SZYBKA KOLEJ MIEJSKA

Aktualna wersja na dzień 10:51, 3 cze 2024

Szybka Kolej Miejska

Przystanek SKM Gdańsk-Śródmieście, 2015

SZYBKA KOLEJ MIEJSKA (SKM; nazwa od lat 70. XX wieku), obecnie (od 1 VII 2001) PKP SKM w Trójmieście Sp. z o.o. Spełnia funkcję metra w gdańskiej metropolii. Pierwsze plany budowy oddzielnej pary torów dla pociągów podmiejskich na trasie Gdańsk Główny–Sopot opracowano w 1912. Wstępne prace (porządkowanie terenu, wyburzanie domów) przerwała I wojna światowa.

Do projektu wrócono w 1947, kiedy w ramach reparacji wojennych Polskie Koleje Państwowe (PKP) otrzymały wagony berlińskiej kolei miejskiej (S-Bahn), wywiezione przez Niemców na Dolny Śląsk. Były to zespoły trakcyjne EW 91 i EW 92, dwuwagonowe, z miejscami siedzącymi (około 175) i stojącymi (około 195), zasilane prądem stałym o napięciu 800V. Ze względu na charakterystykę zasilania nie mogły być wykorzystane we wcześniej zelektryfikowanym węźle warszawskim.

Prace elektryfikacyjne w Gdańsku nadzorowało Biuro Elektryfikacji Kolei (wydzielone z Ministerstwa Komunikacji). Wstępny projekt, opracowany przez Romana Podoskiego, profesora uniwersytetu w Warszawie, zakładał elektryfikację istniejących torów wspólnych z linią dalekobieżną. Do realizacji zatwierdzono jednak projekt opracowania pod kierunkiem inż. Zbigniewa Modlińskiego (3 I 1903 Wolsztyn –1982), w 1927 absolwenta Technische Hochschule Danzig, w 1928–1933 pracownika Dyrekcji Kolei Państwowych w Gdańsku, w 1945–1949 dyrektora tejże Dyrekcji (następnie 1949–1952 dyrektora generalnego w Ministerstwie Kolei, 1952–1965 wiceministra komunikacji), zakładający budowę wyodrębnionego torowiska na odcinku Gdańsk Główny – Gdynia Główna.

Próbną eksploatację rozpoczęto 2 I 1951 na jednotorowej linii do Nowego Portu (wcześniej obsługującej pociągi z Pruszcza Gdańskiego; długość 7,2 km), rozkładowe pociągi na tej trasie (po ukończeniu prac montażowych w podstacji trakcyjnej Gdańsk Zaspa-Towarowa i przeszkoleniu odpowiedniej liczby maszynistów) uruchomiono 4 III 1951. Zainstalowana sieć trakcyjna przygotowana była do przejścia na standardowe napięcie 3000 V, początkowo wykorzystywano prostowniki z niewykończonych w stoczniach gdańskich U-Bootów. Tymczasowa podstacja zasilania trakcji elektrycznej i elektrowozownia (barak i 1 tor) znajdowały się na stacji Gdańsk Zaspa-Towarowa.

Udane próby na linii Gdańsk Główny – Nowy Port spowodowały zatwierdzenie przez Ministerstwo Komunikacji w październiku 1950 decyzji budowy osobnej miejskiej linii kolejowej do Gdyni Głównej (nasypów, torowisk, sieci trakcyjnej i 14 peronów – nazwy obecne: w 1950 Sopot Wyścigi i Sopot-Kamienny Potok; Wrzeszcz, Gdańsk Stocznia, Gdańsk Politechnika, Gdańsk Przymorze Uniwersytet, Gdynia Redłowo i Gdynia Wzgórze św. Maksymiliana). 2 I 1952 oddano do użytku odcinek Gdańsk Główny – Sopot (dwutorowy do Wrzeszcza i jednotorowy do Sopotu, drugi tor – po którym obecnie jeżdżą pociągi do Gdyni – oddano 22 VI 1952). Kolejne odcinki uruchamiano sukcesywnie: Sopot – Gdynia Główna 22 VII 1952 (do Orłowa ruch dwutorowy, do Gdyni Głównej jednotorowy, drugi tor uruchomiono 1 V 1954, odtąd składy na trasie Gdańsk–Gdynia kursowały co 10 minut), z Gdyni do Chyloni 12 I 1956 (od 14 I 1956 z Gdańska do Chyloni), z Gdyni do Wejherowa 30 XII 1957 (z Gdańska do Wejherowa 31 XII 1957). Na odcinku od Gdyni Głównej korzystano z torowiska linii dalekobieżnej.

Od 1953 roku bieżące utrzymanie pociągów przejęła nowo wybudowana Elektrowozownia Gdynia Chylonia (obecna wagonownia w Gdyni Leszczynkach). W 1959 liczba pasażerów SKM przekroczyła 50 mln. Od 1 IX 1963 wprowadzono całkowity zakaz palenia tytoniu w wagonach SKM. W związku z elektryfikacją sieci kolejowej w Polsce i ujednoliceniem zasilania prądem stałym o napięciu 3000V, a także w związku z wyeksploatowaniem starego taboru, nastąpiła wymiana na jednostki trakcyjne wyprodukowane przez Pafawag. Przejście z zasilania 800V na zasilanie 3000V nastąpiło 20 XII 1976 i na trasę wyruszyło 69 jednostek EN 57 (trzywagonowe, 212 siedzących i 468 miejsc stojących). Zmiana napięcia wymogła także przyspieszenie budowy elektrowozowni i stacji postojowej w Gdyni Cisowej. W latach 70. XX wieku przewieziono koleją ponad 200 mln pasażerów rocznie, 30% ogółu pasażerów przewiezionych przez transport zbiorowy w aglomeracji gdańskiej.

W 1975 otwarto nowy przystanek Gdańsk Żabianka (planowana nazwa: Gdańsk Bitwy Oliwskiej), w 1978 oddano do użytku przystanek Gdańsk Nowe Szkoty na trasie do Nowego Portu (budowę nowego przystanku kilkaset m od poprzedniego wymusiła budowa Węzła Kliniczna). 1 III 1989 zamiast pieniężnych wrzutowych automatów, wprowadzono kasowniki biletowe.

Po 1990 udział SKM w obsłudze podróży aglomeracyjnych transportem zbiorowym spadł poniżej 20%. Z powodu niskiej frekwencji 1 X 1999 ograniczono liczbę kursów do Nowego Portu z 34 do 8 na dobę, 15 XII 2002 zamknięto dla ruchu pasażerskiego odcinek Gdańsk Brzeźno – Gdańsk Nowy Port, a 25 VI 2005 – odcinek Gdańsk Główny – Gdańsk Brzeźno. Decyzją gdańskiego konserwatora zabytków pozostawiono jednak przystanki Gdańsk Stocznia (peron w stronę Nowego Portu), Gdańsk Kolonia, Gdańsk Nowe Szkoty i Gdańsk Brzeźno. W 2019 roku Rada Miasta podjęła decyzję o przeznaczeniu trenu stacji Gdańsk Nowy Port pod budowę mieszkaniowo-usługową.

28 XII 2000 SKM wyłączona została z ogólnej sieci PKP i przekształcona od 1 VII 2001 w spółkę PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o. (udziały: Skarb Państwa 73,9%, województwo pomorskie 20,9%, Miasto Gdańsk 5,2%, PKP S.A. 0,001%), zatrudniającą około 800 pracowników. W 2007 na stacjach i przystankach uruchomiono elektroniczne automaty do wydawania biletów, częstotliwość kursowania pociągów w szczycie przewozowym wynosi 7–8 minut, poza szczytem – 15 minut. W 2007 SKM przewiozła w Trójmieście 40,5 mln pasażerów (około 16% całego ruchu wewnątrz aglomeracji).

Podczas przygotowań do Euro 2012 uruchomiono, wykorzystując zamkniętą część odcinka do Nowego Portu, linię SKM na trasie Gdańsk Główny – Gdańsk Stadion Expo (przystanek przy Stadionie w Gdańsku-Letnicy (wówczas PGE Arena) i Centrum Wystawienniczo-Kongresowym AmberExpo). Tory modernizowała firma TOR-KAR-SSON, a koszt inwestycji wyniósł ponad 6 mln zł. W jej ramach m.in. przeprowadzono kompleksową wymianę nawierzchni kolejowej, wybudowano nowe przejście rozjazdowe między liniami kolejowymi nr 227 i 249, przebudowano urządzenia do sterowania ruchem kolejowym na stacji Gdańsk-Zaspa oraz sieć trakcyjną, zbudowano dwie rogatki z napędem elektrycznym. Długość trasy wynosi 3,5 km, prędkość przejazdowa: 80 km/h, czas przejazdu: 6 minut; w dniach meczów przejazd jest bezpłatny. Połączenie testowano 30 IV 2012, po raz pierwszy wykorzystano 3 V 2012, podczas ligowego meczu Lechia Gdańsk – Legia Warszawa. Funkcjonuje także podczas odbywania się targów w nowych budynkach Międzynarodowych Targów Gdańskich.

1 IV 2015 oddano do użytku około kilometrowy odcinek ze stacji Gdańsk-Główny do przystanku Gdańsk-Śródmieście. JB

Stacje i przystanki SKM. Gdańsk Główny – Nowy Port
Nazwa i data uruchomienia	Położenie	Infrastruktura	Uwagi
Gdańsk Główny (stacja)
Gdańsk Stocznia (przystanek) 1 IV 1952	na granicy Aniołków i Młynisk	peron, 2 krawędzie, kładka nadziemna	Oprócz Gdańska Głównego jedyny przystanek SKM obsługujący linię Gdańsk Główny – Nowy Port i linię Gdańsk Główny – Rumia, po 2005 obsługuje tylko tę ostatnią.
Gdańsk Nowe Szkoty (przystanek) 1 IV 1952 zawieszony 25 VI 2005	na granicy Młynisk i Wrzeszcza	1 peron, 1 krawędź, niezadaszony	8 X 1978, w związku z przebudową Węzła Kliniczna, oddany do użytku nowy, przesunięty z ul. Kochanowskiego na południowy wschód. Tworzył zintegrowany węzeł przesiadkowy (połączony tunelami) z przystankiem Gdańsk Politechnika i pętlą tramwajową przy Zielonym Trójkącie.
Przystanek kolejowy Gdańsk Kolonia, zawieszony 25 VI 2005	na granicy Letnicy i Wrzeszcza	1 peron, 2 krawędzie, zadaszony, dostęp od strony Wrzeszcza przez tunel pod linią kolejową do Nowego Portu i Dworca Wiślanego
Przystanek kolejowy Gdańsk Stadion Expo otwarty 30 IV 2012, czynny dla ruchu pasażerskiego od 3 V 2012		1 peron, 1 krawędź, niezadaszony	Wykorzystywany w czasie imprez na stadionie w Gdańsku-Letnicy i wystaw w Centrum Wystawienniczo-Kongresowym AmberExpo.
Gdańsk Zaspa Towarowa (stacja) zawieszona 25 VI 2005	na granicy Brzeźna, Letnicy i Wrzeszcza	1 peron, 2 krawędzie, niezadaszony, kasy, przejście nadziemne	Także stacja rozrządowa.
Przystanek kolejowy Gdańsk Brzeźno, zawieszony 25 VI 2005	przy ul. Oliwskiej, na obszarze Nowego Portu, skomunikowany z linią tramwajową	1 peron, 1 krawędź, zadaszony, budynek kasy i poczekalni	Tor do przystanku Nowy Port rozebrany w 2007.
Przystanek kolejowy Gdańsk Nowy Port, zawieszona 15 XII 2002	stacja końcowa	1 peron, 1 krawędź, niezadaszony	Faktycznie zlikwidowany po rozebraniu w 2007 toru od przystanku Gdańsk Brzeźno.
RED

Stacje i przystanki SKM. Linia Gdańsk Śródmieście – Rumia
Nazwa i data uruchomienia	Położenie	Infrastruktura	Uwagi
Przystanek kolejowy Gdańsk Śródmieście, oddany do użytku 1 IV 2015	przy al. Armii Krajowej	peron, 2 krawędzie, zadaszony	Przyjmuje większość składów SKM z kierunku Gdynia, nie przyjmuje składów z kierunku do i z Pruszcza Gdańskiego oraz Tczewa.
Gdańsk Główny
Gdańsk Stocznia (przystanek) 1 IV 1952	na granicy Aniołków i Młynisk	peron, 2 krawędzie, kładka nadziemna
Przystanek kolejowy Gdańsk Politechnika 5 X 1952	na granicy Aniołków i Wrzeszcza	peron, 2 krawędzie, zadaszony, kasy, wejście przez tunel	Część węzła Kliniczna.
Gdańsk Wrzeszcz 24 I 1952			W związku z budową Galerii Metropolitalnej od strony ul. Kilińskiego zbudowano nowy peron – jedyny na którym pociągi SKM otwierają jednocześnie drzwi z obu stron, oddany 21 X 2016.
Gdańsk Zaspa (przystanek) 1 IV 1952: Gdańsk Lotnisko od 1 VI 1975: Gdańsk Zaspa	na granicy Strzyży i Zaspy-Młyńca	1 peron, 2 krawędzie, obustronne przejście nadziemne	Zmodernizowany w lutym–wrześniu 2006.
Gdańsk Przymorze-Uniwersytet (przystanek) 20 V 1952: Gdańsk Polanki 22 V 1966: Gdańsk Przymorze 20 III 2004: Gdańsk Przymorze-Uniwersytet	na nasypie wiaduktu torów kolejowych nad ul. Kołobrzeską	1 peron, 2 krawędzie, niezadaszony, kasa, wejście tunelem z części końcowych	Początkowo funkcjonował tunel południowy, 1 V 1978 (po przedłużeniu peronu w stronę Oliwy) oddano do użytku tunel północny (obok pętli autobusów przy ul. Słupskiej). Pierwotnie oba tunele miały wyjścia/wejścia tylko od strony wschodniej (Przymorza), od 29 V 2014 przedłużony tunel południowy wychodzi również na al. Grunwaldzką (projekt został zrealizowany z funduszy Spółki Torus, właściciela zbudowanego po sąsiedzku centrum biurowego Alchemia).
Gdańsk Oliwa			Istniejący wcześniej tunel, z wejściem od Placu Dworcowego i prowadzący do peronu dalekobieżnego, przedłużono w 1951, wykonując zarówno wejście na peron SKM jak i wyjście w stronę Przymorza. Na przełomie 1952/1953 peron SKM przykryto dachem wzorowanym na peronie dalekobieżnym.
Gdańsk Żabianka-AWFiS (przystanek) 13 X 1975: Gdańsk Żabianka od 1 II 2010 pod obecną nazwą		1 peron, 2 krawędzie, kasy, obustronne przejście podziemne	Początek budowy przejścia: marzec 1974.
BŚ

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{paper}}
-'''SZYBKA KOLEJ MIEJSKA''' (SKM; nazwa od lat 70. XX wieku), obecnie (od 1 VII 2001) PKP SKM w Trójmieście Sp. z o.o. Spełnia funkcję metra w gdańskiej metropolii. Pierwsze plany budowy oddzielnej pary torów dla pociągów podmiejskich na trasie Gdańsk Główny–Sopot opracowano w 1912 roku. Wstępne prace (porządkowanie terenu, wyburzanie domów) przerwała I wojna światowa. Do projektu wrócono w 1947, kiedy w ramach reparacji wojennych Polskie Koleje Państwowe (PKP) otrzymały wagony berlińskiej kolei miejskiej (S-Bahn), wywiezione przez Niemców na Dolny Śląsk. Były to zespoły trakcyjne EW 91 i EW 92, dwuwagonowe, z miejscami siedzącymi (około 175) i stojącymi (około 195), zasilane prądem stałym o napięciu 800V. Ze względu na charakterystykę zasilania nie mogły być wykorzystane we wcześniej zelektryfikowanym węźle warszawskim. Prace elektryfikacyjne w Gdańsku nadzorowało Biuro Elektryfikacji Kolei (wydzielone z Ministerstwa Komunikacji). Wstępny projekt, opracowany przez Romana Podoskiego, profesora uniwersytetu w Warszawie, zakładał elektryfikację istniejących torów wspólnych z linią dalekobieżną. Do realizacji zatwierdzono jednak projekt opracowania pod kierunkiem inż. Zbigniewa Modlińskiego (1903–1982), dyrektora [[DYREKCJA KOLEI | Dyrekcji Kolei]] (Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych Gdańsk) w 1945–1949 (następnie 1949–1952 dyrektora generalnego w Ministerstwie Kolei, 1952–1965 wiceministra komunikacji), zakładający budowę wyodrębnionego torowiska na odcinku Gdańsk Główny – Gdynia Główna. Próbną eksploatację rozpoczęto 2 I 1951 na jednotorowej linii do Nowego Portu (wcześniej obsługującej pociągi z Pruszcza Gdańskiego; długość 7,2 km), rozkładowe pociągi na tej trasie (po ukończeniu prac montażowych w podstacji trakcyjnej Gdańsk Zaspa-Towarowa i przeszkoleniu odpowiedniej liczby maszynistów) uruchomiono 4 III 1951. Zainstalowana sieć trakcyjna przygotowana była do przejścia na standardowe napięcie 3000 V, początkowo wykorzystywano prostowniki z niewykończonych w stoczniach gdańskich U-Bootów. Tymczasowa podstacja zasilania trakcji elektrycznej i elektrowozownia (barak i 1 tor) znajdowały się na stacji Gdańsk Zaspa-Towarowa. <br/><br/> Udane próby na linii Gdańsk Główny – Nowy Port spowodowały zatwierdzenie przez Ministerstwo Komunikacji w październiku 1950 roku decyzji budowy osobnej miejskiej linii kolejowej do Gdyni Głównej (nasypów, torowisk, sieci trakcyjnej i 14 peronów – nazwy obecne: w 1950 Sopot Wyścigi i Sopot-Kamienny Potok; 24 I 1952 Wrzeszcz, 1 IV 1952 Gdańsk Stocznia, Gdańsk Politechnika, Gdańsk Przymorze Uniwersytet, Gdynia Redłowo i Gdynia Wzgórze św. Maksymiliana). 2 I 1952 oddano do użytku odcinek Gdańsk Główny – Sopot (dwutorowy do Wrzeszcza i jednotorowy do Sopotu, drugi tor – po którym obecnie jeżdżą pociągi do Gdyni – oddano 22 VI 1952). Kolejne odcinki uruchamiano sukcesywnie: Sopot – Gdynia Główna 22 VII 1952 (do Orłowa ruch dwutorowy, do Gdyni Głównej jednotorowy, drugi tor uruchomiono 1 V 1954, odtąd składy na trasie Gdańsk–Gdynia kursowały co 10 minut), z Gdyni do Chyloni 12 I 1956 (od 14 I 1956 z Gdańska do Chyloni), z Gdyni do Wejherowa 30 XII 1957 (z Gdańska do Wejherowa 31 XII 1957). Na odcinku od Gdyni Głównej korzystano z torowiska linii dalekobieżnej. Od 1953 roku bieżące utrzymanie pociągów przejęła nowo wybudowana Elektrowozownia Gdynia Chylonia (obecna wagonownia w Gdyni Leszczynkach). W 1959 liczba pasażerów SKM przekroczyła 50 mln. Od 1 IX 1963 wprowadzono całkowity zakaz palenia tytoniu w wagonach SKM. W związku z elektryfikacją sieci kolejowej w Polsce i ujednoliceniem zasilania prądem stałym o napięciu 3000V, a także w związku z wyeksploatowaniem starego taboru, nastąpiła wymiana na jednostki trakcyjne wyprodukowane przez Pafawag. Przejście z zasilania 800V na zasilanie 3000V nastąpiło 20 XII 1976 i na trasę wyruszyło 69 jednostek EN 57 (trzywagonowe, 212 siedzących i 468 miejsc stojących). Zmiana napięcia wymogła także przyspieszenie budowy elektrowozowni i stacji postojowej w Gdyni Cisowej. W latach 70. XX wieku przewieziono koleją ponad 200 mln pasażerów rocznie, 30% ogółu pasażerów przewiezionych przez transport zbiorowy w aglomeracji gdańskiej. W roku 1975 otwarto nowy przystanek Gdańsk Żabianka (planowana nazwa: Gdańsk Bitwy Oliwskiej), w 1978 oddano do użytku przystanek Gdańsk Nowe Szkoty na trasie do Nowego Portu (budowę nowego przystanku kilkaset m od poprzedniego wymusiła budowa Węzła Kliniczna). 1 III 1989 zamiast pieniężnych wrzutowych automatów, wprowadzono kasowniki biletowe. <br/><br/> Po roku 1990 udział SKM w obsłudze podróży aglomeracyjnych transportem zbiorowym spadł poniżej 20%. Z powodu niskiej frekwencji 1 X 1999 ograniczono liczbę kursów do Nowego Portu z 34 do 8 na dobę, 15 XII 2002 zamknięto dla ruchu pasażerskiego odcinek Gdańsk Brzeźno – Gdańsk Nowy Port, a 25 VI 2005 – odcinek Gdańsk Główny – Gdańsk Brzeźno. 28 XII 2000 SKM wyłączona została z ogólnej sieci PKP i przekształcona od 1 VII 2001 w spółkę PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o. (udziały: Skarb Państwa 73,9%, województwo pomorskie 20,9%, Miasto Gdańsk 5,2%, PKP S.A. 0,001%), zatrudniającą około 800 pracowników. W 2007 roku na stacjach i przystankach uruchomiono elektroniczne automaty do wydawania biletów, częstotliwość kursowania pociągów w szczycie przewozowym wynosi 7–8 minut, poza szczytem – 15 minut. W 2007  SKM przewiozła w Trójmieście 40,5 mln pasażerów (około 16% całego ruchu wewnątrz aglomeracji). <br/><br/> Podczas przygotowań do [[EURO 2012 W GDAŃSKU | Euro 2012]] uruchomiono, wykorzystując zamkniętą część odcinka do Nowego Portu, linię SKM na trasie Gdańsk Główny – Gdańsk Stadion Expo (przystanek przy [[STADION W GDAŃSKU-LETNICY | Stadionie w Gdańsku-Letnicy]] (wówczas PGE Arena) i [[CENTRUM WYSTAWIENNICZO-KONGRESOWE AMBEREXPO | Centrum Wystawienniczo-Kongresowym AmberExpo]]). Tory modernizowała firma TOR-KAR-SSON, a koszt inwestycji wyniósł ponad 6 mln zł. W jej ramach m.in. przeprowadzono kompleksową wymianę nawierzchni kolejowej, wybudowano nowe przejście rozjazdowe między liniami kolejowymi nr 227 i 249, przebudowano urządzenia do sterowania ruchem kolejowym na stacji Gdańsk-Zaspa oraz sieć trakcyjną, zbudowano dwie rogatki z napędem elektrycznym. Długość trasy wynosi 3,5 km, prędkość przejazdowa: 80 km/h, czas przejazdu: 6 minut; w dniach meczów przejazd jest bezpłatny. Połączenie testowano 30 IV 2012, po raz pierwszy wykorzystano 3 V 2012, podczas ligowego meczu Lechia Gdańsk – Legia Warszawa. Funkcjonuje także podczas odbywania się targów w nowych budynkach [[MIĘDZYNARODOWE TARGI GDAŃSKIE PO 1945 | Międzynarodowych Targów Gdańskich]]. <br/><br/> 1 IV 2015 oddano do użytku około kilometrowy odcinek ze stacji Gdańsk-Główny do przystanku Gdańsk-Śródmieście. {{author: JB}} <br/><br/>
+[[File:Szybka_Kolej_Miejska.jpg|thumb|Szybka Kolej Miejska]]
+[[File:Przystanek_SKM_Gdansk_Srodmieście.png|thumb|Przystanek SKM Gdańsk-Śródmieście, 2015]]
+'''SZYBKA KOLEJ MIEJSKA''' (SKM; nazwa od lat 70. XX wieku), obecnie (od 1 VII 2001) PKP SKM w Trójmieście Sp. z o.o. Spełnia funkcję metra w gdańskiej metropolii. Pierwsze plany budowy oddzielnej pary torów dla pociągów podmiejskich na trasie Gdańsk Główny–Sopot opracowano w 1912. Wstępne prace (porządkowanie terenu, wyburzanie domów) przerwała I wojna światowa.<br/><br/>
+Do projektu wrócono w 1947, kiedy w ramach reparacji wojennych Polskie Koleje Państwowe (PKP) otrzymały wagony berlińskiej kolei miejskiej (S-Bahn), wywiezione przez Niemców na Dolny Śląsk. Były to zespoły trakcyjne EW 91 i EW 92, dwuwagonowe, z miejscami siedzącymi (około 175) i stojącymi (około 195), zasilane prądem stałym o napięciu 800V. Ze względu na charakterystykę zasilania nie mogły być wykorzystane we wcześniej zelektryfikowanym węźle warszawskim.<br/><br/>
+Prace elektryfikacyjne w Gdańsku nadzorowało Biuro Elektryfikacji Kolei (wydzielone z Ministerstwa Komunikacji). Wstępny projekt, opracowany przez Romana Podoskiego, profesora uniwersytetu w Warszawie, zakładał elektryfikację istniejących torów wspólnych z linią dalekobieżną. Do realizacji zatwierdzono jednak projekt opracowania pod kierunkiem inż. Zbigniewa Modlińskiego (3 I 1903 Wolsztyn –1982), w 1927 absolwenta [[TECHNISCHE HOCHSCHULE DANZIG | Technische Hochschule Danzig]], w 1928–1933 pracownika [[DYREKCJA KOLEI | Dyrekcji Kolei]] Państwowych w Gdańsku, w 1945–1949 dyrektora tejże Dyrekcji (następnie 1949–1952 dyrektora generalnego w Ministerstwie Kolei, 1952–1965 wiceministra komunikacji), zakładający budowę wyodrębnionego torowiska na odcinku Gdańsk Główny – Gdynia Główna.<br/><br/>
+Próbną eksploatację rozpoczęto 2 I 1951 na jednotorowej linii do Nowego Portu (wcześniej obsługującej pociągi z Pruszcza Gdańskiego; długość 7,2 km), rozkładowe pociągi na tej trasie (po ukończeniu prac montażowych w podstacji trakcyjnej Gdańsk Zaspa-Towarowa i przeszkoleniu odpowiedniej liczby maszynistów) uruchomiono 4 III 1951. Zainstalowana sieć trakcyjna przygotowana była do przejścia na standardowe napięcie 3000 V, początkowo wykorzystywano prostowniki z niewykończonych w stoczniach gdańskich U-Bootów. Tymczasowa podstacja zasilania trakcji elektrycznej i elektrowozownia (barak i 1 tor) znajdowały się na stacji Gdańsk Zaspa-Towarowa. <br/><br/>
+Udane próby na linii Gdańsk Główny – Nowy Port spowodowały zatwierdzenie przez Ministerstwo Komunikacji w październiku 1950 decyzji budowy osobnej miejskiej linii kolejowej do Gdyni Głównej (nasypów, torowisk, sieci trakcyjnej i 14 peronów – nazwy obecne: w 1950 Sopot Wyścigi i Sopot-Kamienny Potok; Wrzeszcz, Gdańsk Stocznia, Gdańsk Politechnika, Gdańsk Przymorze Uniwersytet, Gdynia Redłowo i Gdynia Wzgórze św. Maksymiliana). 2 I 1952 oddano do użytku odcinek Gdańsk Główny – Sopot (dwutorowy do Wrzeszcza i jednotorowy do Sopotu, drugi tor – po którym obecnie jeżdżą pociągi do Gdyni – oddano 22 VI 1952). Kolejne odcinki uruchamiano sukcesywnie: Sopot – Gdynia Główna 22 VII 1952 (do Orłowa ruch dwutorowy, do Gdyni Głównej jednotorowy, drugi tor uruchomiono 1 V 1954, odtąd składy na trasie Gdańsk–Gdynia kursowały co 10 minut), z Gdyni do Chyloni 12 I 1956 (od 14 I 1956 z Gdańska do Chyloni), z Gdyni do Wejherowa 30 XII 1957 (z Gdańska do Wejherowa 31 XII 1957). Na odcinku od Gdyni Głównej korzystano z torowiska linii dalekobieżnej.<br/><br/>
+Od 1953 roku bieżące utrzymanie pociągów przejęła nowo wybudowana Elektrowozownia Gdynia Chylonia (obecna wagonownia w Gdyni Leszczynkach). W 1959 liczba pasażerów SKM przekroczyła 50 mln. Od 1 IX 1963 wprowadzono całkowity zakaz palenia tytoniu w wagonach SKM. W związku z elektryfikacją sieci kolejowej w Polsce i ujednoliceniem zasilania prądem stałym o napięciu 3000V, a także w związku z wyeksploatowaniem starego taboru, nastąpiła wymiana na jednostki trakcyjne wyprodukowane przez Pafawag. Przejście z zasilania 800V na zasilanie 3000V nastąpiło 20 XII 1976 i na trasę wyruszyło 69 jednostek EN 57 (trzywagonowe, 212 siedzących i 468 miejsc stojących). Zmiana napięcia wymogła także przyspieszenie budowy elektrowozowni i stacji postojowej w Gdyni Cisowej. W latach 70. XX wieku przewieziono koleją ponad 200 mln pasażerów rocznie, 30% ogółu pasażerów przewiezionych przez transport zbiorowy w aglomeracji gdańskiej.<br/><br/>
+W 1975 otwarto nowy przystanek Gdańsk Żabianka (planowana nazwa: Gdańsk Bitwy Oliwskiej), w 1978 oddano do użytku przystanek Gdańsk Nowe Szkoty na trasie do Nowego Portu (budowę nowego przystanku kilkaset m od poprzedniego wymusiła budowa Węzła Kliniczna). 1 III 1989 zamiast pieniężnych wrzutowych automatów, wprowadzono kasowniki biletowe. <br/><br/>
+Po 1990 udział SKM w obsłudze podróży aglomeracyjnych transportem zbiorowym spadł poniżej 20%. Z powodu niskiej frekwencji 1 X 1999 ograniczono liczbę kursów do Nowego Portu z 34 do 8 na dobę, 15 XII 2002 zamknięto dla ruchu pasażerskiego odcinek Gdańsk Brzeźno – Gdańsk Nowy Port, a 25 VI 2005 – odcinek Gdańsk Główny – Gdańsk Brzeźno. Decyzją gdańskiego konserwatora zabytków pozostawiono jednak przystanki Gdańsk Stocznia (peron w stronę Nowego Portu), Gdańsk Kolonia, Gdańsk Nowe Szkoty i Gdańsk Brzeźno. W 2019 roku Rada Miasta podjęła decyzję o przeznaczeniu trenu stacji Gdańsk Nowy Port pod budowę mieszkaniowo-usługową.<br/><br/>
+XII 2000 SKM wyłączona została z ogólnej sieci PKP i przekształcona od 1 VII 2001 w spółkę PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o. (udziały: Skarb Państwa 73,9%, województwo pomorskie 20,9%, Miasto Gdańsk 5,2%, PKP S.A. 0,001%), zatrudniającą około 800 pracowników. W 2007 na stacjach i przystankach uruchomiono elektroniczne automaty do wydawania biletów, częstotliwość kursowania pociągów w szczycie przewozowym wynosi 7–8 minut, poza szczytem – 15 minut. W 2007  SKM przewiozła w Trójmieście 40,5 mln pasażerów (około 16% całego ruchu wewnątrz aglomeracji). <br/><br/>
+Podczas przygotowań do [[EURO 2012 W GDAŃSKU | Euro 2012]] uruchomiono, wykorzystując zamkniętą część odcinka do Nowego Portu, linię SKM na trasie Gdańsk Główny – Gdańsk Stadion Expo (przystanek przy [[STADION W GDAŃSKU-LETNICY | Stadionie w Gdańsku-Letnicy]] (wówczas PGE Arena) i [[CENTRUM WYSTAWIENNICZO-KONGRESOWE AMBEREXPO | Centrum Wystawienniczo-Kongresowym AmberExpo]]). Tory modernizowała firma TOR-KAR-SSON, a koszt inwestycji wyniósł ponad 6 mln zł. W jej ramach m.in. przeprowadzono kompleksową wymianę nawierzchni kolejowej, wybudowano nowe przejście rozjazdowe między liniami kolejowymi nr 227 i 249, przebudowano urządzenia do sterowania ruchem kolejowym na stacji Gdańsk-Zaspa oraz sieć trakcyjną, zbudowano dwie rogatki z napędem elektrycznym. Długość trasy wynosi 3,5 km, prędkość przejazdowa: 80 km/h, czas przejazdu: 6 minut; w dniach meczów przejazd jest bezpłatny. Połączenie testowano 30 IV 2012, po raz pierwszy wykorzystano 3 V 2012, podczas ligowego meczu Lechia Gdańsk – Legia Warszawa. Funkcjonuje także podczas odbywania się targów w nowych budynkach [[MIĘDZYNARODOWE TARGI GDAŃSKIE PO 1945 | Międzynarodowych Targów Gdańskich]]. <br/><br/>
+IV 2015 oddano do użytku około kilometrowy odcinek ze stacji Gdańsk-Główny do przystanku Gdańsk-Śródmieście. {{author: JB}} <br/><br/>
 {| class="tableGda"
 |-
 |+ Stacje i przystanki SKM. Gdańsk Główny – Nowy Port
 |-
-! Nazwa i data uruchomienia
+! style="width: 200px" | Nazwa i data uruchomienia
-! Położenie
+! style="width: 200px" | Położenie
-! Infrastruktura
+! style="width: 200px" | Infrastruktura
-! Uwagi
+! style="width: 200px" | Uwagi
 |-
 | style="vertical-align:top" | [[DWORZEC GDAŃSK GŁÓWNY | Gdańsk Główny]] (stacja)
@@ Linia 15: / Linia 28: @@
 |
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Stocznia (przystanek) <br/> 1 IV 1952
+| style="vertical-align:top" | [[PRZYSTANEK KOLEJOWY GDAŃSK STOCZNIA| Gdańsk Stocznia]] (przystanek) <br/> 1 IV 1952
 | style="vertical-align:top" | na granicy Aniołków i Młynisk
 | style="vertical-align:top" | peron, 2 krawędzie, kładka nadziemna
-| style="vertical-align:top" | Oprócz Gdańska Głównego jedyny przystanek SKM obsługujący linię Gdańsk Główny – <br/> – Nowy Port i linię Gdańsk Główny – Rumia, po 2005 obsługuje tylko tę ostatnią.
+| style="vertical-align:top" | Oprócz Gdańska Głównego jedyny przystanek SKM obsługujący linię Gdańsk Główny – Nowy Port i linię Gdańsk Główny – Rumia, po 2005 obsługuje tylko tę ostatnią.
 |-
 | style="vertical-align:top" | Gdańsk Nowe Szkoty (przystanek) <br/> 1 IV 1952 <br/> zawieszony 25 VI 2005
 | style="vertical-align:top" | na granicy Młynisk i Wrzeszcza
 | style="vertical-align:top" | 1 peron, 1 krawędź, niezadaszony
-| style="vertical-align:top" | 8 X 1978, w związku z przebudową Węzła Kliniczna, oddany do użytku nowy, <br/> przesunięty z ul. Kochanowskiego na południowy wschód. Tworzył zintegrowany węzeł przesiadkowy (połączony tunelami) z przystankiem Gdańsk Politechnika i pętlą tramwajową przy Zielonym Trójkącie.
+| style="vertical-align:top" | 8 X 1978, w związku z przebudową Węzła Kliniczna, oddany do użytku nowy, przesunięty z ul. Kochanowskiego na południowy wschód. Tworzył zintegrowany węzeł przesiadkowy (połączony tunelami) z przystankiem Gdańsk Politechnika i pętlą tramwajową przy Zielonym Trójkącie.
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Kolonia (przystanek) <br/> zawieszony 25 VI 2005
+| style="vertical-align:top" | [[PRZYSTANEK KOLEJOWY GDAŃSK KOLONIA | Przystanek kolejowy Gdańsk Kolonia]], zawieszony 25 VI 2005
 | style="vertical-align:top" | na granicy Letnicy i Wrzeszcza
 | style="vertical-align:top" | 1 peron, 2 krawędzie, zadaszony, dostęp od strony Wrzeszcza przez tunel pod linią kolejową do Nowego Portu i Dworca Wiślanego
 |
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Stadion EXPO <br/> otwarty 30 IV 2012 <br/> przygotowany na ME w piłce nożnej (dla ruchu pasażerskiego czynny od 3 V 2012)
+| style="vertical-align:top" | [[PRZYSTANEK KOLEJOWY GDAŃSK STADION EXPO | Przystanek kolejowy Gdańsk Stadion Expo]] otwarty 30 IV 2012, czynny dla ruchu pasażerskiego od 3 V 2012
 |
 | style="vertical-align:top" | 1 peron, 1 krawędź, niezadaszony
-| style="vertical-align:top" | Wykorzystywany w czasie imprez na stadionie i wystaw Targów Gdańskich.
+| style="vertical-align:top" | Wykorzystywany w czasie imprez na [[STADION W GDAŃSKU-LETNICY | stadionie w Gdańsku-Letnicy]] i wystaw w [[CENTRUM WYSTAWIENNICZO-KONGRESOWE AMBEREXPO | Centrum Wystawienniczo-Kongresowym AmberExpo]].
 |-
 | style="vertical-align:top" | Gdańsk Zaspa Towarowa (stacja) <br/> zawieszona 25 VI 2005
@@ Linia 40: / Linia 53: @@
 | style="vertical-align:top" | Także stacja rozrządowa.
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Brzeźno (przystanek) <br/> zawieszony 25 VI 2005
+| style="vertical-align:top" | [[PRZYSTANEK KOLEJOWY GDAŃSK BRZEŹNO | Przystanek kolejowy Gdańsk Brzeźno]], zawieszony 25 VI 2005
-| style="vertical-align:top" | przy ul. Oliwskiej, na obszarze Nowego Portu, skomunikowany z linią tramwajową.
+| style="vertical-align:top" | przy ul. Oliwskiej, na obszarze Nowego Portu, skomunikowany z linią tramwajową
 | style="vertical-align:top" | 1 peron, 1 krawędź, zadaszony, budynek kasy i poczekalni
 | style="vertical-align:top" | Tor do przystanku Nowy Port rozebrany w 2007.
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Nowy Port (stacja) <br/> zawieszona 14 XII 2002
+| style="vertical-align:top" | [[PRZYSTANEK KOLEJOWY GDAŃSK NOWY PORT | Przystanek kolejowy Gdańsk Nowy Port]], zawieszona 15 XII 2002
 | style="vertical-align:top" | stacja końcowa
 | style="vertical-align:top" | 1 peron, 1 krawędź, niezadaszony
@@ Linia 56: / Linia 69: @@
 |+ Stacje i przystanki SKM. Linia Gdańsk Śródmieście – Rumia
 |-
-! style="width: 260px" | Nazwa i data uruchomienia
+! style="width: 200px" | Nazwa i data uruchomienia
-! Położenie
+! style="width: 200px" | Położenie
-! Infrastruktura
+! style="width: 200px" |  Infrastruktura
-! Uwagi
+! style="width: 200px" | Uwagi
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Śródmieście <br/> (przystanek) <br/> umowę na budowę podpisano 31 VII 2013 <br/> budowę ukończono w grudniu 2014 <br/> oddany do użytku 1 IV 2015
+| style="vertical-align:top" | [[PRZYSTANEK KOLEJOWY GDAŃSK ŚRÓDMIEŚCIE | Przystanek kolejowy Gdańsk Śródmieście]],  oddany do użytku 1 IV 2015
 | style="vertical-align:top" | przy al. Armii Krajowej
 | style="vertical-align:top" | peron, 2 krawędzie, zadaszony
-| style="vertical-align:top" | przyjmuje większość składów SKM z kierunku Gdynia, nie przyjmuje składów z kierunku do i z Pruszcza Gdańskiego oraz Tczewa
+| style="vertical-align:top" | Przyjmuje większość składów SKM z kierunku Gdynia, nie przyjmuje składów z kierunku do i z Pruszcza Gdańskiego oraz Tczewa.
 |-
 | style="vertical-align:top" | Gdańsk Główny
@@ Linia 71: / Linia 84: @@
 |
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Stocznia <br/> (przystanek) <br/> 1 IV 1952
+| style="vertical-align:top" | [[PRZYSTANEK KOLEJOWY GDAŃSK STOCZNIA| Gdańsk Stocznia]]  <br/> (przystanek) <br/> 1 IV 1952
 | style="vertical-align:top" | na granicy Aniołków i Młynisk
 | style="vertical-align:top" | peron, 2 krawędzie, kładka nadziemna
 | style="vertical-align:top" |
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Politechnika <br/> (przystanek) <br/> 1 IV 1952 <br/> 1952 – lata 60. XX wieku: Gdańsk Nowa Szkocja
+| style="vertical-align:top" | [[PRZYSTANEK KOLEJOWY GDAŃSK POLITECHNIKA | Przystanek kolejowy Gdańsk Politechnika]] <br/> 5 X 1952
 | style="vertical-align:top" | na granicy Aniołków i Wrzeszcza
 | style="vertical-align:top" | peron, 2 krawędzie, zadaszony, kasy, wejście przez tunel
-| style="vertical-align:top" | część Węzła Kliniczna
+| style="vertical-align:top" | Część węzła Kliniczna.
 |-
 | style="vertical-align:top" | Gdańsk Wrzeszcz <br/> 24 I 1952
 |
 |
+| W związku z budową Galerii Metropolitalnej od strony ul. Kilińskiego zbudowano nowy peron – jedyny na którym pociągi SKM otwierają jednocześnie drzwi z obu stron, oddany 21 X 2016.
 |
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Zaspa <br/> (przystanek) <br/> 1 IV 1952: Gdańsk Lotnisko <br/> od 1 I 1974: Gdańsk Zaspa
+| style="vertical-align:top" | Gdańsk Zaspa <br/> (przystanek) <br/> 1 IV 1952: Gdańsk Lotnisko <br/> od 1 VI 1975: Gdańsk Zaspa
 | style="vertical-align:top" | na granicy Strzyży i Zaspy-Młyńca
 | style="vertical-align:top" | 1 peron, 2 krawędzie, obustronne przejście nadziemne
-| style="vertical-align:top" | zmodernizowany w lutym–wrześniu 2006
+| style="vertical-align:top" | Zmodernizowany w lutym–wrześniu 2006.
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Przymorze-Uniwersytet <br/> (przystanek) <br/> 1 IV 1952: Gdańsk Polanki <br/> 20 XI 1965: Gdańsk Przymorze <br/> 2004: Gdańsk Przymorze-Uniwersytet
+| style="vertical-align:top" | Gdańsk Przymorze-Uniwersytet <br/> (przystanek) <br/> 20 V 1952: Gdańsk Polanki <br/> 22 V 1966: Gdańsk Przymorze <br/> 20 III 2004: Gdańsk Przymorze-Uniwersytet
 | style="vertical-align:top" | na nasypie wiaduktu torów kolejowych nad ul. Kołobrzeską
-| style="vertical-align:top" | 1 peron, 2 krawędzie, niezadaszony, kasa, <br/> wejście tunelem z części końcowych początkowo tylko od strony wschodniej (Przymorza), <br/> północne z pętli autobusowej, południowe od 29 V 2014 przedłużone do al. Grunwaldzkiej <br/> (z funduszy Spółki Torus, właściciela zbudowanego po sąsiedzku kompleksu budynków Alchemia)
+| style="vertical-align:top" | 1 peron, 2 krawędzie, niezadaszony, kasa, <br/> wejście tunelem z części końcowych <br/>
-|
+| style="vertical-align:top" | Początkowo funkcjonował tunel południowy, 1 V 1978 (po przedłużeniu peronu w stronę Oliwy) oddano do użytku tunel północny (obok pętli autobusów przy ul. Słupskiej). Pierwotnie oba tunele miały wyjścia/wejścia tylko od strony wschodniej (Przymorza), od 29 V 2014 przedłużony tunel południowy wychodzi również na al. Grunwaldzką (projekt został zrealizowany z funduszy Spółki Torus, właściciela zbudowanego po sąsiedzku [[ALCHEMIA, centrum biurowe | centrum biurowego Alchemia]]).
 |-
 | style="vertical-align:top" | Gdańsk Oliwa
 |
 |
+| Istniejący wcześniej tunel, z wejściem od Placu Dworcowego i prowadzący do peronu dalekobieżnego, przedłużono w 1951, wykonując zarówno wejście na peron SKM jak i wyjście w stronę Przymorza. Na przełomie 1952/1953 peron SKM przykryto dachem wzorowanym na peronie dalekobieżnym.
 |
 |-
-| style="vertical-align:top" | Gdańsk Żabianka-AWFiS <br/> (przystanek) <br/> 13 X 1975: Gdańsk Żabianka <br/> od 14 I 2010 pod obecną nazwą
+| style="vertical-align:top" | Gdańsk Żabianka-AWFiS <br/> (przystanek) <br/> 13 X 1975: Gdańsk Żabianka <br/> od 1 II 2010 pod obecną nazwą
-|
-| style="vertical-align:top" | 1 peron, 2 krawędzie, kasy, obustronne przejście podziemne (rozpoczęcie budowy przejścia:  marzec 1974)
 |
+| style="vertical-align:top" | 1 peron, 2 krawędzie, kasy, obustronne przejście podziemne
+| style="vertical-align:top" | Początek budowy przejścia: marzec 1974.
 |-
-| class="authorEgTab" | {{author: RED}}
+| class="authorEgTab" | {{author: BŚ}}
 |}
 [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]

SZYBKA KOLEJ MIEJSKA

Aktualna wersja na dzień 10:51, 3 cze 2024

Osobiste

Przestrzenie nazw

Warianty

Widok

Działania

Szukaj