ZEGARSKA ZOFIA, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku

Wersja z 17:17, 30 gru 2023

ZOFIA ZEGARSKA (5 X 1925 Wilno – 20 II 2012 Gdynia), lekarz ze specjalizacją II stopnia z embriologii, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Córka majora Wojska Polskiego Stanisława Chudyby (11 V 1895 Łęki koło Brzeska – 5 XI 1971 Kraków) i Wandy Stefanii z domu Mercichowskiej (8 III 1900 – 29 XII 1974 Gdynia). Siostra Tadeusza (ur. 12 VIII 1923 Wilno), rozstrzelanego 12 V 1942 przez Niemców w Ponarach.

Od 1931 uczyła się w szkole powszechnej w Wilnie, od 1937 w Gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej, na początku II wojny światowej w polskim gimnazjum, w 1941 zdała tzw. małą maturę. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 opuściła Wilno i podjęła pracę w Wołożynie (obecnie Białoruś, obwód miński). W 1942 ukończyła kurs pielęgniarski w miejscowym szpitalu. Następnie powróciła do Wilna, gdzie od marca 1942 do marca 1944 pracowała jako pielęgniarka w Szpitalu Miejskim św. Jakuba. Kontynuowała naukę na tajnych kompletach, w 1944 otrzymała świadectwo ukończenia liceum humanistycznego.

3 III 1945 z matką opuściła Wilno, do sierpnia tego roku mieszkała w gminie Wojno pod Krakowem. Od sierpnia 1945 w Gdańsku. Jako kandydatka na studia w nowo powstałej Akademii Lekarskiej (od 1950 AMG) wstąpiła do Ochotniczej Studenckiej Brygady Pracy, która zajmowała się odbudową i remontem terenu uczelni. Od listopada 1945 studiowała na Wydziale Lekarskim Akademii Lekarskiej. W 1946 została wolontariuszką w Zakładzie Histologii i Embriologii tej uczelni, od października 1947 była demonstratorem. W latach 1950–1951 młodszy asystent bez dyplomu w Zakładzie Histologii AMG. W grudniu 1951 otrzymała absolutorium oraz dyplom lekarza medycyny. Od 1952 młodszy asystent, od 1953 adiunkt. W 1956 otrzymała zatrudnienie na czas nieokreślony, a stanowisko adiunkta piastowała do końca roku akademickiego 1969/1970. W latach 1949–1960 pracowała dodatkowo w Powiatowej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Wejherowie.

Od 1960 doktor nauk medycznych na podstawie rozprawy Wpływ ciąży oraz przeszczepiania nadnerczy płodowych na długość życia myszy po podwójnej adrenalektomii (promotor prof. Stanisław Hiller). W 1961 wyjechała na trzymiesięczny staż naukowy do Wielkiej Brytanii. W 1962 została pełnomocnikiem rektora AMG do spraw dokształcania pracowników uczelni niebędących lekarzami. Na terenie AMG uruchomiła szkołę podstawową, zorganizowała filie IV Liceum Ogólnokształcącego i zasadniczej szkoły medycznej. Od 1969 doktor habilitowany w oparciu o dorobek i rozprawę Wpływ promieni X na powstawanie i rozwój wad mózgowych u płodu szczura białego. W tym samym roku awansowała na stanowisko docenta kontraktowego AMG. Od 1972 była kierownikiem Samodzielnej Pracowni Embriologii. Od 1990 docent etatowy, od 1991 profesor nadzwyczajny AMG (uczelniany), od 1996 na emeryturze.

Zajmowała się badaniami nad wpływem środowiska (czynników fizycznych i chemicznych) na rozwój zarodkowy i płodowy szczura (wpływ promieni X na powstawanie wad mózgowia; częstość występowania anomalii zębowych po naświetlaniu promieniami X; wpływ zatrucia ołowiem na narządy miąższowe płodów, wpływ hiper- i hipowitaminozy na ciężarne samice i ich płody). W AMG prowadziła zajęcia między innymi z histologii ogólnej oraz szczegółowej, anatomii mikroskopowej do histofizjologii, embriologii człowieka, cytofizjologii, embriologii ogólnej i szczegółowej. Od 1974 prowadziła wykłady z cytofizjologii na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadziła również szkolenia podyplomowe dla lekarzy. Była autorką i współautorką skryptów, monografii i rozdziałów w podręcznikach dla studentów kierunków medycznych, między innymi w publikacjach: Anatomia człowieka (w: Zarysy biologii komórki, Gdańsk 1972) i Embriologia człowieka (Gdańsk 1968). Była sekretarzem redakcji czasopisma Folia Morphologica.

Członkini Polskiego Towarzystwa Anatomicznego i wiceprzewodniczącą oddziału gdańskiego. Należała do Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego, Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików, Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia, Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” i Ligi Kobiet. Była też radną Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, w latach 1969–1973 przewodniczącą Komisji Ochrony Środowiska.

Odznaczona między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1984), Medalami 30- i 50-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1975, 1995), Medalem „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” (1980), dyplomem Amicus Studentis (2000), odznaką II (1981) i III (1964) stopnia Polskiego Czerwonego Krzyża, Krzyżem Czerwonego Krzyża (1970), Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (2000).

Od 1951 była żoną Witolda Zegarskiego, profesora AMG. Matka Joanny (ur. 1953), absolwentki AMG, lekarki, internistki, Wojciecha (ur. 1954), absolwenta AMG, profesora, chirurga, i Katarzyny (ur. 1963), absolwentki Wydziału Chemii i Filologii Germańskiej Uniwersytetu Gdańskiego. W 1992 stwierdzono u niej chorobę zawodową, a w 1996 przyznano rentę inwalidzką III grupy. Pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Gdyni-Orłowie. SeKo PP