ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA
Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:Brieskorn_Paul.png|thumb|Paul Brieskorn, rolnik, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Zentrumspartei)]] | [[File:Brieskorn_Paul.png|thumb|Paul Brieskorn, rolnik, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Zentrumspartei)]] | ||
[[File:Brodowski_Adolf.png|thumb|Adolf Brodowski, robotnik, działacz związków zawodowych, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Deutschnationale Volkspartei)]] | [[File:Brodowski_Adolf.png|thumb|Adolf Brodowski, robotnik, działacz związków zawodowych, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Deutschnationale Volkspartei)]] | ||
| − | [[File:Bronisław_Budzyński.jpg|thumb|[[BUDZYŃSKI BRONISŁAW | Bronisław Budzyński]], kupiec, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] | + | [[File:Bronisław_Budzyński.jpg|thumb|[[BUDZYŃSKI BRONISŁAW, działacz gdańskiej Polonii | Bronisław Budzyński]], kupiec, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] |
[[File:Erich_Burandt.png|thumb| Erich Burandt, właściciel ziemski z Trąbek Wielkich, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Deutschnationale Volkspartei)]] | [[File:Erich_Burandt.png|thumb| Erich Burandt, właściciel ziemski z Trąbek Wielkich, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Deutschnationale Volkspartei)]] | ||
| − | [[File:Teodor_Grobelski_1.jpg|thumb|[[GROBELSKI TEODOR | Teodor Grobelski]], przedsiębiorca, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] | + | [[File:Teodor_Grobelski_1.jpg|thumb|[[GROBELSKI TEODOR, inżynier, poseł do Volkstagu, działacz gdańskiej Polonii | Teodor Grobelski]], przedsiębiorca, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] |
[[File:Friedrich_Grünhagen.png|thumb|Friedrich Grünhagen, działacz związków zawodowych, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Sozialdemokratische Partei Deutschlands)]] | [[File:Friedrich_Grünhagen.png|thumb|Friedrich Grünhagen, działacz związków zawodowych, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Sozialdemokratische Partei Deutschlands)]] | ||
[[File:Reinhold_Kochanski.png|thumb|Reinhold Kochanski, rolnik, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Deutschnationale Volkspartei)]] | [[File:Reinhold_Kochanski.png|thumb|Reinhold Kochanski, rolnik, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Deutschnationale Volkspartei)]] | ||
| − | [[File:Franciszek_Kubacz.JPG|thumb|Franciszek Kubacz, lekarz, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] | + | [[File:Franciszek_Kubacz.JPG|thumb|[[KUBACZ FRANCISZEK, lekarz, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy| Franciszek Kubacz]], lekarz, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] |
| − | [[File:Bonifacy_Łangowski.png|thumb|Bonifacy Łangowski, prawnik, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] | + | [[File:Bonifacy_Łangowski.png|thumb|[[ŁANGOWSKI BONIFACY, prawnik, poseł do Volkstagu| Bonifacy Łangowski]], prawnik, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] |
[[File:Franz_Richard_Neubauer.png|thumb|Franz Richard Neubauer, inżynier, przedsiębiorca, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Zentrumspartei)]] | [[File:Franz_Richard_Neubauer.png|thumb|Franz Richard Neubauer, inżynier, przedsiębiorca, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Zentrumspartei)]] | ||
| − | [[File: Panecki Władysław.JPG|thumb|Władysław Panecki, lekarz, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] | + | [[File: Panecki Władysław.JPG|thumb|[[PANECKI WŁADYSŁAW, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy| Władysław Panecki]], lekarz, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Lista polska)]] |
[[File:Gustav_Truhn.png|thumb|Gustav Truhn, działacz związków zawodowych, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Deutschnationale Volkspartei)]] | [[File:Gustav_Truhn.png|thumb|Gustav Truhn, działacz związków zawodowych, członek Zgromadzenia Konstytucyjnego (Deutschnationale Volkspartei)]] | ||
[[File:GDANKSK LOGOTYP.jpg|thumb|'''Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk''']] | [[File:GDANKSK LOGOTYP.jpg|thumb|'''Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk''']] | ||
[[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | [[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | ||
| − | '''ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE''' (Konstytuanta) [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | '''II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA''']] (II WMG), powołane decyzją mocarstw sprzymierzonych w kwietniu 1920 | + | '''ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE''' (Konstytuanta) [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | '''II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA''']] (II WMG), powołane decyzją mocarstw sprzymierzonych w kwietniu 1920. Jego głównym zadaniem było opracowanie konstytucji II WMG oraz projektów umów, które – zgodnie z postanowieniami art. 104 traktatu wersalskiego z 1919 – planowano zawrzeć między Polską a II WMG. Zgromadzenie miało liczyć 120 członków wybranych w równych, tajnych i bezpośrednich wyborach, a także wyłonić spośród nich swoje władze. Do głosowania uprawnione były wszystkie osoby – zarówno kobiety (co stanowiło novum), jak i mężczyźni, którzy do 10 I 1920 ukończyli 20 lat – będące obywatelami państwa niemieckiego oraz mieszkające na terenie II WMG. Bez prawa głosu pozostali ci mieszkańcy, którzy posiadali inne obywatelstwo, a więc przede wszystkim Polacy. <br/><br/> |
| − | Wybory zostały zarządzone przez pełnomocnika mocarstw, wysokiego komisarza Ligi Narodów | + | Wybory zostały zarządzone przez pełnomocnika mocarstw, wysokiego komisarza Ligi Narodów w Gdańsku Reginalda Towera, na niedzielę 16 V 1920. Swoich kandydatów rekomendowały partie polityczne i koalicje wyborcze działające na terenie II WMG. |
| + | Swoich kandydatów zgłosiły także polskie ugrupowania: Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku (NRL), Narodowe Stronnictwo Robotnicze (NSR) i Stronnictwo Ludowe (SL), zgrupowane w Centralnym Komitecie Wyborczym (z 10 podkomisjami w Gdańsku i mężami zaufania na wsi), wystawiając wspólną listę z 20 kandydatami. W sprawnie przeprowadzonych wyborach udział wzięły 153 234 osoby, na listy polskie głosowało 6% wyborców (9321 osób), co dało siedem mandatów, wybrano: [[KUBACZ FRANCISZEK, lekarz, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy| Franciszka Kubacza]] (NRL), [[JEDWABSKI WOJCIECH ANTONI, działacz polonijny | Wojciecha Jedwabskiego]] (NSR), [[ŁANGOWSKI BONIFACY, prawnik, poseł do Volkstagu| Bonifacego Łangowskiego]] (NRL), [[PANECKI WŁADYSŁAW, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Władysława Paneckiego]] (NRL), Stanisława Kuhnerta (NSR), [[GROBELSKI TEODOR, inżynier, poseł do Volkstagu, działacz gdańskiej Polonii | Teodora Grobelskiego]] (SL), [[BUDZYŃSKI BRONISŁAW, działacz gdańskiej Polonii | Bronisława Budzyńskiego]]. <br/><br/> | ||
| + | Inauguracyjne posiedzenie odbyło się 14 VI 1920 w sali dawnego Landtagu (pruskiego parlamentu) przy Neugarten 17 (ul. Nowe Ogrody). Przewodniczącym został pastor [[REINHARD WILHELM, pastor kościoła NMP | Wilhelm Reinhard]] z Deutschnationale Volkspartei (DNVP, Niemiecka Narodowa Partia Ludowa), wybrano też prezydium oraz komisje, w tym siedemnastoosobową komisję konstytucyjną. Po 18 posiedzeniach przygotowała ona projekt nowej konstytucji, który został uchwalony przez Zgromadzenie 11 VIII 1920. Za głosowało 68 posłów, przeciw – 44 (w tym socjaliści i posłowie polscy). Przed ogłoszeniem tekst miał być jeszcze zatwierdzony przez Radę LN. Konstytucję opublikowano w monitorze II WMG („Staatsanzeiger für die Freie Stadt Danzig”) 9 XII 1920, następnie znowelizowano ją zgodnie z uwagami i zaleceniami Rady Ligi Narodów. 15 XI 1920 proklamowano utworzenie II WMG, a 6 grudnia Zgromadzenie Konstytucyjne przekształciło się w pierwszy parlament II WMG [[VOLKSTAG | Volkstag]]. {{author: MrGl}} <br/><br/> | ||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
| Linia 46: | Linia 48: | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschdemokratische Partei Danzigs <br/> (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) | | style="vertical-align:top" | Deutschdemokratische Partei Danzigs <br/> (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Heinrich Aumund | + | | style="vertical-align:top" | [[AUMUND HEINRICH, profesor Technische Hochschule Danzig, poseł do Volkstagu | Heinrich Aumund]] |
| style="vertical-align:top" | profesor [[TECHNISCHE HOCHSCHULE DANZIG | Technische Hochschule Danzig]] | | style="vertical-align:top" | profesor [[TECHNISCHE HOCHSCHULE DANZIG | Technische Hochschule Danzig]] | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | ||
| Linia 96: | Linia 98: | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | | style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[BUDZYŃSKI BRONISŁAW | Bronisław Budzyński]] (1888–1951) | + | | style="vertical-align:top" | [[BUDZYŃSKI BRONISŁAW, działacz gdańskiej Polonii | Bronisław Budzyński]] (1888–1951) |
| style="vertical-align:top" | kupiec | | style="vertical-align:top" | kupiec | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 196: | Linia 198: | ||
| style="vertical-align:top" | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands<br/>(Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | | style="vertical-align:top" | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands<br/>(Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[GEHL JULIUS | Julius Gehl]] (1869–1944) | + | | style="vertical-align:top" | [[GEHL JULIUS, polityk, | Julius Gehl]] (1869–1944) |
| style="vertical-align:top" | działacz związków zawodowych, polityk | | style="vertical-align:top" | działacz związków zawodowych, polityk | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | ||
| style="vertical-align:top" | Sozialdemokratische Partei Deutschlands <br/> (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | | style="vertical-align:top" | Sozialdemokratische Partei Deutschlands <br/> (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[GROBELSKI TEODOR | Teodor Grobelski]] (1889–1929) | + | | style="vertical-align:top" | [[GROBELSKI TEODOR, inżynier, poseł do Volkstagu, działacz gdańskiej Polonii | Teodor Grobelski]] (1889–1929) |
| style="vertical-align:top" | przedsiębiorca | | style="vertical-align:top" | przedsiębiorca | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | ||
| Linia 211: | Linia 213: | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | | style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[GRUNDMANN EMIL | Emil Grundmann]] (1872–1930) | + | | style="vertical-align:top" | [[GRUNDMANN EMIL, kupiec, poseł do Volkstagu, | Emil Grundmann]] (1872–1930) |
| style="vertical-align:top" | kupiec | | style="vertical-align:top" | kupiec | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 256: | Linia 258: | ||
| style="vertical-align:top" | Zentrumspartei <br/> (Partia Centrum) | | style="vertical-align:top" | Zentrumspartei <br/> (Partia Centrum) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[JEDWABSKI WOJCIECH ANTONI | Wojciech | + | | style="vertical-align:top" | [[JEDWABSKI WOJCIECH ANTONI, działacz polonijny | Wojciech Jedwabski]] (1890–1967) |
| style="vertical-align:top" | działacz narodowy, działacz związków zawodowych | | style="vertical-align:top" | działacz narodowy, działacz związków zawodowych | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| style="vertical-align:top" | Polnische Liste <br/> (Lista polska) | | style="vertical-align:top" | Polnische Liste <br/> (Lista polska) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[JEWELOWSKI SALOMON JULIUS | Salomon Julius Jewelowski]] (1874–1951) | + | | style="vertical-align:top" | [[JEWELOWSKI SALOMON JULIUS, przedsiębiorca, poseł do Volkstagu | Salomon Julius Jewelowski]] (1874–1951) |
| style="vertical-align:top" | przedsiębiorca, kupiec | | style="vertical-align:top" | przedsiębiorca, kupiec | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschdemokratische Partei Danzigs <br/> (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) | | style="vertical-align:top" | Deutschdemokratische Partei Danzigs <br/> (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Anni | + | | style="vertical-align:top" | Anni Kalahne (1878–1957), żona [[KALAHNE ALFRED, profesor Technische Hochschule Danzig | Alfreda Kalahne]] |
| style="vertical-align:top" | działaczka na rzecz praw kobiet | | style="vertical-align:top" | działaczka na rzecz praw kobiet | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Oliwa | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Oliwa | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | | style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | [[KAROW AUGUSTYN GUSTAV, mistrz piekarnictwa, radny| Augustyn Gustav Karow]] |
| style="vertical-align:top" | dyrektor piekarni | | style="vertical-align:top" | dyrektor piekarni | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 286: | Linia 288: | ||
| style="vertical-align:top" | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands<br/>(Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | | style="vertical-align:top" | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands<br/>(Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[KERUTH RUDOLF | Rudolf Keruth]] (1857–1924) | + | | style="vertical-align:top" | [[KERUTH RUDOLF, prawnik, poseł do Volkstagu, były patron ulicy | Rudolf Keruth]] (1857–1924) |
| style="vertical-align:top" | prawnik (adwokat) | | style="vertical-align:top" | prawnik (adwokat) | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 306: | Linia 308: | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | | style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[KUBACZ FRANCISZEK | Franciszek Kubacz]] (1868–1933) | + | | style="vertical-align:top" | [[KUBACZ FRANCISZEK, lekarz, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Franciszek Kubacz]] (1868–1933) |
| style="vertical-align:top" | lekarz prywatny | | style="vertical-align:top" | lekarz prywatny | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 316: | Linia 318: | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschdemokratische Partei Danzigs <br/> (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) | | style="vertical-align:top" | Deutschdemokratische Partei Danzigs <br/> (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Stanisław Kuhnert | + | | style="vertical-align:top" | [[KUHNERT STANISŁAW, kupiec, poseł do Volkstagu | Stanisław Kuhnert]] |
| style="vertical-align:top" | handlowiec | | style="vertical-align:top" | handlowiec | ||
| style="vertical-align:top" | Sopot | | style="vertical-align:top" | Sopot | ||
| style="vertical-align:top" | Polnische Liste <br/> (Lista polska) | | style="vertical-align:top" | Polnische Liste <br/> (Lista polska) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[KUROWSKI BRUNO | Bruno Kurowski]] (1879–1944) | + | | style="vertical-align:top" | [[KUROWSKI BRUNO, prawnik, polityk | Bruno Kurowski]] (1879–1944) |
| style="vertical-align:top" | prawnik (adwokat) | | style="vertical-align:top" | prawnik (adwokat) | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| style="vertical-align:top" | Zentrumspartei <br/> (Partia Centrum) | | style="vertical-align:top" | Zentrumspartei <br/> (Partia Centrum) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Marie Landmann | + | | style="vertical-align:top" | [[LANDMANN MARIE, pedagog | Marie Landmann]] |
| style="vertical-align:top" | pedagog, właścicielka szkoły średniej | | style="vertical-align:top" | pedagog, właścicielka szkoły średniej | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 356: | Linia 358: | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschdemokratische Partei Danzigs <br/> (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) | | style="vertical-align:top" | Deutschdemokratische Partei Danzigs <br/> (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[ŁANGOWSKI BONIFACY | Bonifacy Łangowski]] (Langowski) (1883–1940) | + | | style="vertical-align:top" | [[ŁANGOWSKI BONIFACY, prawnik, poseł do Volkstagu | Bonifacy Łangowski]] (Langowski) (1883–1940) |
| style="vertical-align:top" | prawnik (adwokat) | | style="vertical-align:top" | prawnik (adwokat) | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | ||
| Linia 366: | Linia 368: | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | | style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[MATTHAEI ADALBERT | Adalbert Matthaei]] (1859–1924) | + | | style="vertical-align:top" | [[MATTHAEI ADALBERT, rektor Technische Hochschule Danzig | Adalbert Matthaei]] (1859–1924) |
| style="vertical-align:top" | profesor Technische Hochschule Danzig | | style="vertical-align:top" | profesor Technische Hochschule Danzig | ||
| style="vertical-align:top" | Sopot | | style="vertical-align:top" | Sopot | ||
| Linia 406: | Linia 408: | ||
| style="vertical-align:top" | Freie Wirtschaftliche Vereinigung <br/> (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) | | style="vertical-align:top" | Freie Wirtschaftliche Vereinigung <br/> (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[NOÉ LUDWIG | Ludwig Noé]] (1871–1949) | + | | style="vertical-align:top" | [[NOÉ LUDWIG, profesor Technische Hochschule Danzig | Ludwig Noé]] (1871–1949) |
| style="vertical-align:top" | menadżer, inżynier | | style="vertical-align:top" | menadżer, inżynier | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 416: | Linia 418: | ||
| style="vertical-align:top" | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands<br/>(Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | | style="vertical-align:top" | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands<br/>(Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[PANECKI WŁADYSŁAW | Władysław Panecki]] (1857–1931) | + | | style="vertical-align:top" | [[PANECKI WŁADYSŁAW, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Władysław Panecki]] (1857–1931) |
| style="vertical-align:top" | lekarz prywatny | | style="vertical-align:top" | lekarz prywatny | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 466: | Linia 468: | ||
| style="vertical-align:top" | Sozialdemokratische Partei Deutschlands <br/> (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | | style="vertical-align:top" | Sozialdemokratische Partei Deutschlands <br/> (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[REINHARD WILHELM | Wilhelm Reinhard]] (1860–1922) | + | | style="vertical-align:top" | [[REINHARD WILHELM, pastor kościoła NMP | Wilhelm Reinhard]] (1860–1922) |
| style="vertical-align:top" | pastor luterański | | style="vertical-align:top" | pastor luterański | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | ||
| Linia 476: | Linia 478: | ||
| style="vertical-align:top" | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands<br/>(Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | | style="vertical-align:top" | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands<br/>(Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[SAWATZKI ANTON | Anton Sawatzki]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SAWATZKI ANTON, ksiądz, polityk | ks. Anton Sawatzki]] |
| style="vertical-align:top" | ksiądz katolicki | | style="vertical-align:top" | ksiądz katolicki | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 531: | Linia 533: | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | | style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[SPILL FRIEDRICH | Fritz Spill]] (1872–1945) | + | | style="vertical-align:top" | [[SPILL FRIEDRICH, radny, poseł | Fritz Spill]] (1872–1945) |
| style="vertical-align:top" | działacz związków zawodowych | | style="vertical-align:top" | działacz związków zawodowych | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Siedlce | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Siedlce | ||
| Linia 541: | Linia 543: | ||
| style="vertical-align:top" | Zentrumspartei <br/> (Partia Centrum) | | style="vertical-align:top" | Zentrumspartei <br/> (Partia Centrum) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Franz Splett (1868–1926) | + | | style="vertical-align:top" | Franz Splett (1868–1926) (zob. [[SPLETT CARL MARIA, biskup gdański | Carl Maria Splett]]) |
| style="vertical-align:top" | pedagog | | style="vertical-align:top" | pedagog | ||
| style="vertical-align:top" | Sopot | | style="vertical-align:top" | Sopot | ||
| Linia 561: | Linia 563: | ||
| style="vertical-align:top" | Freie Wirtschaftliche Vereinigung <br/> (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) | | style="vertical-align:top" | Freie Wirtschaftliche Vereinigung <br/> (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | [[TREICHEL ADOLF OTTO | Adolf Treichel]] (1869–1926) | + | | style="vertical-align:top" | [[TREICHEL ADOLF OTTO, pedagog, prezydent Volkstagu | Adolf Treichel]] (1869–1926) |
| style="vertical-align:top" | pedagog | | style="vertical-align:top" | pedagog | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk | | style="vertical-align:top" | Gdańsk | ||
| Linia 611: | Linia 613: | ||
| style="vertical-align:top" | Sozialdemokratische Partei Deutschlands <br/> (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | | style="vertical-align:top" | Sozialdemokratische Partei Deutschlands <br/> (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Ernst Ziehm | + | | style="vertical-align:top" | [[ZIEHM ERNST BRUNO, prezydent Senatu | Ernst Ziehm]] |
| style="vertical-align:top" | prawnik (sędzia) | | style="vertical-align:top" | prawnik (sędzia) | ||
| style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | | style="vertical-align:top" | Gdańsk-Wrzeszcz | ||
| style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | | style="vertical-align:top" | Deutschnationale Volkspartei <br/> (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Franz Ziehm | + | | style="vertical-align:top" | Franz Ziehm, brat [[ZIEHM ERNST BRUNO, prezydent Senatu | Ernsta Ziehma]] |
| style="vertical-align:top" | właściciel ziemski | | style="vertical-align:top" | właściciel ziemski | ||
| style="vertical-align:top" | Lisewo (Liessau), Tczew | | style="vertical-align:top" | Lisewo (Liessau), Tczew | ||
Aktualna wersja na dzień 18:21, 1 sty 2024
ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE (Konstytuanta) II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA (II WMG), powołane decyzją mocarstw sprzymierzonych w kwietniu 1920. Jego głównym zadaniem było opracowanie konstytucji II WMG oraz projektów umów, które – zgodnie z postanowieniami art. 104 traktatu wersalskiego z 1919 – planowano zawrzeć między Polską a II WMG. Zgromadzenie miało liczyć 120 członków wybranych w równych, tajnych i bezpośrednich wyborach, a także wyłonić spośród nich swoje władze. Do głosowania uprawnione były wszystkie osoby – zarówno kobiety (co stanowiło novum), jak i mężczyźni, którzy do 10 I 1920 ukończyli 20 lat – będące obywatelami państwa niemieckiego oraz mieszkające na terenie II WMG. Bez prawa głosu pozostali ci mieszkańcy, którzy posiadali inne obywatelstwo, a więc przede wszystkim Polacy.
Wybory zostały zarządzone przez pełnomocnika mocarstw, wysokiego komisarza Ligi Narodów w Gdańsku Reginalda Towera, na niedzielę 16 V 1920. Swoich kandydatów rekomendowały partie polityczne i koalicje wyborcze działające na terenie II WMG.
Swoich kandydatów zgłosiły także polskie ugrupowania: Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku (NRL), Narodowe Stronnictwo Robotnicze (NSR) i Stronnictwo Ludowe (SL), zgrupowane w Centralnym Komitecie Wyborczym (z 10 podkomisjami w Gdańsku i mężami zaufania na wsi), wystawiając wspólną listę z 20 kandydatami. W sprawnie przeprowadzonych wyborach udział wzięły 153 234 osoby, na listy polskie głosowało 6% wyborców (9321 osób), co dało siedem mandatów, wybrano: Franciszka Kubacza (NRL), Wojciecha Jedwabskiego (NSR), Bonifacego Łangowskiego (NRL), Władysława Paneckiego (NRL), Stanisława Kuhnerta (NSR), Teodora Grobelskiego (SL), Bronisława Budzyńskiego.
Inauguracyjne posiedzenie odbyło się 14 VI 1920 w sali dawnego Landtagu (pruskiego parlamentu) przy Neugarten 17 (ul. Nowe Ogrody). Przewodniczącym został pastor Wilhelm Reinhard z Deutschnationale Volkspartei (DNVP, Niemiecka Narodowa Partia Ludowa), wybrano też prezydium oraz komisje, w tym siedemnastoosobową komisję konstytucyjną. Po 18 posiedzeniach przygotowała ona projekt nowej konstytucji, który został uchwalony przez Zgromadzenie 11 VIII 1920. Za głosowało 68 posłów, przeciw – 44 (w tym socjaliści i posłowie polscy). Przed ogłoszeniem tekst miał być jeszcze zatwierdzony przez Radę LN. Konstytucję opublikowano w monitorze II WMG („Staatsanzeiger für die Freie Stadt Danzig”) 9 XII 1920, następnie znowelizowano ją zgodnie z uwagami i zaleceniami Rady Ligi Narodów. 15 XI 1920 proklamowano utworzenie II WMG, a 6 grudnia Zgromadzenie Konstytucyjne przekształciło się w pierwszy parlament II WMG Volkstag.
| <nobr> Imię i nazwisko oraz daty życia </nobr> | Zawód | Miejsce zamieszkania | Reprezentowana partia |
|---|---|---|---|
| Paul Albrecht | robotnik kolejowy | Gdańsk-Nowy Port | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Gustav Andres | robotnik | Żelichowo (Petershagen), Żuławy | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Franz Arczynski (1886–1946) | działacz związków zawodowych | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| August Arndt (ur. 1885) | robotnik kolejowy | Gdańsk-Przeróbka | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Heinrich Aumund | profesor Technische Hochschule Danzig | Gdańsk-Wrzeszcz | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Georg Bennecke (ur. 1878) | adwokat | Sopot | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Paul Beyer (ur. 1890) | robotnik | Gdańsk-Siedlce | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Hans Bing (1889–1939) | lekarz prywatny | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Hermann Böcker (ur. 1882) | kupiec | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Paul Bohn* | ślusarz | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Paul Brieskorn (ur. 1887) | rolnik | Giemlice (Gemlitz), Żuławy | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Arthur Brill (1883–1956) | działacz związków zawodowych | Gdańsk-Orunia | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Albert Brödersdorff (ur. 1876) | dziennikarz | Gdańsk | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Adolf Brodowski (ur. 1873) | robotnik, działacz związków zawodowych | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Bronisław Budzyński (1888–1951) | kupiec | Gdańsk | Polnische Liste (Lista polska) |
| Siegfried Bumke (ur. 1872) | prawnik (sędzia) | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Erich Burandt (ur. 1892) | właściciel ziemski | Trąbki Wielkie (Grosstramken) | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Karl Christiani (ur. 1860) | pastor | Trutnowy (Trutenau), Żuławy | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Johannes Czarnecki (ur. 1882) | robotnik (malarz) | Gdańsk | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Hans Dahsler (ur. 1885) | urzędnik, dyrektor banku | Gdańsk-Oliwa | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Otto Dargel* | urzędnik celny | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Emma Döll (ur. 1873) | gospodyni domowa | Gdańsk | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Franz Doerksen (ur. 1850) | właściciel ziemski | Osice (Wossitze), Żuławy | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Johannes Dyck (ur. 1884) | pastor gminy menonitów | Lubieszewo (Ladekopp), Żuławy | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Paul Epp (ur. 1877) | właściciel ziemski | Chełmek (Holm), Żuławy | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Paul Eschert (1865–1931) | kupiec, przedsiębiorca | Gdańsk | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Julius Fischer (ur. 1889) | rzemieślnik (grawer), działacz związków zawodowych | Gdańsk | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Nikolaus Foegen (ur. 1880) | dyrektor wydawnictwa | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Emil Förster (ur. 1866) | dyrektor poczty | Sopot | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Albert Frank (ur. 1881) | prawnik, urzędnik | Sopot | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Alice Freudenthal (ur. 1878) | dziennikarka | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Karl Fuchs (1876 – po 1945) | kupiec (handel winem) | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Richard Gaikowski (1880–1932) | działacz związków zawodowych | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Bruno Gebauer (ur. 1884) | dziennikarz | Gdańsk | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Julius Gehl (1869–1944) | działacz związków zawodowych, polityk | Gdańsk-Wrzeszcz | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Teodor Grobelski (1889–1929) | przedsiębiorca | Gdańsk-Wrzeszcz | Polnische Liste (Lista polska) |
| Edwin Grube (ur. 1866) | dyrektor stoczni Schichaua | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Emil Grundmann (1872–1930) | kupiec | Gdańsk | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Friedrich Grünhagen (1876–1929) | działacz związków zawodowych | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Alfred Haack (ur. 1873) | handlowiec | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Rudolf Hallmann (ur. 1877) | rzeźnik handlowiec | Gdańsk | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Karl Hartmann (ur. 1881) | robotnik (murarz) | Sopot | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Felix Haselau (ur. 1878) | pedagog, organista | Nowy Staw (Neuteich) | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Gustav Hohmann (ur. 1887) | palacz w kotłowni | Nowotki (Jungfer) koło Nowego Dworu Gdańskiego | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Bernhard Hoppe (ur. 1884) | organista, nauczyciel | Nowy Staw (Neuteich) | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Friedrich Jantzen (ur. 1869) | kupiec | Gdańsk-Oliwa | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Wojciech Jedwabski (1890–1967) | działacz narodowy, działacz związków zawodowych | Gdańsk | Polnische Liste (Lista polska) |
| Salomon Julius Jewelowski (1874–1951) | przedsiębiorca, kupiec | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Anni Kalahne (1878–1957), żona Alfreda Kalahne | działaczka na rzecz praw kobiet | Gdańsk-Oliwa | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Augustyn Gustav Karow | dyrektor piekarni | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Johann Karschewski (ur. 1873) | mechanik w stoczni | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Felix Kaschubowski (ur. 1882) | robotnik kolejowy | Gdańsk-Letnica | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Rudolf Keruth (1857–1924) | prawnik (adwokat) | Gdańsk | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Paul Klossowski (ur. 1879) | działacz związków zawodowych | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Reinhold Kochanski (ur. 1885) | rolnik | Graniczna Wieś (Grenzdorf), Pruszcz Gdański | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Georg König (1873–1934) | mistrz budowlany | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Franciszek Kubacz (1868–1933) | lekarz prywatny | Gdańsk | Polnische Liste (Lista polska) |
| Ernst Kuhn (ur. 1880) | działacz związków zawodowych | Gdańsk | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Stanisław Kuhnert | handlowiec | Sopot | Polnische Liste (Lista polska) |
| Bruno Kurowski (1879–1944) | prawnik (adwokat) | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Marie Landmann | pedagog, właścicielka szkoły średniej | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Hermann Laschewski (ur. 1885) | robotnik (murarz) | Gdańsk-Oliwa | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Karl Leiding (ur. 1870) | handlowiec | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Paul Leschkowski (ur. 1885) | robotnik kolejowy | Gdańsk-Orunia | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Georg Leu (ur. 1881) | kupiec, po 1920 urzędnik Senatu | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschland (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Otto Loening (1880–1943) | prawnik, nauczyciel akademicki w Technische Hochschule Danzig | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Bonifacy Łangowski (Langowski) (1883–1940) | prawnik (adwokat) | Gdańsk-Wrzeszcz | Polnische Liste (Lista polska) |
| Paul Matschkewitz (ur. 1875) | pedagog | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Adalbert Matthaei (1859–1924) | profesor Technische Hochschule Danzig | Sopot | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Johannes Mau (1881–1946) | działacz związków zawodowych | Gdańsk-Nowy Port | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Bruno Meerwaldt (ur. 1890) | nauczyciel | Nowy Dwór Gdański (Tiegenhof) | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Ella Morstein (ur. 1874) | pedagog | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Hans Müller (ur. 1875) | prawnik (sędzia) | Gdańsk-Wrzeszcz | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Friedrich Nagrotzki (ur. 1873) | handlowiec, urzędnik | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Franz Richard Neubauer (1887–1983) | inżynier, przedsiębiorca | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Hugo Neumann (ur. 1882) | prawnik (adwokat) | Gdańsk | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Ludwig Noé (1871–1949) | menadżer, inżynier | Gdańsk | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| August Nopper | rzemieślnik (konwisarz) | Gdańsk | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Władysław Panecki (1857–1931) | lekarz prywatny | Gdańsk | Polnische Liste (Lista polska) |
| Otto Pertus (ur. 1872) | inżynier, menadżer | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Eduard Philipsen (ur. 1883) | urzędnik pocztowy | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Karoline Plagemann | gospodyni domowa | Gdańsk-Wrzeszcz | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Max Plettner (ur. 1891) | dekorator wnętrz, kupiec | Gdańsk | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Margarete Possart (ur. 1873) | pedagog | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Wilhelm Rahn (ur. 1885) | kupiec | Gdańsk-Wrzeszcz | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Arthur Raube (ur. 1888) | handlowiec | Gdańsk-Wrzeszcz | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Walter Reek (1878–1933) | burmistrz | Nowy Staw (Neuteich) | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Karl Rehberg (ur. 1882) | robotnik (cieśla) | Wiślinka (Wisslinken), Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Wilhelm Reinhard (1860–1922) | pastor luterański | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Ernst Roggenbuck (ur. 1885) | urzędnik kolejowy | Gdańsk-Wrzeszcz | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| ks. Anton Sawatzki | ksiądz katolicki | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Wilhelm Säwe (ur. 1884) | robotnik | Kałdowo (Kalthof), Malbork | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Hermann Schede (1879 – po 1945) | dyrektor banku | Sopot | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Eduard Schmidt (1887–1955) | robotnik, działacz związków zawodowych | Gdańsk | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Alfred Schmiljan (ur. 1875) | urzędnik | Gdańsk | Deutschdemokratische Partei Danzigs (Niemiecka Demokratyczna Partia Gdańska) |
| Falk von Schroeter (ur. 1869) | burmistrz | Nowy Dwór Gdański (Tiegenhof) | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Johannes Schulz (ur. 1870) | robotnik | Pruszcz Gdański (Praust) | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Wilhelm Schümmer | działacz związków zawodowych | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Heinrich Schwegmann (1877–1946) | prawnik (sędzia) | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Richard Senftleben (ur. 1884) | urzędnik handlowy | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Karl Gustav Max Sommerfeld (1857–1930) | kupiec | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Fritz Spill (1872–1945) | działacz związków zawodowych | Gdańsk-Siedlce | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Hugo Spohn (ur. 1870) | ksiądz katolicki | Nowy Dwór Gdański (Tiegenhof) | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Franz Splett (1868–1926) (zob. Carl Maria Splett) | pedagog | Sopot | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Simon Stawicki (ur. 1867) | działacz związków zawodowych | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Hermann Stobbe (1862–1932) | właściciel browaru | Nowy Dwór Gdański (Tiegenhof) | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Antonie Stremme (1882–1961) | profesor Technische Hochschule Danzig | Gdańsk-Wrzeszcz | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Adolf Treichel (1869–1926) | pedagog | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Gustav Truhn (ur. 1877) | działacz związków zawodowych | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Hermann Übersohn (ur. 1895) | robotnik (murarz) | Kałdowo (Kalthof), Malbork | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Siegfried Wehnde (ur. 1890) | robotnik (kowal) | Ostaszewo (Schönberg), Żuławy | Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Paul Weiβ (ur. 1884) | pedagog | Gdańsk | Zentrumspartei (Partia Centrum) |
| Liesbeth Wessel (ur. 1887) | działaczka związków zawodowych | Gdańsk | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Fritz Wieler (1856–1924) | kupiec | Gdańsk | Freie Wirtschaftliche Vereinigung (Wolne Stowarzyszenie Gospodarcze) |
| Max Witt (1858–1931) | właściciel dworu Rozstaje (Eckhof) | Gdańsk | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Otto Woelk (ur. 1876) | kupiec | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Toni Wohlgemuth | gospodyni domowa | Gdańsk | Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) |
| Ernst Ziehm | prawnik (sędzia) | Gdańsk-Wrzeszcz | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| Franz Ziehm, brat Ernsta Ziehma | właściciel ziemski | Lisewo (Liessau), Tczew | Deutschnationale Volkspartei (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) |
| *Gwiazdką oznaczono osoby, które znalazły się w Konstytuancie, ale brak ich w Volkstagu I kadencji. |
