KWOKA ZENON, działacz opozycji demokratycznej

Aktualna wersja na dzień 16:25, 23 paź 2024

Zenon Kwoka, lata 80. XX w.

Strajk w Stoczni Gdańskiej, sierpień 1980: pierwszy z prawej Zenon Kwoka, w centrum dyrektor Stoczni Klemens Gniech, (najwyższy), po jego lewej wojewoda gdański Jerzy Kołodziejski, między nimi w drugim rzędzie Zdzisław Kobyliński, z lewej Lech Wałęsa

ZENON KWOKA (ur. 3 I 1954 Gdańsk), działacz opozycji demokratycznej. Syn Józefa (11 X 1919 – 22 X 2014 Gdańsk) i Jadwigi z domu Langowskiej (14 VI 1928 – 4 V 1991 Gdańsk). Ojciec pracował jako odlewniczy w Gdańskiej Wytwórni Części Samochodowych, matka w Zakładach Urządzeń Okrętowych „Hydroster” Zakład nr 2. Od września 1969 pracował w Zakładzie Autobusowo-Trolejbusowym w Gdyni-Redłowie (przy al. Zwycięstwa) Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji (WPK) Gdańsk–Gdynia. Jednocześnie do czerwca 1972 uczeń Szkoły Przyzakładowej Zasadniczej Szkoły Zawodowej dla Pracujących WPK, mechanik-kierowca pojazdów samochodowych, w pracy awansowany na montera samochodowego. Od października 1973 do października 1975 odbył zasadniczą służbę wojskową. Po powrocie do rodzimego zakładu pracy od listopada 1975 mechanik napraw pojazdów samochodowych, od sierpnia 1980 brygadzista-mechanik. W 1979 ukończył Średnie Studium Zawodowe Wojewódzkiego Zjednoczenia Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Gdańsku.

Podczas wydarzeń Sierpnia ’80 15 tego miesiąca współorganizator strajku w swoim zakładzie, a tym samym całej komunikacji miejskiej w Trójmieście. Wszedł do Zakładowego Komitetu Strajkowego, zerwał negocjacje prowadzone przez pracowników komunikacji w gdańskim klubie „Tramwajarz” z przedstawicielami lokalnych władz. Po jego decyzji delegacja gdyńska opuściła zebranie, także m.in. za jego przyczyną kierowcy trolejbusów z zajezdni w Redłowie nie wyjechali z bazy po przedwczesnym zakończeniu strajku w Stoczni Gdańskiej (16 VIII 1980) i po decyzji dyrekcji WPK o przyznaniu podwyżki pracownikom, którą ostatecznie odrzucono.

Od soboty 16 VIII 1980 delegat załogi do Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS) w Stoczni Gdańskiej, w czasie strajku stał się nieformalnym sekretarzem Lecha Wałęsy (przez Annę Walentynowicz nazwany „osobistym kamerdynerem” przewodniczącego MKS). Jak sam wspominał, ponieważ był nieznanym w środowisku opozycji, w obecności Lecha Wałęsy oskarżano go (m.in. Joanna Duda-Gwiazda i Alina Pienkowska) o bycie pracownikiem Służby Bezpieczeństwa (SB), co jednak nie powodowało utraty jego zaufania, a nawet wręcz przeciwnie, jeszcze bardziej je budowało.

Po podpisaniu porozumień sierpniowych od 1 września do 29 listopada 1980 przebywał na urlopie bezpłatnym, angażując się w działalność Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. We wrześniu był jednym z głównych organizatorów (spośród Komitetu Założycielskiego NSZZ WPK Gdańsk–Gdynia) odwołania Henryki Krzywonos z Prezydium MKZ, jako uzasadnienie podając „utratę zaufania”. Od grudnia 1980 był przewodniczącym Komisji Zakładowej „Solidarności” w Zakładzie Autobusowo-Trolejbusowym w Gdyni; wiceprzewodniczącym Komisji Międzyzakładowej WPK. Był delegatem na I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Gdańskiego (2–5 VII i 13–17 VII 1981) w Teatrze Muzycznym w Gdyni, wybrany do Zarządu Regionu Gdańskiego i jako delegat na I Krajowy Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” (5–10 IX i 26 IX – 7 X 1981 w hali „Olivia”). W 1981, wspólnie m.in. z Markiem Krówką, twórca Robotniczego Ruchu Młodej Polski skupiającego młodych pracowników trójmiejskich zakładów pracy.

Po ogłoszeniu stanu wojennego, od 14 do 16 XII 1981 uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej; wszedł w skład Regionalnego Komitetu Strajkowego. 16 grudnia, podczas pacyfikacji zakładu, brutalnie pobity przez ZOMO, zatrzymany i internowany w Ośrodku Odosobnienia w Iławie i Kwidzynie, zwolniony 23 VII 1982. W czasie internowania zwolniony z pracy (14 XII 1981), złożone odwołanie rozpatrzono negatywnie. Po wyjściu na wolność, w ramach Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, był kolporterem na terenie Polski m.in. prasy niezależnej pochodzącej ze zorganizowanego kanału przerzutowego ze Szwecji. W latach 1987–1988 uczestnik spotkań członków byłego Zarządu Regionu Gdańskiego „Solidarności” u Konrada Marusczyka. Po 1989 mocno zaangażowany w wyjaśnienie powodów śmierci Tadeusza Szczepańskiego (styczeń – marzec 1980) i Jana Samsonowicza (czerwiec 1983) oraz doprowadzenie do wyjaśnienia prawdziwej roli Henryki Krzywonos, kreowanej na osobę, która rzekomo w jednoosobowy sposób rozpoczęła strajk komunikacji miejskiej w Gdańsku w sierpniu 1980.

W 2005 absolwent Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego, pracę magisterską Wydarzenia sierpniowe 1980 r. jako instytucja życia społeczno-politycznego generująca nową rzeczywistość ustrojową w Polsce napisał pod kierunkiem prof. Andrzeja Chodubskiego. Bohater filmu dokumentalnego Giovanetti w mieście solidarności, nakręconego przez Pawła Zbierskiego. Odmawiał przyjmowania odznaczeń. ArKa









Bibliografia:
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, akta paszportowe; akta SO kryptonim „Klan”.
Archiwum Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji w Gdyni, akta osobowe.
Kazański Arkadiusz, Województwo gdańskie, w: „Trzynastego grudnia roku pamiętnego…”. Internowani w stanie wojennym z powodów politycznych z województw bydgoskiego, elbląskiego, gdańskiego, słupskiego, toruńskiego i włocławskiego, red. Igor Hałagida, Bydgoszcz–Gdańsk 2011.
Kazański Arkadiusz, Kwoka Zenon, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/17202,Kwoka-Zenon.html?search=59442956.
Kwoka Zenon, Wydarzenia sierpniowe 1980 r. jako instytucja życia społeczno–politycznego generująca nową rzeczywistość ustrojową w Polsce, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Andrzeja Chodubskiego, Uniwersytet Gdański, 2005.