SOŁTYSIK KAZIMIERZ, nauczyciel w Gimnazjum Polskim

Aktualna wersja na dzień 14:52, 8 maj 2024

Kadra i uczniowie Gimnazjum Polskiego w Gdańsku, Kazimierz Sołtysik w pierwszy stojącym rzędzie, pierwszy z lewej, siedzi w środku Marcin Dragan

Kazimierz Sołtysik (siedzi w środku)

Tablica pamiątkowa poświęcona Kazimierzowi Sołtysikowi na budynku Szkoły Podstawowej nr 58

KAZIMIERZ JÓZEF SOŁTYSIK (2 III 1893 Przemyśl – 11 XI 1939 Lasy Piaśnickie), nauczyciel w Gimnazjum Polskim. Jeden z dziewięciorga dzieci Antoniego (zm. 1935 Lwów), urzędnika Dyrekcji Finansów Namiestnictwa, pracującego w miastach Galicji, osiadłego ostatecznie we Lwowie z tytułem radcy dworu, i Anny z domu Dąbrowskiej (2 VI 1864 – 11 VII 1962). Brat między innymi Adama Wincentego (6 VII 1895 Lubatówka powiat Krosno – 3 III 1971 Saint George’s (Grenada)), chirurga, podpułkownika lekarza Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, dowódcy 6 batalionu sanitarnego w 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i Armii Polskiej na Wschodzie w latach 1941–1943, po II wojnie światowej na Bahamach.

W 1911 ukończył IV Gimnazjum i Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie, studiował polonistykę na tamtejszym uniwersytecie. W czasie studiów należał do akademickiego koła Towarzystwa Szkoły Ludowej, będąc przez pewien czas jego prezesem, a także do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, konspiracyjnej organizacji polskich studentów. Na początku sierpnia 1914 wstąpił do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu we wrześniu tego roku powołany został do armii austriackiej, do służby pozafrontowej. Uczęszczał do austriackiej szkoły oficerskiej w Lublinie, kończąc ją w stopniu sierżanta podchorążego. Po upadku Austro-Węgier i zwolnieniu z wojska, w drodze powrotnej do Lwowa w listopadzie 1918 internowany przez Ukraińców w Stryju. Od 11 VI 1919 do grudnia 1920 w Wojsku Polskim, walczył w wojnie polsko–ukraińskiej jako dowódca oddziału łączników konnych, następnie w wojnie polsko–rosyjskiej, w lipcu 1920 zachorował na czerwonkę i przebywał w szpitalu polowym. Po demobilizacji powrócił do Lwowa, pracował jako dziennikarz, od 1 IV 1923 do końca 1928 jako nauczyciel w Państwowym Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego i w Seminarium Nauczycielskim w Złoczowie. Jednocześnie kontynuował przerwane przez wojnę studia polonistyczne, kończąc je w 1923. W 1924 otrzymał stopień podporucznika rezerwy.

5 I 1929 został powołany na stanowisko nauczyciela języka polskiego w gdańskim Gimnazjum Polskim, gdzie pracował do 31 VIII 1934. Prowadził koło miłośników języka polskiego oraz w latach 1930–1933 kierował uczniowską biblioteką. Aktywnie działał w akcji polonijnych organizacji zajmujących się szerzeniem oświaty i kultury polskiej, prowadził wykłady między innymi dla polskiej załogi na Westerplatte. W 1933 Gdańska Macierz Szkolna powierzyła mu zadanie zorganizowania Szkoły Średniej Ogólnozawodowej dla tej części polskiej młodzieży, która nie zamierzała kontynuować edukacji na studiach wyższych, lecz po osiągnięciu średniego wykształcenia ogólnego chciała pracować zawodowo. Od 31 III 1934 był dyrektorem tej szkoły, mieszczącej się w budynku dawnej Dyrekcji Kolei, w której oprócz przedmiotów ogólnokształcących nauczano także przedmiotów zawodowych.

Był rzeczoznawcą Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku jako specjalista zagadnień szkolnictwa polskiego w II Wolnym Mieście Gdańsku, którego wiedzę wykorzystywano przy podpisywaniu umów polsko-gdańskich dotyczących oświaty. Pełnił funkcję przewodniczącego Zarządu Koła Przyjaciół Harcerstwa i członka Komisji Rewizyjnej Okręgu Związku Harcerstwa Polskiego w Gdańsku. W 1936 opublikował prace Obecny stan szkolnictwa polskiego w Gdańsku (w: Drugi rok pracy Związku Polaków w W. M. Gdańsku. Sprawozdanie z działalności za czas od 1 maja 1934 r. do 30 kwietnia 1935 r., Gdańsk 1935), Szkolnictwo polskie na terenie Wolnego Miasta Gdańska (w: Piętnastolecie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1921–1936, Gdańsk 1936), był autorem artykułów i recenzji publikowanych m.in. w „Przeglądzie Pedagogicznym” i „Straży Gdańskiej”. Za działalność kulturalno–oświatową otrzymał Złoty Krzyż Zasługi.

Aresztowany w Gdyni 16 IX 1939, w październiku przewieziony do więzienia w Gdańsku, 10 listopada do więzienia w Wejherowie, 11 listopada rozstrzelany w masowej egzekucji. Jego imię od 20 III 1965 nosi Szkoła Podstawowa nr 58 przy ul. Skarpowej w Gdańsku- Siedlcach, 8 IV 2022 odsłonięto przed wejściem poświęconą mu tablicę. Jego nazwisko widnieje także na tablicy pomnika pomordowanych nauczycieli polskich z Wolnego Miasta Gdańska przy ul. Wałowej 21, oraz na tablicy na Domu Harcerza.

Żonaty był z Heleną z domu Małaczyńską (zm. 4 II 1960 Gdynia–Orłowo), w 1945–1960 pracownicą Biblioteki Miejskiej / Biblioteki Gdańskiej PAN. Ojciec Andrzeja (1922–1999), bosmanmata Polskiej Marynarki Wojennej w czasie II wojny światowej, służącego na niszczycielu ORP „Garland”, po wojnie malarza i grafika w Anglii.

Jego nazwisko widnieje na tablicy pamiątkowej polskich nauczycieli zamordowanych i zmarłych podczas II wojny światowej z Wolnego Miasta Gdańska przy ul. Wałowej 21, oraz na tablicy na Domu Harcerza (zob. Dwór Miejski), odsłoniętej 10 X 1981 i upamiętniającej gdańskich harcerzy poległych i pomordowanych podczas II wojny światowej. EG