PRZERÓBKA

Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
 
(Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{paper}}
 
{{paper}}
−
'''PRZERÓBKA''' (Troyl), obecnie jedna z jednostek pomocniczych Gdańska ([[ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA | administracyjny podział]]). W połowie XIX wieku prasa gdańska stosowała także nazwę Przerabka. Początkowo (wzmiankowane od 1780 roku) osiedle nad Wisłą, powstałe wzdłuż drogi flisackiej, używanej przy przeciąganiu (trałowaniu) tratw za pomocą lin, zwanej trelem (stąd nazwa Troyl), w miejscu obecnej ul. Nad Brzegiem oraz drogi (obecna ul. Sienna) do przeprawy przy [[GĘSIA KARCZMA | Gęsiej Karczmie]], do końca XIX wieku z nieliczną, rozproszoną zabudową i z kilkoma zagrodami nad [[WISŁA | Wisłą]], naprzeciwko [[POLSKI HAK | Polskiego Haka]]. Bardziej na północy, naprzeciw wyspy [[OSTRÓW | Ostrów]], od połowy XVII wieku funkcjonowały dwa większe gospodarstwa, tzw. Mały Holender i Wielki Holender; w tym drugim działający tu wiatrak przetrwał jeszcze do początku XX wieku. W rejonie Heubuder Straße (ul. Sienna) powstała w 1869 roku wytwórnia rzecznych łodzi Johanna Daniela Wojana, po roku 1900 przeniesiona na Troyl 13 (ul. Przetoczna; [[STOCZNIA WOJANA | stocznia Wojana]]). W 1885 w Przeróbce mieszkało 359 osób. Od 1 IV 1907 w granicach administracyjnych miasta Gdańska, z około 400 mieszkańcami. Po powstaniu w roku 1904 kanału zwanego Kaiserhafen ([[KANAŁ KASZUBSKI | Kanał Kaszubski]]), powstaniu nowych nabrzeży, doprowadzeniu [[KOLEJ | kolei]] i wybudowaniu w 1912 [[MOST SIENNICKI | mostu Siennickiego]], obszar Przeróbki i okolic poddany został intensywnej zabudowie przemysłowej. W roku 1905 powstała działająca i obecnie kolejowa stacja rozrządowa, zwana do 1945 Kaiserhafen Bahnhof. Oprócz odsuniętych od zabudowy fabryk (jak od 1913 Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf, przy obecnej ul. Kujawskiej 2; [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe]]), w 1912 przy Breitenbachstraße 25 (ul. Siennicka) powstały warsztaty kolejowe Eisenbahn-Hauptwerkstatt Danzig-Troyl ([[ZAKŁADY NAPRAWCZE TABORU KOLEJOWEGO | Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego]]). Powstało wówczas osiedle mieszkaniowe, głównie dla pracowników warsztatów kolejowych, przy Breitenbachstraße, Wichertstraße (ul. Lenartowicza), Bodelschwinghstraße (ul. Kryniczna) i Troyl. Podczas I wojny światowej na wysokości ujścia Motławy do Wisły utworzony został obóz jeniecki (od 15 I 1915 obóz pracy) dla oficerów i żołnierzy rosyjskich ([[OBOZY JENIECKIE W GDAŃSKU | obozy jenieckie w Gdańsku]]). W okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] powstały składy Towarzystwa Aldag. Położenie nad Wisłą sprzyjało w tym czasie powstawaniu mniejszych zakładów produkujących kutry i łodzie (Argus Boot-Maschinen- und Motorenbau, od 1922 przy Heubuder Straße 33; [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe]]). W 1927 roku Przeróbkę połączono linią tramwajową ze Śródmieściem (Targ Kaszubski – Stogi; [[TRAMWAJE | tramwaje]]), oddano też wówczas do użytku asfaltową drogę na [[STOGI | Stogi]] (obecnie ul. Wosia Budzysza). W tym okresie powstało osiedle domków szeregowych przy ul. Troyl. Podczas II wojny światowej w pobliże Chemische Werke (wcześniej Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf) przenoszono inne zakłady chemiczne (w 1941 na Troyl 67 – Siegel &amp; Co. Chemische Fabrik, z okolic Oruni; [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe]]). W 1945 roku nazwę Troyl nieoficjalnie zmieniono na Trojan, Zarząd Miasta przyjął wprawdzie nazwę Zawiśle, jednak w 1948 z dwóch proponowanych nazw: Przerabka lub Przeróbka, Ministerstwo Administracji Publicznej zatwierdziło drugą. Od maja 1945 uruchomiono Warsztaty Główne Gdańsk-Trojan, następnie Warsztaty Kolejowe PKP, od 1952 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Od roku 1948 uruchomiono produkcję w fabrykach chemicznych (późniejsze Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych; [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe.]] Po 1945). 5 IX 1960 przy ul. Siennej 26 oddano do użytku budynek SP nr 61 (od 1973 im. Józefa Wybickiego). W roku 1970 przy ul. Siennickiej 23 otwarto [[ZAKŁAD KARNY GDAŃSK-PRZERÓBKA | Zakład Karny Gdańsk-Przeróbka]]. {{author:RED}} <br /><br />  
+
[[File:1_Przeróbka.jpg|thumb|Dzielnica Przeróbka na tle administracyjnego podziału miasta Gdańska]]
−
{| class="tableGda"
+
[[File:2_Przeróbka.jpg|thumb|Przebieg granicy dzielnicy Przeróbka według statutu dzielnicy z 2014]]
 +
[[File: 3_Przeróbka.JPG |thumb| [[GREGOROVIUS GEORG FERDINAND,  artysta plastyk | Georga Ferdinanda Gregoroviusa]], ''Przeróbka na Wiśle'', 1843]]
 +
 
 +
'''PRZERÓBKA''' (Troyl), dzielnica Gdańska ([[ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA | administracyjny podział]]). W połowie XIX wieku prasa gdańska stosowała także nazwę Przerabka. Według statutu dzielnicy z 2014 granice dzielnicy „stanowi Martwa Wisła od mostu wantowego do Kanału Kaszubskiego, następnie Kanałem Kaszubskim ponownie do Martwej Wisły, a następnie granicą jest Martwa Wisła do ujścia do Zatoki Gdańskiej. Dalej biegnie brzegiem Zatoki Gdańskiej do ul. Poinca i Sucharskiego i na południe ulica Sucharskiego do mostu wantowego”.<br/><br/>
 +
Nazwa notowana w 1757, od miejsca przerabiania (szuflowania, suszenia) dostarczanego z Polski zboża przed skierowaniem go na gdański rynek. W połowie XIX wieku prasa gdańska stosowała także nazwę Przerabka. Wzmiankowane w 1780 osiedle nad Wisłą, powstałe wzdłuż drogi flisackiej, używanej przy przeciąganiu (trałowaniu) tratw za pomocą lin, zwanej trelem (stąd nazwa Troyl), w miejscu obecnej ul. Nad Brzegiem oraz drogi (obecna ul. Sienna) do przeprawy przy [[GĘSIA KARCZMA | Gęsiej Karczmie]], do końca XIX wieku z nieliczną, rozproszoną zabudową i z kilkoma zagrodami nad [[WISŁA | Wisłą]], naprzeciwko [[POLSKI HAK | Polskiego Haka]]. Bardziej na północy, naprzeciw wyspy [[OSTRÓW | Ostrów]], od połowy XVII wieku funkcjonowały dwa większe gospodarstwa, tzw. Mały Holender i Wielki Holender; w tym drugim działający tu wiatrak przetrwał jeszcze do początku XX wieku. W rejonie Heubuder Straße (ul. Sienna) powstała w 1869 roku wytwórnia rzecznych łodzi Johanna Daniela Wojana, po 1900 przeniesiona na Troyl 13 (ul. Przetoczna; [[STOCZNIA WOJANA | stocznia Wojana]]).<br/><br/>
 +
W 1885 mieszkało tu 359 osób. Od 1 IV 1907 w granicach administracyjnych miasta Gdańska, z około 400 mieszkańcami. Po powstaniu w roku 1904 kanału zwanego Kaiserhafen ([[KANAŁ KASZUBSKI | Kanał Kaszubski]]), powstaniu nowych nabrzeży, doprowadzeniu [[KOLEJ | kolei]] i wybudowaniu w 1912 [[MOST SIENNICKI | mostu Siennickiego]], obszar Przeróbki i okolic poddany został intensywnej zabudowie przemysłowej, do 1909 do indywidualnych odbiorców zaczął docierać prąd z elektrowni na Ołowiance ([[ELEKTROWNIE I ELEKTROCIEPŁOWNIE | elektrownie i elektrociepłownie]]). W 1905 powstała, działająca do 1945 pod nazwą Danzig Kaiserhafen, [[STACJA KOLEJOWA GDAŃSK KANAŁ KASZUBSKI | stacja kolejowa Gdańsk Kanał Kaszubski]], obsługująca nadbrzeże pobliskiego Kanału Kaszubskiego oraz funkcjonujący obok niej prom łączący ją z wyspą [[OSTRÓW | Ostrów]].
 +
Oprócz odsuniętych od zabudowy fabryk (jak od 1913 Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf, przy obecnej ul. Kujawskiej 2; [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe]]), w 1912 przy Breitenbachstraße 25 (ul. Siennicka) powstały warsztaty kolejowe Eisenbahn-Hauptwerkstatt Danzig-Troyl ([[ZAKŁADY NAPRAWCZE TABORU KOLEJOWEGO I MIEJSKIEGO | Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego]]). Powstało wówczas osiedle mieszkaniowe, głównie dla pracowników warsztatów kolejowych, przy Breitenbachstraße, Wichertstraße (ul. Lenartowicza), Bodelschwinghstraße (ul. Kryniczna) i Troyl. <br/><br/>
 +
Podczas I wojny światowej na wysokości ujścia Motławy do Wisły utworzony został obóz jeniecki (od 15 I 1915 obóz pracy) dla oficerów i żołnierzy rosyjskich ([[OBOZY JENIECKIE W GDAŃSKU | obozy jenieckie w Gdańsku]]). W okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] powstały składy Towarzystwa Aldag. Położenie nad Wisłą sprzyjało w tym czasie powstawaniu mniejszych zakładów produkujących kutry i łodzie (Argus Boot-Maschinen- und Motorenbau, od 1922 przy Heubuder Straße 33; [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe]]). W 1927 Przeróbkę połączono linią tramwajową ze Śródmieściem (Targ Kaszubski – Stogi; [[TRAMWAJE | tramwaje]]), oddano też wówczas do użytku asfaltową drogę na [[STOGI | Stogi]] (obecnie ul. Wosia Budzysza). W tym okresie powstało osiedle domków szeregowych przy ul. Troyl.<br/><br/>
 +
Podczas II wojny światowej w pobliże Chemische Werke (wcześniej Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf) przenoszono inne zakłady chemiczne (w 1941 na Troyl 67 – Siegel &amp; Co. Chemische Fabrik, z okolic Oruni; [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe]]). W 1945 nazwę Troyl nieoficjalnie zmieniono na Trojan, Zarząd Miasta przyjął wprawdzie nazwę Zawiśle, jednak w 1948 z dwóch proponowanych nazw: Przerabka lub Przeróbka, Ministerstwo Administracji Publicznej zatwierdziło drugą. Od maja 1945 uruchomiono Warsztaty Główne Gdańsk-Trojan, następnie Warsztaty Kolejowe Polskich Kolei Państwowych, od 1952 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Od 1948 uruchomiono produkcję w fabrykach chemicznych (późniejsze Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych; [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe.]] Po 1945). 5 IX 1960 przy ul. Siennej 26 oddano do użytku budynek Szkoły Podstawowej nr 61 (od 1973 im. Józefa Wybickiego). W połowie lat 60. XX w. rozpoczęto budowę osiedla „Bajka" między ul. Sienną, Bajki i Kryniczną (np. blok przy ul. Siennickiej 10 oddano 11 VII 1965). W 1966 oddano do użytku pawilon handlowy (sklep SAM) przy ul. Krynicznej 20 (później biblioteka i apteka), 14 IX 1968 w nowym budynku przychodnię lekarską przy ul. Siennickiej (naprzeciw ZNTK). W 1970 przy ul. Siennickiej 23 otwarto [[ZAKŁAD KARNY GDAŃSK-PRZERÓBKA | Zakład Karny Gdańsk-Przeróbka]]. {{author:RED}} <br /><br />  
 +
{| class="tableGda"  
 
|-  
 
|-  
−
|+ Przeróbka. Ulice
+
|+ Ulice Przeróbki
 +
|-
 +
! style="width: 150px" | Ulica
 +
! style="width: 100px" | Nazwa historyczna
 +
! style="width: 150px" | Osiedle
 +
! style="width: 250px" | Informacje o nazwie współczesnej
 +
! style="width: 250px" | Uwagi
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Chrystiana Andersena
 +
|
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | od 19 IV 1977
 +
| style="vertical-align:top" | upamiętnia duńskiego pisarza i poetę (1805–1875)
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Bajki
 +
| style="vertical-align:top" | Rimrottstraße, <br/> na pamiątkę dr. inż. Fritza Rimrotta, dyrektora gdańskiej Okręgowej Dyrekcji Kolei (1849 – po 1919)
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Jana Brzechwy
 +
|
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | od 19 IV 1977
 +
| style="vertical-align:top" | upamiętnia polskiego poetę (1898–1966)
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Burtowa
 +
| style="vertical-align:top" | [[NOWY HEL | Neu Hela]]
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> druga równoległa (za ul. Masztową) w kierunku południowo-wschodnim do ul. de Plélo
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | [[CHARPANTIER JEAN, inżynier wojskowy, patron gdańskiej ulicy | Jeana Charpantiera]]
 +
| style="vertical-align:top" | Pfarrgang, <br/> w 1945 Gafle
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 11 V 1995
 +
|
 +
|-
 +
| Chemików
 +
|
 +
|
 +
| od 11 V 1995, 18 I 2024 nazwę rozciągnięto na nowo wybudowany, w przedłużeniu w kierunku południowym, odcinek ulicy
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Karola Dickensa
 +
|
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | od 19 IV 1977
 +
| style="vertical-align:top" | upamiętnia angielskiego powieściopisarza, autora ''Oliviera Twista'', ''Davida Copperfielda'' i ''Opowieści wigilijnej'' (1812–1870)
 
|-  
 
|-  
−
| Andersena Chrystiana (od 1977)
+
| style="vertical-align:top" | [[PASTORIUS JOACHIM, uczony, proboszcz kościoła NMP | Joachima Pastoriusa]]
 +
| style="vertical-align:top" |  Röttgerstraße
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Kapitańska
 +
| style="vertical-align:top" | Steuermannstraße
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> odcinek ul. de Plélo do skrzyżowania z ul. Charpantiera
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | rondo im. Komitetu Obrony Robotników (KOR)
 +
|
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | nazwa od 25 VIII 2016
 +
| style="vertical-align:top" | skrzyżowanie ul. Ku Ujściu i ul. Sucharskiego
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Kotwice
 +
| style="vertical-align:top" | Norderstrasse
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> obecnie na jej miejscu znajduje się Nabrzeże Wisłoujście
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Kryniczna
 +
| style="vertical-align:top" | Bodelschwinghstraße
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Kutrowa
 +
| style="vertical-align:top" | Ruderstraße, <br/> w 1945 Wioślarska, <br/> w 1946 Wiosłowa
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/>poprzeczna do nieistniejącej ul. Kapitańskiej
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Ku Ujściu
 +
| style="vertical-align:top" | Weichselmünder Weg
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Kujawska
 +
| style="vertical-align:top" | Am Fort Kronprinz
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1946
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Łodzie
 +
| style="vertical-align:top" | Kahnstraße
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> obecnie fragment ul. de Plélo w stronę ul. Charpantiera
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Teofila Lenartowicza
 +
| style="vertical-align:top" | Wichertstraße, <br/> na pamiątkę Wicherta, dyrektora budowy Głównego Warsztatu Kolejowego Gdańsk-Troyl
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | upamiętnia poetę doby romantyzmu, etnografa, rzeźbiarza i konspiratora (1822–1893)  
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Masztowa
 +
| style="vertical-align:top" | Hambergerstraße
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> równoległa w kierunku południowo-wschodnim do ul. de Plélo
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Antoniego Parysa
 +
| style="vertical-align:top" | Mastenstraße
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> prostopadła (na południowy wschód) od nieistniejącej Burtowej, <br/> upamiętniała podpułkownika poległego w walkach o Gdańsk w 1807
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | [[PLÉLO LOUIS ROBERT HIPPOLYTE de BREHAN COMTE de, francuski dyplomata, wojskowy, patron ulicy | Roberta de Plélo]]
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | od 1945 (na odcinku od ul. Ku Ujściu do nieistniejącej ul. Sieciowej), <br/> od 11 V 1995 nazwa objęła też obszar wzdłuż Nabrzeża Węglowego i Nabrzeża Wisłoujście
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Pokładowa
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | od 20 V 1960
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Promowa
 +
| style="vertical-align:top" | Schaderuten
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Przetoczna
 +
| style="vertical-align:top" | Troyl
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
|
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Rejowa
 +
| style="vertical-align:top" | Pulverstraße
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> przedłużenie na północny-wschód nieistniejącej ul. Masztowej
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Sieciowa
 +
| style="vertical-align:top" | Netzstraße
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> od skrzyżowania nieistniejącej ul. Kotwice do skrzyżowania z ul. de Plélo
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Sienna
 +
| style="vertical-align:top" | Heubuder Straße
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | od nr. 2 do nr. 26, parzyste, <br/> od nr. 1 do nr. 39, nieparzyste
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Siennicka
 +
| style="vertical-align:top" | Breitenbachstraße, <br/> na pamiątkę [[BREITENBACH PAUL JUSTIN, minister, były patron ulicy | Paula Breitenbacha]]
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | od nr. 10 do nr. 27
 +
|-
 +
| Stara Twierdza
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| wzdłuż twierdzy Wisłoujście
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | [[SUCHARSKI HENRYK, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, honorowy obywatel Gdańska | Henryka Sucharskiego]]
 +
|
 +
|
 +
| style="vertical-align:top" | od 28 X 1969
 +
| style="vertical-align:top" | ulica oddana do użytku 30 VIII 1971, <br/> upamiętnia dowódcę obrony Westerplatte (1898–1946)
 +
|-
 +
| style="vertical-align:top" | Żaglowa
 +
| style="vertical-align:top" | Segelstraße
 +
| style="vertical-align:top" | Wisłoujście
 +
| style="vertical-align:top" | obecna nazwa od 1945
 +
| style="vertical-align:top" | skreślona z listy ulic Gdańska, <br/> równoległa do nieistniejącej ul. Parysa
 +
|-
 +
| class="authorEgTab" | {{author: BŚ}}
 +
|
 +
|-
 +
{| class="tableGda"
 +
|-
 +
|+ Liczba ludności dzielnicy Przeróbka
 
|-  
 
|-  
−
| Bajki (Rimrottstraße – na pamiątkę dr. inż. Fritza Rimrotta, prezydenta gdańskiej Dyrekcji Kolei Pruskich)
+
! Rok
 +
! Liczba ludności
 
|-  
 
|-  
−
| Jana Brzechwy
+
| 2010
 +
| 4849
 
|-  
 
|-  
−
| [[CHARPANTIER JEAN | Jeana Charpantiera]]
+
| 2011
 +
| 4748
 
|-  
 
|-  
−
| Chemików (od 1995)
+
| 2012
 +
| 4638
 
|-  
 
|-  
−
| [[PLÉLO LOUIS ROBERT HIPPOLYTE de BREHAN COMTE de | Roberta de Plélo]] (od 1995)
+
| 2013
 +
| 4522
 
|-  
 
|-  
−
| Karola Dickensa (od 1977)
+
| 2014
 +
| 4420
 
|-  
 
|-  
−
| Kryniczna (Bodelschwinghstraße)
+
| 2015
−
|-
+
| 4337
−
| Ku Ujściu (Weichselmünder Weg)
+
−
|-
+
−
| Kujawska (Am Fort Kronprinz)
+
−
|-
+
−
| Teofila Lenartowicza (Wichertstraße – na pamiątkę Wicherta, dyrektora budowy Głównego Warsztatu Kolejowego Gdańsk-Troyl)
+
−
|-
+
−
| [[PASTORIUS JOACHIM | Joachima Pastoriusza]] (Röttgerstraße)
+
−
|-
+
−
| Pokładowa (od 1960)
+
−
|-
+
−
| Przetoczna (Troyl)
+
−
|-
+
−
| Sienna (Heubuder Straße) – od nr. 2 do nr. 26 parzyste i od nr. 1 do nr. 39 nieparzyste
+
−
|-
+
−
| Siennicka (Breitenbachstraße, zob. Paul Breitenbach) – od nr. 10 do nr. 27
+
−
|-
+
−
| Stara Twierdza
+
 
|-  
 
|-  
−
| mjr. Henryka Sucharskiego (nazwa nadana 28 X 1969, ulica oddana do użytku 30 VIII 1971)
+
| 2016
 +
| 4202
 
|-  
 
|-  
 +
| 2018
 +
| 4134
 +
|-
 
| class="authorEgTab" | {{author: RED}}
 
| class="authorEgTab" | {{author: RED}}
−
|}  
+
|} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]
−
[[Category: Encyklopedia]]
+

Aktualna wersja na dzień 19:04, 18 sty 2024

Dzielnica Przeróbka na tle administracyjnego podziału miasta Gdańska
Przebieg granicy dzielnicy Przeróbka według statutu dzielnicy z 2014
Georga Ferdinanda Gregoroviusa, Przeróbka na Wiśle, 1843

PRZERÓBKA (Troyl), dzielnica Gdańska ( administracyjny podział). W połowie XIX wieku prasa gdańska stosowała także nazwę Przerabka. Według statutu dzielnicy z 2014 granice dzielnicy „stanowi Martwa Wisła od mostu wantowego do Kanału Kaszubskiego, następnie Kanałem Kaszubskim ponownie do Martwej Wisły, a następnie granicą jest Martwa Wisła do ujścia do Zatoki Gdańskiej. Dalej biegnie brzegiem Zatoki Gdańskiej do ul. Poinca i Sucharskiego i na południe ulica Sucharskiego do mostu wantowego”.

Nazwa notowana w 1757, od miejsca przerabiania (szuflowania, suszenia) dostarczanego z Polski zboża przed skierowaniem go na gdański rynek. W połowie XIX wieku prasa gdańska stosowała także nazwę Przerabka. Wzmiankowane w 1780 osiedle nad Wisłą, powstałe wzdłuż drogi flisackiej, używanej przy przeciąganiu (trałowaniu) tratw za pomocą lin, zwanej trelem (stąd nazwa Troyl), w miejscu obecnej ul. Nad Brzegiem oraz drogi (obecna ul. Sienna) do przeprawy przy Gęsiej Karczmie, do końca XIX wieku z nieliczną, rozproszoną zabudową i z kilkoma zagrodami nad Wisłą, naprzeciwko Polskiego Haka. Bardziej na północy, naprzeciw wyspy Ostrów, od połowy XVII wieku funkcjonowały dwa większe gospodarstwa, tzw. Mały Holender i Wielki Holender; w tym drugim działający tu wiatrak przetrwał jeszcze do początku XX wieku. W rejonie Heubuder Straße (ul. Sienna) powstała w 1869 roku wytwórnia rzecznych łodzi Johanna Daniela Wojana, po 1900 przeniesiona na Troyl 13 (ul. Przetoczna; stocznia Wojana).

W 1885 mieszkało tu 359 osób. Od 1 IV 1907 w granicach administracyjnych miasta Gdańska, z około 400 mieszkańcami. Po powstaniu w roku 1904 kanału zwanego Kaiserhafen ( Kanał Kaszubski), powstaniu nowych nabrzeży, doprowadzeniu kolei i wybudowaniu w 1912 mostu Siennickiego, obszar Przeróbki i okolic poddany został intensywnej zabudowie przemysłowej, do 1909 do indywidualnych odbiorców zaczął docierać prąd z elektrowni na Ołowiance ( elektrownie i elektrociepłownie). W 1905 powstała, działająca do 1945 pod nazwą Danzig Kaiserhafen, stacja kolejowa Gdańsk Kanał Kaszubski, obsługująca nadbrzeże pobliskiego Kanału Kaszubskiego oraz funkcjonujący obok niej prom łączący ją z wyspą Ostrów. Oprócz odsuniętych od zabudowy fabryk (jak od 1913 Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf, przy obecnej ul. Kujawskiej 2; przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe), w 1912 przy Breitenbachstraße 25 (ul. Siennicka) powstały warsztaty kolejowe Eisenbahn-Hauptwerkstatt Danzig-Troyl ( Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego). Powstało wówczas osiedle mieszkaniowe, głównie dla pracowników warsztatów kolejowych, przy Breitenbachstraße, Wichertstraße (ul. Lenartowicza), Bodelschwinghstraße (ul. Kryniczna) i Troyl.

Podczas I wojny światowej na wysokości ujścia Motławy do Wisły utworzony został obóz jeniecki (od 15 I 1915 obóz pracy) dla oficerów i żołnierzy rosyjskich ( obozy jenieckie w Gdańsku). W okresie II Wolnego Miasta Gdańska powstały składy Towarzystwa Aldag. Położenie nad Wisłą sprzyjało w tym czasie powstawaniu mniejszych zakładów produkujących kutry i łodzie (Argus Boot-Maschinen- und Motorenbau, od 1922 przy Heubuder Straße 33; przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe). W 1927 Przeróbkę połączono linią tramwajową ze Śródmieściem (Targ Kaszubski – Stogi; tramwaje), oddano też wówczas do użytku asfaltową drogę na Stogi (obecnie ul. Wosia Budzysza). W tym okresie powstało osiedle domków szeregowych przy ul. Troyl.

Podczas II wojny światowej w pobliże Chemische Werke (wcześniej Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf) przenoszono inne zakłady chemiczne (w 1941 na Troyl 67 – Siegel & Co. Chemische Fabrik, z okolic Oruni; przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe). W 1945 nazwę Troyl nieoficjalnie zmieniono na Trojan, Zarząd Miasta przyjął wprawdzie nazwę Zawiśle, jednak w 1948 z dwóch proponowanych nazw: Przerabka lub Przeróbka, Ministerstwo Administracji Publicznej zatwierdziło drugą. Od maja 1945 uruchomiono Warsztaty Główne Gdańsk-Trojan, następnie Warsztaty Kolejowe Polskich Kolei Państwowych, od 1952 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Od 1948 uruchomiono produkcję w fabrykach chemicznych (późniejsze Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych; przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe. Po 1945). 5 IX 1960 przy ul. Siennej 26 oddano do użytku budynek Szkoły Podstawowej nr 61 (od 1973 im. Józefa Wybickiego). W połowie lat 60. XX w. rozpoczęto budowę osiedla „Bajka" między ul. Sienną, Bajki i Kryniczną (np. blok przy ul. Siennickiej 10 oddano 11 VII 1965). W 1966 oddano do użytku pawilon handlowy (sklep SAM) przy ul. Krynicznej 20 (później biblioteka i apteka), 14 IX 1968 w nowym budynku przychodnię lekarską przy ul. Siennickiej (naprzeciw ZNTK). W 1970 przy ul. Siennickiej 23 otwarto Zakład Karny Gdańsk-Przeróbka. RED

Ulice Przeróbki
Ulica Nazwa historyczna Osiedle Informacje o nazwie współczesnej Uwagi
Chrystiana Andersena od 19 IV 1977 upamiętnia duńskiego pisarza i poetę (1805–1875)
Bajki Rimrottstraße,
na pamiątkę dr. inż. Fritza Rimrotta, dyrektora gdańskiej Okręgowej Dyrekcji Kolei (1849 – po 1919) 		obecna nazwa od 1945
Jana Brzechwy od 19 IV 1977 upamiętnia polskiego poetę (1898–1966)
Burtowa Neu Hela Wisłoujście skreślona z listy ulic Gdańska,
druga równoległa (za ul. Masztową) w kierunku południowo-wschodnim do ul. de Plélo
Jeana Charpantiera Pfarrgang,
w 1945 Gafle 		Wisłoujście obecna nazwa od 11 V 1995
Chemików od 11 V 1995, 18 I 2024 nazwę rozciągnięto na nowo wybudowany, w przedłużeniu w kierunku południowym, odcinek ulicy
Karola Dickensa od 19 IV 1977 upamiętnia angielskiego powieściopisarza, autora Oliviera Twista, Davida Copperfielda i Opowieści wigilijnej (1812–1870)
Joachima Pastoriusa Röttgerstraße obecna nazwa od 1945
Kapitańska Steuermannstraße Wisłoujście skreślona z listy ulic Gdańska,
odcinek ul. de Plélo do skrzyżowania z ul. Charpantiera
rondo im. Komitetu Obrony Robotników (KOR) nazwa od 25 VIII 2016 skrzyżowanie ul. Ku Ujściu i ul. Sucharskiego
Kotwice Norderstrasse Wisłoujście obecna nazwa od 1945 skreślona z listy ulic Gdańska,
obecnie na jej miejscu znajduje się Nabrzeże Wisłoujście
Kryniczna Bodelschwinghstraße obecna nazwa od 1945
Kutrowa Ruderstraße,
w 1945 Wioślarska,
w 1946 Wiosłowa 		Wisłoujście skreślona z listy ulic Gdańska,
poprzeczna do nieistniejącej ul. Kapitańskiej
Ku Ujściu Weichselmünder Weg Wisłoujście obecna nazwa od 1945
Kujawska Am Fort Kronprinz obecna nazwa od 1946
Łodzie Kahnstraße Wisłoujście obecna nazwa od 1945 skreślona z listy ulic Gdańska,
obecnie fragment ul. de Plélo w stronę ul. Charpantiera
Teofila Lenartowicza Wichertstraße,
na pamiątkę Wicherta, dyrektora budowy Głównego Warsztatu Kolejowego Gdańsk-Troyl 		obecna nazwa od 1945 upamiętnia poetę doby romantyzmu, etnografa, rzeźbiarza i konspiratora (1822–1893)
Masztowa Hambergerstraße Wisłoujście obecna nazwa od 1945 skreślona z listy ulic Gdańska,
równoległa w kierunku południowo-wschodnim do ul. de Plélo
Antoniego Parysa Mastenstraße Wisłoujście obecna nazwa od 1945 skreślona z listy ulic Gdańska,
prostopadła (na południowy wschód) od nieistniejącej Burtowej,
upamiętniała podpułkownika poległego w walkach o Gdańsk w 1807
Roberta de Plélo Wisłoujście od 1945 (na odcinku od ul. Ku Ujściu do nieistniejącej ul. Sieciowej),
od 11 V 1995 nazwa objęła też obszar wzdłuż Nabrzeża Węglowego i Nabrzeża Wisłoujście
Pokładowa Wisłoujście od 20 V 1960
Promowa Schaderuten obecna nazwa od 1945
Przetoczna Troyl obecna nazwa od 1945
Rejowa Pulverstraße Wisłoujście obecna nazwa od 1945 skreślona z listy ulic Gdańska,
przedłużenie na północny-wschód nieistniejącej ul. Masztowej
Sieciowa Netzstraße Wisłoujście obecna nazwa od 1945 skreślona z listy ulic Gdańska,
od skrzyżowania nieistniejącej ul. Kotwice do skrzyżowania z ul. de Plélo
Sienna Heubuder Straße obecna nazwa od 1945 od nr. 2 do nr. 26, parzyste,
od nr. 1 do nr. 39, nieparzyste
Siennicka Breitenbachstraße,
na pamiątkę Paula Breitenbacha 		obecna nazwa od 1945 od nr. 10 do nr. 27
Stara Twierdza wzdłuż twierdzy Wisłoujście
Henryka Sucharskiego od 28 X 1969 ulica oddana do użytku 30 VIII 1971,
upamiętnia dowódcę obrony Westerplatte (1898–1946)
Żaglowa Segelstraße Wisłoujście obecna nazwa od 1945 skreślona z listy ulic Gdańska,
równoległa do nieistniejącej ul. Parysa
BŚ
Liczba ludności dzielnicy Przeróbka
Rok Liczba ludności
2010 4849
2011 4748
2012 4638
2013 4522
2014 4420
2015 4337
2016 4202
2018 4134
RED
Źródło „https://gdansk.gedanopedia.pl/index.php?title=PRZER%C3%93BKA&oldid=130354”
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania