ZAŁUSKI STANISŁAW, pisarz, dziennikarz

Aktualna wersja na dzień 19:36, 22 mar 2024

STANISŁAW ANDRZEJ ZAŁUSKI (ur. 25 V 1929 Warszawa), pisarz, dziennikarz, autor książek, słuchowisk radiowych, sztuk teatralnych i monografii. Syn Kazimierza Rocha (4 VIII 1890 Czarnocinek (powiat Mława) – 21 X 1969) i Ireny z domu Piotrowskiej (5 V 1903 Łasków (powiat Hrubieszów) – 15 IX 1963). Dzieciństwo spędził w majątku Szulmierz (powiat Ciechanów), w 1945, na mocy dekretu o reformie rolnej, rodzina została wysiedlona z majątku. Od września 1945 mieszkał w Ostródzie, gdzie zdał egzamin maturalny. W Gdańsku od 1948, podjął studia na kierunku budownictwo wodne Politechniki Gdańskiej (zob. Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska PG), od 1953 magister inżynier. Przez kolejnych siedem lat pracował w przedsiębiorstwach budowlanych Trójmiasta. W latach 1957–1960 prowadził własne przedsiębiorstwo o nazwie Zakład Murarski. Po jego likwidacji utrzymywał się z pracy literackiej oraz wieczorów autorskich. W 1955 debiutował jako reporter w Radiu Gdańsk. Od 1959 członek Gdańskiej Grupy Młodych.

W okresie 1964–1965 zatrudniony jako reportażysta w redakcji „Dziennika Bałtyckiego”. Przez następne lata, do 1973, zajmował się wyłącznie pracą literacką, odbywał spotkania autorskie i wygłaszał prelekcje o tematyce morskiej na terenie całego kraju. W latach 1973–1983 pracował jako reportażysta w tygodniku „Głos Stoczniowca”. Później utrzymywał się z pracy literackiej. Od kwietnia 1992 na emeryturze.

Pisze od 1956; zadebiutował opowiadaniem Łapówka, w 1957 prezentowanym w Polskim Radiu. Pierwszy zbiór nowel, zatytułowany Ślad na asfalcie, opublikował w 1960. Do innych ważnych pozycji w jego dorobku należą zbiory opowiadań: Gwiazdy bez blasku (1963), Nim skończy się noc (1966), Sopockie lato (1969), a także powieść Szukanie jutra (1982), opisująca zagładę polskiego ziemiaństwa. Tematykę tę kontynuował w książce biograficznej Wygnanie z Arkadii (2006). Autor powieści „W cieniu tyrana” (2014) o początkach PRL, „Układanka” (2016) i „Pozostał Bóg i Honor” (2018) poświęconej upadkowi I Rzeczypospolitej.

W 1973 ukazała się jego powieść dla dzieci Przerwany rejs Czarnych Piratów, rozpoczął wówczas stałą współpracę z Teatrem Młodych Polskiego Radia. Jego słuchowiska, przerobione na opowiadania, ukazywały się następnie w latach 70. i 80. w wersjach książkowych. Pod pseudonimem Leon Korn, wspólnie z Mirosławem Stecewiczem, rozpoczął wydawanie bajek dla dzieci. W latach 1988–1992 ukazało się 12 tomów bajek w łącznym nakładzie ponad 600 000 egzemplarzy; m.in. Latająca ośmiornica. Bajki malarskie (1988), Chłopiec z bębnem na głowie (1988), Fioletowy ptak o wielkich oczach (1990), powieść Miasto z chmur (również jako Leon Korn, wspólnie z M. Stecewiczem, 1992). Pod pseudonimem Stanley Scales wydał powieść sensacyjną Londyński harem (1993), a wspólnie z Alicją Patey-Grabowską sztuki teatralne Mur (1995). Jego prozę tłumaczono na czeski, rosyjski i niemiecki.

W latach 1977–1982 należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, od 1982 do 1984 do Stowarzyszenia Dziennikarzy RP. Założyciel i honorowy prezes Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, od lutego 2012 prezes Gdańskiego Oddziału Związku Literatów Polskich, autor „Historii Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego” (2010). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2010), uhonorowany odznakami „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1975), „Za zasługi dla Gdańska” (1976). Zasłużony Działacz Kultury (1976).

Żonaty z Zofią z domu Kołodziej, ojciec Krzysztofa Marii (ur. 9 II 1963 Gdańsk), absolwenta politologii na Uniwersytecie Gdańskim, prozaika, dramaturga, publicysty, eseisty, dziennikarza, wydawcy i managera. JAK