DOM DOBROCZYNNOŚCI
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:Przytułek dla dzieci i starców w Gdańsku, Samuel Donnet, 1707.JPG|thumb| Dom Dobroczynności, [[DONNET SAMUEL | Samuel Donnet]], 1707]] | + | [[File:Przytułek dla dzieci i starców w Gdańsku, Samuel Donnet, 1707.JPG|thumb| Dom Dobroczynności, dziedziniec, [[DONNET SAMUEL, miedziorytnik | Samuel Donnet]] według rysunku Johanna Jacoba Feyerabenda, 1707]] |
| − | [[File:Donnet Samuel, Wnętrze przytułku dla dzieci i starców w Gdańsku, 1707.JPG|thumb| Dom Dobroczynności, [[DONNET SAMUEL | Samuel Donnet]], 1707]] | + | [[File:Donnet Samuel, Wnętrze przytułku dla dzieci i starców w Gdańsku, 1707.JPG|thumb| Dom Dobroczynności, na pierwszy pietrze, z prawej, kościół/kaplica, jeszcze w XVIII wieku przeniesione na parter, [[DONNET SAMUEL, miedziorytnik | Samuel Donnet]] według rysunku [[RANISCH BARTHEL, murarz miejski | Barthela Ranischa]], 1707]] |
[[File:Dom Dobroczynności i Sierot przy ul. Sierocej, 1906.JPG|thumb|Dom Dobroczynności<br/>i Sierot przy ul. Sierocej, 1906]] | [[File:Dom Dobroczynności i Sierot przy ul. Sierocej, 1906.JPG|thumb|Dom Dobroczynności<br/>i Sierot przy ul. Sierocej, 1906]] | ||
[[File:Dom_Dobroczynności_i_Sierot_na_Osieku, 1910.JPG|thumb|Dom Dobroczynności<br/>i Sierot na Osieku, 1910]] | [[File:Dom_Dobroczynności_i_Sierot_na_Osieku, 1910.JPG|thumb|Dom Dobroczynności<br/>i Sierot na Osieku, 1910]] | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
[[File:7 Dom Dobroczynności.JPG|thumb|Dom Dobroczynności i Sierot, 2019]] | [[File:7 Dom Dobroczynności.JPG|thumb|Dom Dobroczynności i Sierot, 2019]] | ||
[[File:Tablica upamiętniająca fundatorów kaplicy w Domu Dobroczynności i Sierot.JPG|thumb|Tablica upamiętniająca fundatorów kaplicy w Domu Dobroczynności i Sierot]] | [[File:Tablica upamiętniająca fundatorów kaplicy w Domu Dobroczynności i Sierot.JPG|thumb|Tablica upamiętniająca fundatorów kaplicy w Domu Dobroczynności i Sierot]] | ||
| − | '''DOM DOBROCZYNNOŚCI / SIEROCINIEC''' (Spendhaus), Dom Dobroczynności i Sierot (Spend- und Waisenhaus) na [[OSIEK | Osieku]], przy Am Spendhaus (ul. Sieroca), zbudowany przy fosie, w miejscu dawnego folwarku, [[ZAMEK KRZYŻACKI | zamku krzyżackiego]], następnie Domu Zarazy ([[EPIDEMIE NOWOŻYTNE | epidemie nowożytne]]), otwarty 7 XII 1699. Powstał według projektu [[RANISCH BARTHEL | Barthela Ranischa]], powołany przez [[URZĄD DOBROCZYNNOŚCI | Urząd Dobroczynności]], wybudowany został ze środków uzyskanych ze zbiórek i loterii. Przeznaczony dla ubogich, zapewniał im utrzymanie i wychowywał przez pracę; jednocześnie wykorzystywany jako sierociniec.<br/><br/> | + | '''DOM DOBROCZYNNOŚCI / SIEROCINIEC''' (Spendhaus), Dom Dobroczynności i Sierot (Spend- und Waisenhaus) na [[OSIEK | Osieku]], przy Am Spendhaus (ul. Sieroca), zbudowany przy fosie, w miejscu dawnego folwarku, [[ZAMEK KRZYŻACKI | zamku krzyżackiego]], następnie Domu Zarazy ([[EPIDEMIE NOWOŻYTNE | epidemie nowożytne]]), otwarty 7 XII 1699. Powstał według projektu [[RANISCH BARTHEL, murarz miejski | Barthela Ranischa]], powołany przez [[URZĄD DOBROCZYNNOŚCI | Urząd Dobroczynności]], wybudowany został ze środków uzyskanych ze zbiórek i loterii. Przeznaczony dla ubogich, zapewniał im utrzymanie i wychowywał przez pracę; jednocześnie wykorzystywany jako sierociniec.<br/><br/> |
W XVIII wieku rozbudowany, dobudowano skrzydło od obecnej ul. Sierocej. Po wydzieleniu w 1788 [[INSTYTUT UBOGICH | Instytutu Ubogich]] opiekował się wyłącznie ubogimi nieletnimi. Zatrudniał nauczyciela (nauka czytania, pisania, rachowania, katechizmu) i kobiety uczące dziewczęta prząść, szyć i dziergać. Pełnoletni wychowankowie pozostawali pod jego kuratelą; starano się zapewnić im pracę w rzemiośle (chłopcy) i na służbie w domach mieszczan (dziewczęta). Z nauk korzystały też ubogie dziewczęta (około 40) mieszkające poza zakładem (tzw. ''Graue Mädchen'').<br/><br/> | W XVIII wieku rozbudowany, dobudowano skrzydło od obecnej ul. Sierocej. Po wydzieleniu w 1788 [[INSTYTUT UBOGICH | Instytutu Ubogich]] opiekował się wyłącznie ubogimi nieletnimi. Zatrudniał nauczyciela (nauka czytania, pisania, rachowania, katechizmu) i kobiety uczące dziewczęta prząść, szyć i dziergać. Pełnoletni wychowankowie pozostawali pod jego kuratelą; starano się zapewnić im pracę w rzemiośle (chłopcy) i na służbie w domach mieszczan (dziewczęta). Z nauk korzystały też ubogie dziewczęta (około 40) mieszkające poza zakładem (tzw. ''Graue Mädchen'').<br/><br/> | ||
W 1752 objęty przywilejem króla polskiego Zygmunta Augusta z 1552 (przysługującym przedtem tylko [[DOM DZIECKA (Dom Dziecka i Sierot) | Domowi Dziecka]]), który zrównywał dzieci z nieprawego łoża z dziećmi poczętymi legalnie (w 1765 przywilej zatwierdzony przez króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego). W 1703 przebywało w nim 135 pensjonariuszy (w tym 90 dzieci), w 1742 – 307 (254 dzieci), 1771 – 502 (417 dzieci), 1788 – 455 (426 dzieci). Udzielał wsparcia finansowego ubogim spoza zakładu (w 1733 – 3092, 1745 – 4369, 1768 – 5238). W XIX wieku wychowankowie zakładu nosili zielone mundurki (w odróżnieniu od niebieskich i czerwonych mundurków sierot z [[DOM DZIECKA (Dom Dziecka i Sierot) | Domu Dziecka]] przy [[SZPITAL ŚW. ELŻBIETY | szpitalu św. Elżbiety]] z Elżbietańskiej).<br/><br/> | W 1752 objęty przywilejem króla polskiego Zygmunta Augusta z 1552 (przysługującym przedtem tylko [[DOM DZIECKA (Dom Dziecka i Sierot) | Domowi Dziecka]]), który zrównywał dzieci z nieprawego łoża z dziećmi poczętymi legalnie (w 1765 przywilej zatwierdzony przez króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego). W 1703 przebywało w nim 135 pensjonariuszy (w tym 90 dzieci), w 1742 – 307 (254 dzieci), 1771 – 502 (417 dzieci), 1788 – 455 (426 dzieci). Udzielał wsparcia finansowego ubogim spoza zakładu (w 1733 – 3092, 1745 – 4369, 1768 – 5238). W XIX wieku wychowankowie zakładu nosili zielone mundurki (w odróżnieniu od niebieskich i czerwonych mundurków sierot z [[DOM DZIECKA (Dom Dziecka i Sierot) | Domu Dziecka]] przy [[SZPITAL ŚW. ELŻBIETY | szpitalu św. Elżbiety]] z Elżbietańskiej).<br/><br/> | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
| 1869–1897 | | 1869–1897 | ||
| kupiec | | kupiec | ||
| − | | [[LICKFETT JOHANN GEORG GUSTAV | Johann Georg Gustav Lickfett]] | + | | [[LICKFETT JOHANN GEORG GUSTAV, kupiec, radca | Johann Georg Gustav Lickfett]] |
|- | |- | ||
| class="authorEgTab" | {{author:MrGl}} | | class="authorEgTab" | {{author:MrGl}} | ||
| Linia 49: | Linia 49: | ||
| 1914, 1918 | | 1914, 1918 | ||
| lekarz | | lekarz | ||
| − | | [[LIÉVIN HEINRICH | Heinrich Liévin]] (1850–1923) | + | | [[LIÉVIN HEINRICH, lekarz, radny | Heinrich Liévin]] (1850–1923) |
|- | |- | ||
| 1921, 1928 | | 1921, 1928 | ||
Wersja z 16:36, 16 lis 2022
i Sierot przy ul. Sierocej, 1906
i Sierot na Osieku, 1910
_przy_ul._Sierocej_nad_dawnym_odga%C5%82%C4%99zieniem_Kana%C5%82u_Raduni,_1910.JPG)
i Sierot (w głębi) przy
ul. Sierocej nad dawnym odgałęzieniem Kanału Raduni, 1910
DOM DOBROCZYNNOŚCI / SIEROCINIEC (Spendhaus), Dom Dobroczynności i Sierot (Spend- und Waisenhaus) na Osieku, przy Am Spendhaus (ul. Sieroca), zbudowany przy fosie, w miejscu dawnego folwarku, zamku krzyżackiego, następnie Domu Zarazy ( epidemie nowożytne), otwarty 7 XII 1699. Powstał według projektu Barthela Ranischa, powołany przez Urząd Dobroczynności, wybudowany został ze środków uzyskanych ze zbiórek i loterii. Przeznaczony dla ubogich, zapewniał im utrzymanie i wychowywał przez pracę; jednocześnie wykorzystywany jako sierociniec.
W XVIII wieku rozbudowany, dobudowano skrzydło od obecnej ul. Sierocej. Po wydzieleniu w 1788 Instytutu Ubogich opiekował się wyłącznie ubogimi nieletnimi. Zatrudniał nauczyciela (nauka czytania, pisania, rachowania, katechizmu) i kobiety uczące dziewczęta prząść, szyć i dziergać. Pełnoletni wychowankowie pozostawali pod jego kuratelą; starano się zapewnić im pracę w rzemiośle (chłopcy) i na służbie w domach mieszczan (dziewczęta). Z nauk korzystały też ubogie dziewczęta (około 40) mieszkające poza zakładem (tzw. Graue Mädchen).
W 1752 objęty przywilejem króla polskiego Zygmunta Augusta z 1552 (przysługującym przedtem tylko Domowi Dziecka), który zrównywał dzieci z nieprawego łoża z dziećmi poczętymi legalnie (w 1765 przywilej zatwierdzony przez króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego). W 1703 przebywało w nim 135 pensjonariuszy (w tym 90 dzieci), w 1742 – 307 (254 dzieci), 1771 – 502 (417 dzieci), 1788 – 455 (426 dzieci). Udzielał wsparcia finansowego ubogim spoza zakładu (w 1733 – 3092, 1745 – 4369, 1768 – 5238). W XIX wieku wychowankowie zakładu nosili zielone mundurki (w odróżnieniu od niebieskich i czerwonych mundurków sierot z Domu Dziecka przy szpitalu św. Elżbiety z Elżbietańskiej).
Główny budynek istnieje i obecnie; początkowo miał na parterze: przedsionek, izby jałmużniczą, kobiet, chorych, dziewcząt, na piętrze: izbę prowizora, jadalnię oraz szkołę, a na poddaszu pomieszczenia gospodarcze i mieszkanie zarządcy. W 1702 na piętrze znajdowała się kaplica, w 1753 rozbudowana: rozebrano podłogę między piętrem a parterem. Budynek wielokrotnie przebudowywano; w sąsiedztwie wzniesiono w XVIII i XIX wieku inne zabudowania (między innymi w 1707 szkołę).
17 XI 1906 wraz z 80 chłopcami przeniesiony do Wrzeszcza, do nowego budynku (Spend- und Waisenhaus) przy Drewkeweg 1 (ul. Sosnowa), róg Steffensweg 26 (ul. Stefana Batorego). Do 1945 przebywało w nim 70–80 dzieci obojga płci w wieku 6–14 lat.
| Notowany w roku | Zawód | Imię, nazwisko, daty życia |
|---|---|---|
| 1839 | kupiec | Gustav Friedrich Focking (1798–1862) |
| 1869–1897 | kupiec | Johann Georg Gustav Lickfett |
| Notowany w roku | Zawód | Imię, nazwisko, daty życia |
|---|---|---|
| 1908 | rentier | Johann Julius Carl Holtz |
| 1914, 1918 | lekarz | Heinrich Liévin (1850–1923) |
| 1921, 1928 | kupiec | Johann Ludwig Thomsen (1857–1931) |
| 1935, 1939 | kupiec | Edwin Grube (1866–1941) |
