NOWAK CZESŁAW, polityk, działacz społeczny

Aktualna wersja na dzień 07:57, 1 cze 2024

Czesław Nowak podczas odsłonięcia tablicy upamiętniającej 28. rocznicę spotkania Jana Pawła II z młodzieżą na Westerplatte, 2015

CZESŁAW NOWAK (ur. 11 I 1938 Smykowo, powiat piotrkowski), robotnik, polityk, działacz społeczny. Syn rolników Stanisława i Stanisławy z domu Sobczyk. W 1964 zdał maturę eksternistyczną w Kuratorium Okręgu Szkolnego Gdańskiego.

W Gdańsku od 1960, pracownik portu gdańskiego, operator urządzeń portowych i brygadzista dźwigów w Zarządzie Portu Gdańsk. W latach 1960–1980 był członkiem Związku Zawodowego Marynarzy i Portowców, a od 1972 do 1976 wiceprzewodniczącym Rady Zakładowej. Współorganizator strajków w porcie gdańskim w latach 1970 i 1980, od jesieni 1980 członek Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego (NSZZ) „Solidarność”. Inicjator przywrócenia krzyża (30 VIII 1981) na symbolicznym cmentarzu obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Po wprowadzeniu stanu wojennego organizator strajku 13–21 XII 1981 oraz blokady portu gdańskiego. Aresztowany przez Służbę Bezpieczeństwa 8 II 1982, został skazany przez Sąd Marynarki Wojennej na cztery i pół roku więzienia; wyrok odbywał w więzieniu w Potulicach koło Bydgoszczy. W kwietniu 1983 (na mocy amnestii) zwolniony z więzienia, jednocześnie stracił pracę w porcie gdańskim.

1 XI 1983 znalazł zatrudnienie w Spółdzielni Pracy Przyszłość w charakterze palacza, następnie do kwietnia 1988 pracował tam jako mechanik maszyn do szycia. Działał w podziemnych strukturach NSZZ „Solidarność”, do lipca 1989 wydawał biuletyn jej portowej organizacji „Portowiec”, będąc redaktorem naczelnym tego pisma. Za udział w przygotowaniu strajku w porcie gdańskim 4 V 1988 ponownie został skazany za antyrządową działalność na sześć tygodni aresztu; po trzech tygodniach zwolniony z więzienia w Braniewie. W lipcu 1988 Tajna Komisja NSZZ „Solidarność” Portu Gdańskiego wybrała go na przewodniczącego.

Od 1 XI 1988 do 1 IV 1989 był zatrudniony w Spółdzielni Gdańsk. W kwietniu 1989, po zakończeniu obrad okrągłego stołu, powrócił do pracy w porcie; objął stanowisko przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. W czerwcu 1989 został gdańskim posłem w Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji (z Gdyni; wybory 1989) z ramienia Obywatelskiego Komitetu przy Lechu Wałęsie. W latach 1990–1995 członek Porozumienia Centrum (PC). W 1991 ponownie z listy tej partii został wybrany na posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (RP) I kadencji. Członek Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Polityki Społecznej. W 1993 bezskutecznie ubiegał się o wybór do Sejmu RP z ramienia PC, podobnie w 1997 do Senatu RP z listy Ruchu Odbudowy Polski.

W 1993 powrócił do pracy w Zarządzie Portu Gdańsk, działał przy organizacji Wolnego Obszaru Celnego, zostając jego pierwszym dyrektorem, funkcję tę pełnił aż do przejścia na emeryturę w 2008. W latach 1994–1995 został wybrany przez załogę na członka Rady Nadzorczej Zarządu Portu, a w 1994 na przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Zarządzie Portu.

Radny gdański przez dwie kadencje (w latach 1998–2006): z listy Akcji Wyborczej Solidarność (AWS), której był członkiem od 1998 do 2002 (w wyborach otrzymał 2169 głosów), i Platformy Obywatelskiej (2002–2003). W kadencji 1998–2002 pełnił funkcję przewodniczącego Klubu Radnych AWS oraz Komisji Polityki Gospodarczej i Morskiej, był również wiceprzewodniczącym Komisji Rewizyjnej. W kadencji 2002–2006 należał do Komisji Polityki Gospodarczej i Morskiej oraz Komisji Rewizyjnej.

Od 1994 prezes Stowarzyszenia „Godność”, zajmującego się m.in. popularyzacją polskich tradycji wolnościowych, w tym obrony Westerplatte w 1939. Inicjator i współinicjator budowy we Wrzeszczu pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego i pomnika Anny Walentynowicz, postawienia tablicy upamiętniającej spotkanie papieża Jana Pawła II z młodzieżą na Westerplatte, przyznania honorowego obywatelstwa Gdańska Ryszardowi Kuklińskiemu, Ronaldowi Reaganowi ( Park Nadmorski im. Ronalda Reagana), Margareth Thatcher, Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu, Stanisławowi Bogdanowiczowi. Inicjator nadania gdańskim ulicom imion gen. Augusta Fieldorfa „Nila”, Anastazego Wiki-Czarnowskiego i Jaworzniaków.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (2001), Medalem 25-lecia Solidarności (2005), złotym medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (2007), srebrnym medalem „Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej” (2007), Krzyżem Wolności i Solidarności (2015), Nagrodą Honorową IPN „Świadek Historii” (2016). W 2017 otrzymał status osoby represjonowanej. Jego postaci poświęcony został film dokumentalny zrealizowany przez Muzeum II Wojny Światowej Moje Westerplatte (premiera TV Gdańsk 12 IX 2020).

Od 1961 żonaty z nauczycielką Edeltraut Krieg (ur. 24 VII 1942 Gdańsk), ojciec Alicji (ur. 1964), Adama (ur. 1967) i Joanny (ur. 1978). SB