ROGACZEWSKI FRANCISZEK, ksiądz, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy

Wersja z 18:52, 18 gru 2021

Ksiądz Franciszek Rogaczewski (po prawej) oraz biskup gdański Edward O’Rourke (z lewej) prawdopodobnie podczas spotkania Polskiego Towarzystwa Budowy Kościoła Chrystusa Króla w Gdańsku, 28 III 1928

Pierwsza polska pielgrzymka do sanktuarium w Świętym Wojciechu obserwowana z wału Kanału Raduni, 10 VI 1934

Tablica poświęcona ks. Franciszkowi Rogaczewskiemu na murze kościoła Chrystusa Króla, odsłonięta w 2001

FRANCISZEK ROGACZEWSKI (23 XII 1892 Lipinki, pow. Świecie – 11 I 1940, Stutthof), proboszcz kościoła Chrystusa Króla, błogosławiony, patron gdańskiej ulicy. Syn Leonarda i Anny z domu Laskowskiej. Posiadał obywatelstwo II Wolnego Miasta Gdańska. Szkołę powszechna ukończył w Lubichowie, uczęszczał do progimnazjum w Pelplinie (Collegium Marianum), maturę uzyskał w gimnazjum w Chełmnie. Studiował w seminarium w Pelplinie, 16 III 1918 przyjął święcenia kapłańskie. Początkowo wikary w Nowym Mieście pod Lubawą, następnie prowadził pracę duszpasterską w Gdańsku: od 2 IV 1920 wikary w kościele Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu, od 28 IV 1927 do 3 VIII 1928 wikary w kościele św. Brygidy, od 4 VIII 1928 do 30 I 1930 wikary w kościele św. Józefa.

Typ społecznika, działał w polskich organizacjach religijno-społecznych w Gdańsku. Od 1 kwietnia do 3 VII 1927 i od 4 lutego do 30 IV 1930 prefekt w Gimnazjum Polskim, w 1936 w polskich szkołach handlowych, działał w Gminie Polskiej, członek Zarządu Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku. Od 1934 organizator corocznych pielgrzymek gdańskiej Polonii do sanktuarium w Świętym Wojciechu.

Prezes Centralnego Komitetu Katolików Polaków Diecezji Gdańskiej, działał w Towarzystwie św. Zyty (skupiającym głównie polskie dziewczęta i kobiety zatrudnione jako pomoce domowe u niemieckich rodzin), należał do Zarządu Ligi Katolickiej (powołanej w 1925 roku). Od 1 I 1930 proboszcz planowanego kościoła Chrystusa Króla, którego uroczyste poświęcenie odbyło się 30 X 1932 z jego inicjatywy. Inicjator utworzenia polskich parafii personalnych – w styczniu 1935 roku wręczył memoriał w tej sprawie papieżowi Piusowi XI. 7 X 1937 mianowany proboszczem parafii personalnej Chrystusa Króla; 13 X 1938, w wyniku nacisków gdańskich władz, bp Carl Splett odwołał ten dekret. Od 1930 kapelan PKP w Gdańsku.

Aresztowany 1 IX 1939, więziony w Victoriaschule, następnie osadzony w obozie Stutthof, rozstrzelany z grupą Polaków w lesie obok obozu. Szczątki odkryto w 1979 w zbiorowej mogile około 1,5 km od obozu, wraz z innymi ekshumowane i złożone w relikwiarzu Pomnika w Sztutowie. Podczas mszy odprawionej 13 VI 1999 przez papieża Jana Pawła II w Warszawie zaliczony do błogosławionych Kościoła, w grupie 108 męczenników II wojny światowej (zob. ks. Józef Paner). MA

Od 1945 patron ulicy w Gdańsku- Śródmieściu. 11 X 1959 na murze kościoła Chrystusa Króla odsłonięto poświęconą mu tablicę, po zaliczeniu do kręgu błogosławionych, w 2001 kolejną. 20 VI 2017 jego imię otrzymał gdański tramwaj typ Alstom Citadis 100 nr 1002. 11 XII 2019 przy kościele Chrystusa Króla odsłonięto jego pomnik. JANSZ

Bibliografia:
Drzycimski Andrzej, Franciszek Rogaczewski, w: Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1974, s. 222-231.
Janik Bernard, Życiorysy pracowników Gimnazjum Polskiego w Gdańsku, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1976, s. 185-186.
Mikos Stanisław, Rogaczewski Franciszek, w: Polski Słownik Biograficzny, 31, 1988, s. 384-386.
Mikos Stanisław, Rogaczewski Franciszek, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, Gdańsk 1997, s. 73-74.
Sroczyńska-Wyczańska Krystyna, Nauczyciele Gimnazjum, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1989, s. 314.