BEKE JOHANN, burmistrz Gdańska
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''JOHANN BEKE''' ( | + | '''JOHANN BEKE''' (26 II 1547 Gdańsk – 29 V 1611 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Prawnuk burmistrza [[BEKE GERARD, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Gerarda von der Beke]], wnuk Hermana, syn również Hermana, kupca handlującego m.in. drewnem z kupcami z Antwerpii, który w efekcie wojny o niepodległość Niderlandów (1567) poniósł ogromne straty finansowe i popadł w długi. Po jego śmierci w 1573 cały majątek rodzinny przepadł na ich spłatę. Matką była Gertrud (zm. 1576), córka kupca Heinricha Schmidta. Miał ośmioro rodzeństwa. Starszy brat Hermann (1544–1614, pochowany w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP)) był kupcem. Nic nie wiadomo o losach młodszego brata Georga, o kolejnym, Heinrichu, wiadomo tylko, że „służył na wojnie” (nie wiadomo jednak gdzie) i żenił się dwukrotnie, najpierw w Campen, a następnie w Gdańsku. Pięć sióstr wyszło za mąż za kupców, przedstawicieli pospólstwa bądź zubożałych rodów patrycjuszowskich. Dorothea (zm. 1591) poślubiła Georga Klonau, a po jego śmierci Abrahama Bartscha. Barbara wyszła w 1575 za Andreasa Löppera, Catharina w 1570 za Lorenza Hübnera, a Elisabeth około tego samego roku za Mathiasa Schillinga. Żyjąca najdłużej, bo do 1629, Margareth dwukrotnie wychodziła za mąż: po raz pierwszy za Georga Kirschberga, po raz drugi za Christiana Schlieffa. <br/><br/> |
| + | W 1563 studiował na luterańskim uniwersytecie w Wittenberdze, w 1564 kontynuował studia na należącym do tego samego wyznania uniwersytecie w Lipsku. Od 1576 był sekretarzem miejskim w Gdańsku. Od 1593 był [[ŁAWA MIEJSKA | ławnikiem]] [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] i od razu został conseniorem. Od 1594 był [[RADA MIEJSKA | rajcą]], w 1597 [[SĘDZIA | sędzią]]. Od 1603 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1604 i 1608, drugiego w 1603 i 1607, trzeciego w 1606 i 1610, czwartego w 1605, 1609 i 1611. <br/><br/> | ||
| + | Siedemnastoletnią służbę sekretarza spędził w rozjazdach, najczęściej jako członek oficjalnych, gdańskich delegacji: między innymi na dwór królewski w Krakowie i na Sejm Rzeczypospolitej do Warszawy, na dwór księcia pruskiego do Królewca oraz na zjazdy [[HANZA | hanzeatyckie]] do Lubeki (maj–wrzesień 1579, czerwiec 1584, październik–listopad 1584) i Lüneburga (listopad 1580). W 1577, podczas [[WOJNA GDAŃSKA Z KRÓLEM POLSKIM STEFANEM BATORYM | wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym]], towarzyszył burmistrzowi [[FERBER CONSTANTIN (I), burmistrz Gdańska | Constantinowi Ferberowi]] w wyprawie do Torunia w jego misji pokojowego załagodzenia konfliktu. Gdy uwięziono burmistrza i odesłano do Łęczycy, dobrowolnie poddał się temu samemu aresztowi. Po uwolnieniu burmistrza (25 IX 1577) razem z nim powrócił do Gdańska. <br/><br/> | ||
| + | W październiku 1578 w imieniu miasta zabiegał w Krakowie o pomoc królewską w pozyskaniu dodatkowego zboża z estońskiego Rewalu (obecnie Tallin). W następnych latach głównym zadaniem gdańskich poselstw na dwór królewski i dwory obce, w których brał udział, było jednak lobbowanie w tzw. „Englische Sache” ("angielskiej sprawie"), czyli w próbie odebrania Elblągowi wyłączności na kontakty z angielską Kompanią Wschodnią. Temu celowi służyła jego wizyta w Warszawie w lutym 1581, podczas której wręczono podarunek wpływowemu na dworze Stefana Batorego Martonowi Berzeviczy. W czerwcu 1582 uczestniczył w próbie pozyskania poparcia na dworze księcia pruskiego Albrechta II Fryderyka Hohenzollerna. W sierpniu 1584 wyprawił się na Warmię, by pozyskać w tym celu głos biskupa warmińskiego Marcina Kromera. W październiku 1582 gdańska delegacja z nim w składzie prowadziła negocjacje w „angielskiej sprawie” w Warszawie, a następnie kontynuowała je w Krakowie, w marcu 1583 oraz tamże – odbywając kluczowe rozmowy – w maju–wrześniu 1585. W rezultacie tych nieustannych zabiegów król Stefan Batory odmówił elblążanom zatwierdzenia umowy z angielską Kompanią Wschodnią, co w praktyce dało Gdańskowi wolną rękę w handlu z tym krajem. Tę poważną porażkę ekonomiczną elblążanie w specjalnym, notarialnie poświadczonym oświadczeniu spisanym 12 XI 1586, przypisali jego osobistym działaniom i machinacjom na królewskim dworze.<br/><br/> | ||
| + | Po 1586, gdy w gdańskich gremiach władzy ujawnili się [[KALWINI W GDAŃSKU | kalwiniści]], opowiedział się po ich stronie. Kalwiniści na przełomie XVI i XVII wieku zdominowali skład Rady i Ławy, zatem powołanie go w skład tej drugiej było nie tylko wyrazem uznania dla jego osobistych zasług (i rosnącego znaczenia wychodzącej z bankructwa rodziny), ale także triumfem tej części gdańskich elit, która dążyła do kalwińskiej konfesjonalizacji miasta. Z kolei wprowadzenie go do kolegium burmistrzów sprawiło (począwszy od 1605), że trzech na czterech najważniejszych urzędników Gdańska było kalwinistami. <br/><br/> | ||
| + | W 1603 był właściciel dworu na zachodnim brzegu [[PUSTY STAW | Pustego Stawu]] (Stogi, okolice obecnej ul. Nowotnej 18). Począwszy od 1609 sparaliżowany chorobą już tylko nominalnie sprawował funkcje burmistrzowskie (stąd w 1611 ze złamaniem zasady kolejności pełnienia tych urzędów, po raz trzeci mianowano go czwartym burmistrzem zamiast drugim). 26 II 1578 poślubił Erdmuth (zm. 31 X 1591), córkę Lorenza Madera, z która miał czwórkę dzieci, po raz drugi ożenił się z Anną, córką ławnika Johanna Zimmermanna, wdową po Jacobie Lembcke, z małżeństwa tego nie miał potomstwa. Dwóch synów, Johann i Heinrich, umarło w dzieciństwie, Gerd był żołnierzem w Holandii, ożenił się, nic jednak bliżej o nim nie wiadomo. Jedyna córka Erdmuth (8 II 1587 – 30 XI 1613) wyszła za mąż około 1610 za Samuela Dragona i doczekała się czterech córek. Rodzina von der Beke trwała później w Gdańsku w potomkach jego starszego brata, Hermanna. Pochowany w kościele NMP. {{author: SK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Aktualna wersja na dzień 15:53, 26 kwi 2024
JOHANN BEKE (26 II 1547 Gdańsk – 29 V 1611 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Prawnuk burmistrza Gerarda von der Beke, wnuk Hermana, syn również Hermana, kupca handlującego m.in. drewnem z kupcami z Antwerpii, który w efekcie wojny o niepodległość Niderlandów (1567) poniósł ogromne straty finansowe i popadł w długi. Po jego śmierci w 1573 cały majątek rodzinny przepadł na ich spłatę. Matką była Gertrud (zm. 1576), córka kupca Heinricha Schmidta. Miał ośmioro rodzeństwa. Starszy brat Hermann (1544–1614, pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP)) był kupcem. Nic nie wiadomo o losach młodszego brata Georga, o kolejnym, Heinrichu, wiadomo tylko, że „służył na wojnie” (nie wiadomo jednak gdzie) i żenił się dwukrotnie, najpierw w Campen, a następnie w Gdańsku. Pięć sióstr wyszło za mąż za kupców, przedstawicieli pospólstwa bądź zubożałych rodów patrycjuszowskich. Dorothea (zm. 1591) poślubiła Georga Klonau, a po jego śmierci Abrahama Bartscha. Barbara wyszła w 1575 za Andreasa Löppera, Catharina w 1570 za Lorenza Hübnera, a Elisabeth około tego samego roku za Mathiasa Schillinga. Żyjąca najdłużej, bo do 1629, Margareth dwukrotnie wychodziła za mąż: po raz pierwszy za Georga Kirschberga, po raz drugi za Christiana Schlieffa.
W 1563 studiował na luterańskim uniwersytecie w Wittenberdze, w 1564 kontynuował studia na należącym do tego samego wyznania uniwersytecie w Lipsku. Od 1576 był sekretarzem miejskim w Gdańsku. Od 1593 był ławnikiem Głównego Miasta i od razu został conseniorem. Od 1594 był rajcą, w 1597 sędzią. Od 1603 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1604 i 1608, drugiego w 1603 i 1607, trzeciego w 1606 i 1610, czwartego w 1605, 1609 i 1611.
Siedemnastoletnią służbę sekretarza spędził w rozjazdach, najczęściej jako członek oficjalnych, gdańskich delegacji: między innymi na dwór królewski w Krakowie i na Sejm Rzeczypospolitej do Warszawy, na dwór księcia pruskiego do Królewca oraz na zjazdy hanzeatyckie do Lubeki (maj–wrzesień 1579, czerwiec 1584, październik–listopad 1584) i Lüneburga (listopad 1580). W 1577, podczas wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym, towarzyszył burmistrzowi Constantinowi Ferberowi w wyprawie do Torunia w jego misji pokojowego załagodzenia konfliktu. Gdy uwięziono burmistrza i odesłano do Łęczycy, dobrowolnie poddał się temu samemu aresztowi. Po uwolnieniu burmistrza (25 IX 1577) razem z nim powrócił do Gdańska.
W październiku 1578 w imieniu miasta zabiegał w Krakowie o pomoc królewską w pozyskaniu dodatkowego zboża z estońskiego Rewalu (obecnie Tallin). W następnych latach głównym zadaniem gdańskich poselstw na dwór królewski i dwory obce, w których brał udział, było jednak lobbowanie w tzw. „Englische Sache” ("angielskiej sprawie"), czyli w próbie odebrania Elblągowi wyłączności na kontakty z angielską Kompanią Wschodnią. Temu celowi służyła jego wizyta w Warszawie w lutym 1581, podczas której wręczono podarunek wpływowemu na dworze Stefana Batorego Martonowi Berzeviczy. W czerwcu 1582 uczestniczył w próbie pozyskania poparcia na dworze księcia pruskiego Albrechta II Fryderyka Hohenzollerna. W sierpniu 1584 wyprawił się na Warmię, by pozyskać w tym celu głos biskupa warmińskiego Marcina Kromera. W październiku 1582 gdańska delegacja z nim w składzie prowadziła negocjacje w „angielskiej sprawie” w Warszawie, a następnie kontynuowała je w Krakowie, w marcu 1583 oraz tamże – odbywając kluczowe rozmowy – w maju–wrześniu 1585. W rezultacie tych nieustannych zabiegów król Stefan Batory odmówił elblążanom zatwierdzenia umowy z angielską Kompanią Wschodnią, co w praktyce dało Gdańskowi wolną rękę w handlu z tym krajem. Tę poważną porażkę ekonomiczną elblążanie w specjalnym, notarialnie poświadczonym oświadczeniu spisanym 12 XI 1586, przypisali jego osobistym działaniom i machinacjom na królewskim dworze.
Po 1586, gdy w gdańskich gremiach władzy ujawnili się kalwiniści, opowiedział się po ich stronie. Kalwiniści na przełomie XVI i XVII wieku zdominowali skład Rady i Ławy, zatem powołanie go w skład tej drugiej było nie tylko wyrazem uznania dla jego osobistych zasług (i rosnącego znaczenia wychodzącej z bankructwa rodziny), ale także triumfem tej części gdańskich elit, która dążyła do kalwińskiej konfesjonalizacji miasta. Z kolei wprowadzenie go do kolegium burmistrzów sprawiło (począwszy od 1605), że trzech na czterech najważniejszych urzędników Gdańska było kalwinistami.
W 1603 był właściciel dworu na zachodnim brzegu Pustego Stawu (Stogi, okolice obecnej ul. Nowotnej 18). Począwszy od 1609 sparaliżowany chorobą już tylko nominalnie sprawował funkcje burmistrzowskie (stąd w 1611 ze złamaniem zasady kolejności pełnienia tych urzędów, po raz trzeci mianowano go czwartym burmistrzem zamiast drugim). 26 II 1578 poślubił Erdmuth (zm. 31 X 1591), córkę Lorenza Madera, z która miał czwórkę dzieci, po raz drugi ożenił się z Anną, córką ławnika Johanna Zimmermanna, wdową po Jacobie Lembcke, z małżeństwa tego nie miał potomstwa. Dwóch synów, Johann i Heinrich, umarło w dzieciństwie, Gerd był żołnierzem w Holandii, ożenił się, nic jednak bliżej o nim nie wiadomo. Jedyna córka Erdmuth (8 II 1587 – 30 XI 1613) wyszła za mąż około 1610 za Samuela Dragona i doczekała się czterech córek. Rodzina von der Beke trwała później w Gdańsku w potomkach jego starszego brata, Hermanna. Pochowany w kościele NMP.
