniejszych uchwał w sprawie honorowego obywatelstwa, czyli tym samym uznała je za niebyłe.
Obecnie za honorowych obywateli uważa się tylko tych, którzy otrzymali tytuły po 1990. Podczas uroczystej sesji Rady Miasta oprócz dyplomu i wpisu do księgi pamiątkowej wyróżniony otrzymuje replikę dawnego krzesła w stylu gdańskim, prawo do bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej (od kwietnia 2007 wprowadzono specjalne legitymacje) i miejsce pochówku w Alei Zasłużonych na cmentarzu komunalnym. 7 III 2019 Rada Miasta Gdańska zadecydowała o pośmiertnym odebraniu honorowego obywatelstwa ks. Henrykowi Jankowskiemu w związku z podejrzeniami o popełnione przez niego czyny pedofilskie.
Tytułem honorowym, niższym rangą od honorowego obywatela, był do 1945 starszy obywatel (Stadtältester).
| Data przyznania i wręczenia | Imię i nazwisko | Funkcja, zasługi |
|---|---|---|
| Marzec 1831 | Johann Friedrich Constantin von Lossau | Generał lejtnant, 1825–1831 komendant twierdzy Gdańsk i dowódca 2. dywizji piechoty; tytuł z chwilą opuszczenia Gdańska. |
| Koniec 1831 | Wilhelm Baum | Doktor medycyny, kierownik Szpitala Miejskiego w Gdańsku; tytuł za kierowanie walką z epidemią cholery w Gdańsku w 1831 roku. |
| 1833 | Gustav Adolf Leo | Dyrektor generalny rejencji gdańskiej; tytuł z chwilą zakończenia pracy na tym stanowisku. |
| Luty 1841 | Johann Karl Rothe | Prezydent rejencji Gdańska; tytuł przy przejściu na emeryturę. |
| 6 II 1842 | Jacob Friedrich von Rüchel-Kleist | Generał lejtnant, generał-gubernator twierdzy Gdańsk; tytuł na 50-lecie służby wojskowej. |
| 17 II 1847 uroczystość wręczenia: 20 II 1847 w Nowym Porcie |
Paul Matthias Wundsch | Od 17 II 1847 królewski inspektor celny w Nowym Porcie; tytuł za 50 lat służby i popieranie rozwoju gdańskiego handlu. |
| 13 VI 1849 | Adolf Heinrich Wilhelm von Grabow | Generał lejtnant, gubernator Gdańska; tytuł nadany przed objęciem stanowiska dowódcy okręgu wojskowego w Szczecinie. |
| 1 IX 1849 | ks. Stanisław Kostka Rosołkiewicz | Proboszcz Kaplicy Królewskiej; tytuł w 50-lecie kapłaństwa. |
| 7 XI 1849 | Emil Friedrich Götz | Lekarz, kierownik Szpitala Miejskiego w Gdańsku; tytuł za zasługi w walce z epidemiami cholery. |
| 30 XI 1853 uroczystość wręczenia: 19 XII 1853 w Berlinie |
Otto Theodor von Manteuffel (3 II 1805 Lübben, Niemcy – 26 XI 1882 Krossen k. Luckau) |
Polityk, minister spraw wewnętrznych Prus, od 19 XII 1850 do 5 XI 1858 premier Prus; tytuł za zasługi polityczne. |
| 16 XII 1856 | Friedrich Wilhelm Clausewitz | 1842–1875 prezydent gdańskiej policji, organizator pierwszej w Gdańsku zawodowej straży pożarnej; tytuł w 25-lecie pracy zawodowej. |
| 5 VI 1863 | Robert Ludwig Werner Blumenthal | 1841–1863 prezydent rejencji gdańskiej, czynny w sprawach miasta; tytuł przed mianowaniem na prezydenta rejencji w Sigmaringen (Badenia-Wirtembergia). |
| 5 XII 1865 | Matthias Gotthilf Löschin | Pedagog, historyk, członek Rady Miejskiej; tytuł za wybitne zasługi na niwie oświaty, nauki i kultury w 50-lecie pracy zawodowej. |
| 6 I 1885 uroczystość wręczenia: 10 II 1885 w Berlinie |
Eduard Friedrich Wiebe | Inżynier budownictwa, projektant systemu kanalizacyjnego Gdańska i osuszenia Dolnego Miasta; tytuł z okazji 80. urodzin. |
| 4 IX 1888 uroczystość wręczenia: 6 XI 1889 w Berlinie |
Karl Adolf Ernsthausen | 1879–1888 nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie w Gdańsku, 1879–1880 prezydent rejencji gdańskiej, organizator życia administracyjnego i społecznego. |
| 10 VII 1890 | Leopold von Winter | Nadburmistrz Gdańska 1863–1890, jedna z najwybitniejszych osobowości miasta 2. połowy XIX w.; tytuł po przejściu na emeryturę. |
| 3 I 1893 | Julius Albert Licht | Inżynier budownictwa, architekt, 1856–1893 miejski radca budowlany, miał decydujący wpływ na inwestycje budowlane; tytuł w związku z przejściem na emeryturę. |
| 21 III 1894 uroczystość wręczenia: 20 X 1894 w Berlinie |
Leo von Caprivi (24 II 1831 Berlin – 6 II 1899 Skórzyn k. Krosna Odrzańskiego) |
Od 20 III 1890 do 1892 roku kanclerz Niemiec, 1890–1894 premier Prus; tytuł za wkład w rozwój wolnego handlu, przede wszystkim z Rosją. Dyplom ozdobiony malunkami Adolfa Männchena z widokami Gdańska. |
| 9 XI 1895 | Heinrich Rickert | Poseł Gdańska do Reichstagu; tytuł za reprezentowanie interesów Gdańska, pozyskiwanie dotacji na inwestycje przemysłowe, portowe i drogowe; w 25-lecie pracy parlamentarnej. |
| 25 III 1896 | Carl Otto Steffens | Przewodniczący Rady Miejskiej 1881–1898; tytuł w 70. rocznicę urodzin za wkład w rozwój gdańskiego przemysłu, portu, żeglugi, kultury i oświaty. |
| 12 IV 1897 miejsce i uroczystość wręczenia: 14 IV 1897 w Dworze Artusa |
Richard Theodor Damme | Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej 1864–1899, prezes korporacji kupców gdańskich 1884–1901. |
| 2 VI 1898 miejsce wręczenia: Zakład Kształcenia Położnych; bankiet wieczorem w sali Bractwa Strzeleckiego |
Georg Friedrich Heinrich Abegg | Lekarz w Gdańsku, położnik, prezes Fundacji Abegga; tytuł w 50-lecie pracy. |
| 1 V 1899 | Gustav Heinrich Gossler | Prawnik, 1891–1902 nadprezydent prowincji Prusy Zachodnie ze stolicą w Gdańsku; tytuł za uzyskanie w 1899 zgody cesarza Wilhelma II na powołanie Technische Hochschule. |
| 15 II 1903 | Carl Hermann Emil Berenz | Kupiec, przewodniczący Rady Miejskiej 1899–1901; tytuł za działalność społeczną w 70. urodziny. |
| 6 VIII 1915 data wręczenia: zapewne 24 IX 1915 |
Paul von Beneckendorff Hindenburg (2 X 1847 Poznań – 2 VIII 1934 Ogrodzieniec / Neudeck k. Ostródy) |
Feldmarszałek, 1925–1933 prezydent Niemiec; tytuł za zwycięstwa z 1914 roku. |
| 6 VIII 1915 | August Anton Ludwig von Mackensen | Feldmarszałek, 1893–1898 dowódca regimentu huzarów w Gdańsku, 1901–1908 dowódca brygady huzarów w Gdańsku; tytuł za działania wojenne z 1914 roku. |
| 3 X 1925 miejsce wręczenia: Monachium |
Max Halbe | Dramaturg, powieściopisarz; tytuł w 60-lecie urodzin. |
| 14 VII 1933 uroczystość wręczenia: 11 VIII 1933 w Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta |
Albert Maria Forster | 15 X 1930 specjalny pełnomocnik Adolfa Hitlera w Gdańsku, od października 1939 gauleiter Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie; tytuł za zwycięstwo NSDAP w wyborach w Gdańsku. |
| Uroczystość wręczenia: 20 IV 1939 w kancelarii Rzeszy w Berlinie |
Adolf Hitler (20 IV 1889 w Braunau, Austria – 30 IV 1945 Berlin) |
Kanclerz III Rzeszy; tytuł z inicjatywy gauleitera Alberta Forstera i Senatu II Wolnego Miasta Gdańska z okazji 50. urodzin. |
| Uroczystość wręczenia: 12 I 1943 w Berlinie |
Hermann Wilhelm Göring (12 I 1893 Rosenheim – 15 X 1946 Norymberga) |
Marszałek III Rzeszy, dowódca Luftwaffe; tytuł z inicjatywy gauleitera Alberta Forstera z okazji 50. urodzin. Za futerał dyplomu służyła podstawa modelu okrętu „Peter von Danzig”. |
| 7 VII 1947 uroczystość wręczenia: Belweder w Warszawie |
Bolesław Bierut, właśc. Bolesław Biernacki (18 IV 1892 Rury Jezuickie, ob. część Lublina – 12 III 1956 Moskwa) |
Prezydent PRL od 1947, premier PRL od 1952; Rada Miejska przyznała tytuł przez aklamację, licząc (bezskutecznie) na wsparcie finansowe obchodów 950-lecia Gdańska. |
| 30 III 1949 uroczystość wręczenia: 10 IV 1949 w Legnicy |
Konstanty Rokossowski (21 XII 1896 Warszawa – 3 VIII 1968 Moskwa) |
Od 29 VI 1944 marszałek ZSRR, od 7 XI 1949 marszałek Polski, od jesieni 1944 dowódca II Frontu Białoruskiego, walczącego następnie na Pomorzu Gdańskim; tytuł w 4. rocznicę zdobycia Gdańska, przyznany mocą wspólnej uchwały Miejskich Rad Narodowych Gdańska, Gdyni i Sopotu, przyjętej w gmachu Opery Bałtyckiej. |
| 30 III 1965 uroczystość wręczenia: podczas akademii w Hali Stoczni Gdańskiej z okazji 20-lecia zajęcia Gdańska |
Paweł Batow (1 VI 1897 Flisowo, gubernia jarosławska – 19 IV 1985 Moskwa) |
W marcu 1945 dowódca 65. armii atakującej Gdańsk od strony Kolbud, Oruni, Żukowa i Siedlec, z punktem dowodzenia na Biskupiej Górce; generał armii ZSRR. |
| 19 II 1977 uroczystość wręczenia: 21 II 1977 w Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta |
Wiktor Kulikow (5 VII 1921 Wierchniaja Liubowsza, Kraj Stawropolski – 28 V 2013 Moskwa) |
Szef sztabu 66. gwardyjskiej brygady pancernej, która w marcu 1945 walczyła w Gdańsku-Oruni (dworzec towarowy przy ul. Toruńskiej); od 1976 marszałek ZSRR; inicjatywa nadania honorowego obywatelstwa wyszła od władz państwowych. |
| 18 V 1993 uroczystość wręczenia: 26 VII 1993 w Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta |
Günter Grass | Pisarz, noblista. |
| 8 III 1994 uroczystość wręczenia: 14 III 1994 w Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta |
Hans-Lothar Fauth | Radny Lubeki, od 1981 organizator pomocy dla Gdańska. |
| 25 V 1994 uroczystość wręczenia: 28 VI 1994 w Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta |
Gerard Labuda (28 XII 1916 Nowa Wieś k. Kartuz – 1 X 2010 Poznań) |
Historyk, mediewista, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, pracownik Polskiej Akademii Nauk, autor prac naukowych o Gdańsku i Pomorzu. |
| 25 V 1994 uroczystość wręczenia: 28 VI 1994 w Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta |
Ignacy Adamczewski | Fizyk, prof. Politechniki Gdańskiej, specjalista z dziedziny jonizacji i przewodnictwa elektrycznego ciekłych dielektryków. |
| 8 IX 1994 uroczystość wręczenia: 7 XI 1994 w Dworze Artusa |
Hans Koschnick | Polityk, burmistrz i prezydent Bremy 1967–1985; tytuł za zasługi dla współpracy polsko-niemieckiej. |
| 24 IV 1997 uroczystość wręczenia: 30 VI 1997 w Dworze Artusa |
George Herbert Walker Bush (ur. 12 VI 1924 Milton, USA) |
Prezydent USA 1989–1993; tytuł za wkład w działania na rzecz demokracji w Polsce. |
| 24 IV 1997 uroczystość wręczenia: 30 VI 1997 w Dworze Artusa |
Richard Karl von Weizsäcker (15 IV 1920 Stuttgart – 31 I 2015 Berlin) |
Prezydent RFN od 1 VII 1984 do 30 VI 1994; tytuł za wkład na rzecz demokracji w Polsce. |
| 24 IV 1997 uroczystość wręczenia: 30 VI 1997 w Dworze Artusa |
Lech Wałęsa | Przywódca Solidarności, prezydent Polski 1990–1995, noblista; tytuł za działania na rzecz demokracji w Polsce. |
| 18 IX 1997 uroczystość wręczenia: 12 XII 1997 w Dworze Artusa |
Marian Kołodziej | Scenograf związany z Teatrem Wybrzeże; tytuł za całokształt twórczości artystycznej. |
| 19 III 1998 uroczystość wręczenia: 3 V 1998 w Dworze Artusa |
Ryszard Kukliński (13 VI 1930 Warszawa – 11 II 2004 Tampa, USA) |
Pułkownik Wojska Polskiego i armii amerykańskiej, agent CIA, przekazywał informacje dotyczące Układu Warszawskiego i wprowadzenia stanu wojennego w Polsce w 1981 roku. |
| 21 V 1998 uroczystość wręczenia: 31 VIII 1999 w Ratuszu Staromiejskim |
członkowie załogi Westerplatte z 1939 | Tytuł przyznano 210 imiennie ustalonym członkom załogi, w tym 23 żyjącym, reszcie pośmiertnie; dyplom odebrały osobiście 2 osoby, pozostałym dostarczono go lub przesłano pocztą. |
| 21 VI 1998 uroczystość wręczenia: 31 VIII 1999 w Ratuszu Staromiejskim |
obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku w 1939 | 56 tytułów nadanych pośmiertnie, dyplomy odebrali członkowie rodzin. |
| 24 VIII 2000 uroczystość wręczenia dla większości: 15 XII 2000 w Dworze Artusa |
Działacze Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i sygnatariusze porozumień sierpniowych w 1980: Lech Bądkowski (pośmiertnie), Henryka Krzywonos, Jerzy Borowczak, Stefan Lewandowski, Bogdan Borusewicz, Bogdan Lis, Joanna Duda-Gwiazda, Alina Pienkowska, Bogdan Felski, Ludwik Prądzyński, Wojciech Gruszecki, Józef Przybylski, Andrzej Gwiazda, Jerzy Sikorski, Stefan Izdebski, Lech Sobieszek, Jerzy Kmiecik, Tadeusz Stanny, Zdzisław Kobyliński, Andrzej Kołodziej, Anna Walentynowicz, Florian Wiśniewski | W 20. rocznicę podpisania porozumień sierpniowych i powstania NSSZ „Solidarność”; przyjęcia tytułu odmówiła Anna Walentynowicz; Stefan Izdebski odebrał tytuł 18 II 2009; w 2003 ogłoszono, że Florian Wiśniewski był tajnym współpracownikiem SB, podjęto (bezskuteczną) próbę usunięcia go z listy honorowych obywateli. |
| 24 VIII 2000 uroczystość wręczenia: 15 XII 2000 w Dworze Artusa |
ks. Henryk Jankowski | Proboszcz parafii św. Brygidy, kapelan Solidarności. |
| 24 VIII 2000 uroczystość wręczenia: 31 VIII 2000 w Dworze Artusa |
Margaret Hilda Thatcher (13 X 1924 Grantham – 8 IV 2013 Londyn) |
Premier Wielkiej Brytanii 1979–1990; tytuł w 20-lecie strajków sierpniowych za wspieranie Solidarności i demokratycznej opozycji. |
| 24 VIII 2000 dyplom przekazany drogą dyplomatyczną |
Ronald Reagan (6 II 1911 Tampico – 5 VI 2004 Bel Air, Kalifornia) |
Prezydent USA 1981–1989; tytuł w 20-lecie strajków sierpniowych za wspieranie Solidarności i demokratycznej opozycji. |
| 24 I 2002 uroczystość wręczenia: 14 V 2002 w Dworze Artusa |
Andrzej Januszajtis | Fizyk, znawca i popularyzator historii Gdańska, przewodniczący Rady Miasta 1990–1994. |
| 29 VIII 2002 dyplom nieodebrany |
Zbigniew Kazimierz Brzeziński (28 III 1928 Warszawa – 26 V 2017 Falls Church, Wirginia, USA) |
Amerykański politolog, 1977–1981 doradca ds. bezpieczeństwa prezydenta USA Jamesa Cartera; tytuł w uznaniu zasług. |
| 29 VIII 2002 uroczystość wręczenia: 6 X 2002 w Dworze Artusa |
Jan Nowak-Jeziorański, właśc. Zdzisław Jeziorański (3 X 1914 Berlin – 20 I 2005 Warszawa) |
Polityk, politolog, żołnierz Armii Krajowej; tytuł w uznaniu zasług na rzecz niepodległej, demokratycznej Polski. |
| 29 VIII 2002 uroczystość wręczenia: 28 IV 2003 w Dworze Artusa |
Dieter Schenk (ur. 4 III 1937 Frankfurt n. Menem) |
Prawnik, pracownik policji, działacz Amnesty International, opublikował w Niemczech książkę Poczta Polska w Gdańsku – dzieje niemieckiego zabójstwa sądowego; przyczynił się do przeprowadzenia w 1998 przez sąd krajowy w Lubece rewizji nadzwyczajnej procesu obrońców Poczty Polskiej w 1939; tytuł nadany na wniosek rodzin zamordowanych pocztowców. |
| 10 VII 2003 | Zygmunt Chychła | Bokser, zdobył pierwszy polski złoty medal olimpijski po II wojnie światowej: 1952 Helsinki). |
| 18 X 2004 | ks. Stanisław Bogdanowicz | Proboszcz kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny 1979, pisarz, historyk. |
| 31 I 2008 | Ryszard Kaczorowski (ur. 26 XI 1919 Białystok – 10 IV 2010 Smoleńsk) |
Ostatni prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie: 19 VII 1989 – 22 XII 1990. |
| 23 IV 2009 uroczystość wręczenia: 21 VI 2010 w Dworze Artusa |
Tadeusz Mazowiecki (18 IV 1927 Płock – 28 X 2013 Warszawa) |
Premier Rzeczypospolitej Polskiej (1989–1990); tytuł za walkę z systemem, reformy gospodarcze i działania na rzecz pojednania polsko-niemieckiego. |
| 23 IV 2009 uroczystość wręczenia: 19 V 2010 w Ludwigshafen |
Helmut Kohl (3 IV 1930 – 16 VI 2017) |
Kanclerz Niemiec (1982–1998); tytuł za działania na rzecz pojednania polsko-niemieckiego. |
| 26 V 2011 uroczystość wręczenia: 18 VI 2011 w Dworze Artusa |
Ludwik Wiśniewski | Dominikanin, duszpasterz akademicki przy kościele św. Mikołaja 1963–1966 i 1968–1972; tytuł za „wychowanie pokoleń gdańskich niepokornych”, ukształtowanie młodych gdańskich działaczy opozycji w czasach PRL. |
| 26 V 2011 uroczystość wręczenia: 9 IX 2011 w Dworze Artusa |
Andrzej Zbierski | Za działalność patriotyczną i naukową. |
| 28 I 2016 uroczystość wręczenia: 12 III 2016 w Dworze Artusa |
Andrzej Wajda | Reżyser teatralny i filmowy; tytuł przyznany jako wyraz uznania za działania popularyzujące i promujące Gdańsk w kraju i za granicą. |
| 28 IV 2016 | Tadeusz Gocłowski | |
| 29 III 2018 uroczystość wręczenia: 26 V 2018 w Europejskim Centrum Solidarności |
Joanna Muszkowska-Penson | Za działalność publiczną i zaangażowanie w odbudowę demokratycznego państwa. |
| 27 II 2020 uroczystość wręczenia: 14 IX 2020 w Dworze Artusa |
małżeństwo Halina Winiarska i Jerzy Kiszkis | Za zaangażowanie obywatelskie w odbudowie demokratycznego państwa. |
| 25 VIII 2022 | Danuta Mirosława Wałęsa | |
