APTEKI
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
Linia 12: | Linia 12: | ||
Nie istniał odrębny cech aptekarzy ([[CECHY, XIV–XVIII wiek | cechy]]), nie łączyli się oni z cechami innych rzemiosł. Przyjęto zwyczajowo, że chłopiec (''puer'', ''tiro'') w wieku lat 14–18 rozpoczynał praktykę w aptece, po 3–6 latach zdawał egzamin (''tirocinum'') i awansował na czeladnika. Często zatrudniał się w kilku placówkach (na przykład znany aptekarz toruński Paul Gulde (Guldeniusz), autor wydanego w 1641 w Królewcu cenionego słownika ''Onomasticum trilingue, latino-germano-polonicum'', pracował w Toruniu, Wilnie, Gdańsku, Berlinie, Wittenberdze i Brodnicy); jeśli dysponował funduszami, studiował w Krakowie czy Wittenberdze. Po latach pracy i kolejnych egzaminach czeladnik uzyskiwał tytuł pomocnika aptekarza, upoważniający do otwarcia apteki. Awans na mistrza (magistra, mogącego szkolić uczniów) wymagał zasobu gotówki i posiadania [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwa miasta]]. Rada Miejska przyjmowała od niego przysięgę; w XVII wieku za prowadzenie apteki pobierano 100 florenów wpisowego. Wdowa po aptekarzu mogła utrzymać się w branży, jeśli zatrudniła pracownika z odpowiednimi uprawnieniami. <br/><br/> | Nie istniał odrębny cech aptekarzy ([[CECHY, XIV–XVIII wiek | cechy]]), nie łączyli się oni z cechami innych rzemiosł. Przyjęto zwyczajowo, że chłopiec (''puer'', ''tiro'') w wieku lat 14–18 rozpoczynał praktykę w aptece, po 3–6 latach zdawał egzamin (''tirocinum'') i awansował na czeladnika. Często zatrudniał się w kilku placówkach (na przykład znany aptekarz toruński Paul Gulde (Guldeniusz), autor wydanego w 1641 w Królewcu cenionego słownika ''Onomasticum trilingue, latino-germano-polonicum'', pracował w Toruniu, Wilnie, Gdańsku, Berlinie, Wittenberdze i Brodnicy); jeśli dysponował funduszami, studiował w Krakowie czy Wittenberdze. Po latach pracy i kolejnych egzaminach czeladnik uzyskiwał tytuł pomocnika aptekarza, upoważniający do otwarcia apteki. Awans na mistrza (magistra, mogącego szkolić uczniów) wymagał zasobu gotówki i posiadania [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwa miasta]]. Rada Miejska przyjmowała od niego przysięgę; w XVII wieku za prowadzenie apteki pobierano 100 florenów wpisowego. Wdowa po aptekarzu mogła utrzymać się w branży, jeśli zatrudniła pracownika z odpowiednimi uprawnieniami. <br/><br/> | ||
Studia farmaceutyczne pojawiły się w 2. połowie XVIII wieku, pierwsze farmaceutki podjęły pracę dopiero w końcu XIX wieku. Aptekarze mieli wielu konkurentów, między innymi „specjalistów od lecznictwa”; zdarzały się spory z kupcami, ponieważ w aptekach sprzedawano także artykuły chemiczne i kosmetyczne, słodycze i wyroby alkoholowe. Po zajęciu w 1772 przez Prusaków okolic Gdańska otworzyli oni trzy konkurencyjne apteki. Od 1815 działało w Gdańsku 10 aptek, w 1897 – 14, potem ich liczba znacznie wzrosła i w latach 1920–1939 osiągnęła 30. Aptekarze podlegali w tym okresie instytucjom państwowym, działali na podstawie koncesji; od 1901 mieli Izbę Aptekarską (Apotheker Kammer). Z półek zniknęło wiele artykułów (pozostały kosmetyki), miejsce ręcznie wyrabianych leków zajmowały produkowane fabrycznie (na przykład z zakładów Merck, Boehringer, Schering). Polskimi właścicielami aptek byli jedynie: Jan Niziński w latach 1894–1897, zmuszony do opuszczenia Gdańska, oraz Teofil Kopczyński od 1912 (zm. 1938; apteka skonfiskowana przez władze niemieckie 1 IX 1939). <br/><br/> | Studia farmaceutyczne pojawiły się w 2. połowie XVIII wieku, pierwsze farmaceutki podjęły pracę dopiero w końcu XIX wieku. Aptekarze mieli wielu konkurentów, między innymi „specjalistów od lecznictwa”; zdarzały się spory z kupcami, ponieważ w aptekach sprzedawano także artykuły chemiczne i kosmetyczne, słodycze i wyroby alkoholowe. Po zajęciu w 1772 przez Prusaków okolic Gdańska otworzyli oni trzy konkurencyjne apteki. Od 1815 działało w Gdańsku 10 aptek, w 1897 – 14, potem ich liczba znacznie wzrosła i w latach 1920–1939 osiągnęła 30. Aptekarze podlegali w tym okresie instytucjom państwowym, działali na podstawie koncesji; od 1901 mieli Izbę Aptekarską (Apotheker Kammer). Z półek zniknęło wiele artykułów (pozostały kosmetyki), miejsce ręcznie wyrabianych leków zajmowały produkowane fabrycznie (na przykład z zakładów Merck, Boehringer, Schering). Polskimi właścicielami aptek byli jedynie: Jan Niziński w latach 1894–1897, zmuszony do opuszczenia Gdańska, oraz Teofil Kopczyński od 1912 (zm. 1938; apteka skonfiskowana przez władze niemieckie 1 IX 1939). <br/><br/> | ||
− | W 1945 większość aptek uległa zniszczeniu. Władze polskie w maju 1945 powołały [[OKRĘGOWA IZBA LEKARSKA | Okręgową Izbę Aptekarską]]. Na podstawie ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 8 I 1951 władze państwowe przejęły bez odszkodowania wszystkie apteki (właściciele i dzierżawcy zostali pracownikami najemnymi). Funkcjonującym aptekom nadano numery (obejmowały one apteki na terenie województwa, stąd pozorny brak numerycznej ciągłości aptek z terenu Gdańska), oficjalnie apteki nie używały nazw własnych. Po przemianach ustrojowych w 1989 rozpoczął się okres „reprywatyzacji”, w praktyce szybkiego sprzedawania osobom prywatnym najbardziej dochodowych aptek; resztę wystawiono w przetargach (tylko nieliczni dawni właściciele lub ich spadkobiercy odzyskali swoje apteki). Ustawą Sejmu RP z 19 IV 1991 reaktywowano Izby Aptek, 10 X 1991 ogłoszono ustawę o aptekach, przewidującą zasadę „jedna apteka – jeden aptekarz”. Po protestach Rzecznika Praw Obywatelskich zapis został zmieniony. | + | W 1945 większość aptek uległa zniszczeniu. Władze polskie w maju 1945 powołały [[OKRĘGOWA IZBA LEKARSKA | Okręgową Izbę Aptekarską]]. Na podstawie ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 8 I 1951 władze państwowe przejęły bez odszkodowania wszystkie apteki (właściciele i dzierżawcy zostali pracownikami najemnymi). Funkcjonującym aptekom nadano numery (obejmowały one apteki na terenie województwa, stąd pozorny brak numerycznej ciągłości aptek z terenu Gdańska), oficjalnie apteki nie używały nazw własnych. Po przemianach ustrojowych w 1989 rozpoczął się okres „reprywatyzacji”, w praktyce szybkiego sprzedawania osobom prywatnym najbardziej dochodowych aptek; resztę wystawiono w przetargach (tylko nieliczni dawni właściciele lub ich spadkobiercy odzyskali swoje apteki). Ustawą Sejmu RP z 19 IV 1991 reaktywowano Izby Aptek, 10 X 1991 ogłoszono ustawę o aptekach, przewidującą zasadę „jedna apteka – jeden aptekarz”. Po protestach Rzecznika Praw Obywatelskich zapis został zmieniony. Wedle wprowadzonych wówczas nowych przepisów, aptekę (nawet kilka) mógł otworzyć każdy obywatel; jeśli nie jest farmaceutą, musi zatrudnić uprawnionego kierownika. W 2010 działało w Gdańsku około 200 aptek ogólnodostępnych (publicznych) i zakładowych (na przykład w szpitalach). <br/><br/> |
+ | Spośród aptek wystrojem wyróżniała się apteka nr 52, „Ratuszowa”, przy ul. Długiej 54/56, w której od lat 60. XX wieku gromadzono ginące zabytki dawnego aptekarstwa (głównie z przełomu XIX/XX wieku), początkowo w ramach Izby Pamięci Aptekarskiej, od 1981 Izby Muzealna Farmacji, wedle projektu Hanny Klementowskiej (architektka) i Bolesława Siemianowskiego (artysta plastyk). W 1991 zbiory przekazno gdańskiemu oddziałowi Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. {{author: ZK}} <br/><br/> | ||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
Linia 147: | Linia 148: | ||
|- | |- | ||
| rowspan="19" style="vertical-align:top" | od 1807 Breitgasse 15 (ul. Szeroka) | | rowspan="19" style="vertical-align:top" | od 1807 Breitgasse 15 (ul. Szeroka) | ||
− | | 1807–1818 Christian Friedrich Hoffmann | + | | 1807–1818 [[HOFFMANN CHRISTIAN FRIEDRICH, aptekarz| Christian Friedrich Hoffmann]] |
|- | |- | ||
| 1818–1828 Hoffmann (wdowa) | | 1818–1828 Hoffmann (wdowa) | ||
Linia 223: | Linia 224: | ||
| 1826–1840 [[ENFEGER MARTIN, aptekarz| Martin Enfeger]] | | 1826–1840 [[ENFEGER MARTIN, aptekarz| Martin Enfeger]] | ||
|- | |- | ||
− | | 1840 Mathilde | + | | 1840 Mathilde Engfeger (wdowa) |
|- | |- | ||
| style="text-align:right" | zarządzający: | | style="text-align:right" | zarządzający: | ||
Linia 237: | Linia 238: | ||
| rowspan="4" style="vertical-align:top" | Fr.-Hendewerk-Apotheke | | rowspan="4" style="vertical-align:top" | Fr.-Hendewerk-Apotheke | ||
| rowspan="4" style="vertical-align:top" |1853–1945 | | rowspan="4" style="vertical-align:top" |1853–1945 | ||
− | | 1853–1881 Carl Friedrich Hendewerk | + | | 1853–1881 [[HENDEWERK CARL FRIEDRICH, aptekarz, radny | Carl Friedrich Hendewerk]] |
|- | |- | ||
| 1881–1914 Richard Scheller (1849–1914) | | 1881–1914 Richard Scheller (1849–1914) | ||
Linia 315: | Linia 316: | ||
| 1682 Martin Gerbricht | | 1682 Martin Gerbricht | ||
|- | |- | ||
− | | 1737–1743 Christoph Isaack Mackensen | + | | 1737–1743 Christoph Isaack Mackensen, ojciec [[MACKENSEN CHRISTOPH OTTO, aptekarz| Christopha Ottona Mackensena]] |
|- | |- | ||
− | | 1744–1769 Andreas Preuss | + | | 1744–1769 Andreas Preuss, mąż Luisy, wdowy po Christophie Isaacku Mackensenie |
|- | |- | ||
− | | | + | | 1769–1779 Luisa Mackensen-Preuss (wdowa) |
|- | |- | ||
− | | | + | | 1779–1809 [[MACKENSEN CHRISTOPH OTTO, aptekarz| Christoph Otto Mackensen]] |
|- | |- | ||
| 1809–1830 Karl Friedrich Kühnert (1773–1830) | | 1809–1830 Karl Friedrich Kühnert (1773–1830) |
Aktualna wersja na dzień 12:40, 3 sie 2024
APTEKI. Jak wynika z informacji z 1666, przywilej na otwarcie własnej apteki (obecnie nieznany) Rada Miejska otrzymała od Krzyżaków w XIV wieku. Pierwsza wzmianka o istnieniu aptek w Gdańsku pochodzi z 1399; pierwszego znanego z imienia aptekarza, Johanna Slottenberga, odnotowały krzyżackie księgi skarbowe w 1402, gdy zaciągnął pożyczkę na zakup około 2000 kilogramów cynamonu (poszukiwanej przyprawy korzennej). Gdańscy aptekarze oprócz zaopatrywania w leki gdańszczan i dworu wielkiego mistrza w Malborku zajmowali się także wypiekiem ciasta „krude”, na przykład chleba korzennego czy pierników (gorszej jakości niż toruńskie). W latach 1403–1434 obywatelstwo gdańskie uzyskało pięciu aptekarzy: Nicolaus Golaw, Johann Wegner, Jakob Schoner, Johann von der Galle, w 1438 aptekę na Młodym Mieście prowadził Jakob. Kolejny przywilej otwarcia apteki przez władze miasta wystawił 18 I 1455 król polski Kazimierz Jagiellończyk.
W początku XVI wieku miejska apteka Rady (Raths Apotheke) mieściła się przy Targu Wąchanym (następnie ul. Piwna), naprzeciw kościoła Najświętszej Marii Panny, i była przez Radę Miejską wypuszczana w dzierżawę. Prowadził ją m.in. późniejszy burmistrz Georg Zimmerman, w 1516 obdarzony przez króla polskiego Zygmunta I Starego tytułem aptekarza królewskiego, mającego prawo założenia i prowadzenia apteki w każdym innym polskim mieście. 25 V 1527 Zygmunt I Stary ponownie potwierdził monopol Rady Miejskiej na prowadzenie aptek, zakazując funkcjonowania pokątnych aptek prywatnych. W 1529 kierownikiem miejskiej apteki Rady, za 120 grzywien i mieszkanie, został Johann Sommerfeldt (urodzony w Elblągu, pracujący w Zwickau). Mając tytuł doktora medycyny, w 1550 objął także funkcję fizyka (lekarza) miejskiego.
Po pożarze apteki w 1551 monopol władz miasta złamał w 1553 król polski Zygmunt II August, nadając Johannowi Kolderleinowi przywilej otwarcia prywatnej apteki na terenie Starego Miasta (Altstädtische Apotheke). Po odbudowaniu apteki Rady w 1553 jej kierownikiem został Johann Bretschneider, zwany Placotomus. Z powodu wzrostu liczby mieszkańców miasta i przedmieść oraz cyklicznych nawrotów epidemii władze Gdańska wydawały zezwolenia na uruchamianie aptek prywatnych (Fischerthor Apotheke od 1565), dbając jednak, by nie było ich więcej niż sześć. Nawet serwitorzy (dostawcy dworu królów polskich) mogli otwierać apteki dopiero po uzyskaniu zgody władz Gdańska (na przykład w XVII wieku Martin Gerbricht starał się o to przez 12 lat). Funkcjonowały wbrew prawu apteki pokątne, oficjalnie zwalczane (w 1665 władze Gdańska podjęły stanowcze kroki przeciwko aptekarzowi „partaczowi” Thomasowi Schmidtowi), ale w praktyce tolerowano ich działalność. Aptekarze podlegali kontroli fizyka miejskiego, szczególnie od 1592, od kiedy korzystał on z pomocy dwóch radnych (tzw. Apotheker-Herren).
Stosowano norymberski system wagowy, wykorzystywano też Dispensatorium Valeriana Cordusa z 1546. W Gdańsku powstały dwie ustawy o pracy aptekarzy: w 1597 Apothecker Ordnung (dotycząca m.in. zasad przygotowywania leków i odpowiedzialności za nie, czasu nauki zawodu, koniecznych uprawnień aptekarzy, sposobu przechowywania recept) i w 1703 Medicinal-Ordnung. Ponadto w 1665 powstał pierwszy w Polsce zbiór przepisów na wykonanie leków Dispensatorium Gedanense, autorstwa Johanna Ernsta Schefflera i Johanna Schmiedta ( Fabritius), a w 1668 taksa za środki lecznicze: Designatio et valor.
Nie istniał odrębny cech aptekarzy ( cechy), nie łączyli się oni z cechami innych rzemiosł. Przyjęto zwyczajowo, że chłopiec (puer, tiro) w wieku lat 14–18 rozpoczynał praktykę w aptece, po 3–6 latach zdawał egzamin (tirocinum) i awansował na czeladnika. Często zatrudniał się w kilku placówkach (na przykład znany aptekarz toruński Paul Gulde (Guldeniusz), autor wydanego w 1641 w Królewcu cenionego słownika Onomasticum trilingue, latino-germano-polonicum, pracował w Toruniu, Wilnie, Gdańsku, Berlinie, Wittenberdze i Brodnicy); jeśli dysponował funduszami, studiował w Krakowie czy Wittenberdze. Po latach pracy i kolejnych egzaminach czeladnik uzyskiwał tytuł pomocnika aptekarza, upoważniający do otwarcia apteki. Awans na mistrza (magistra, mogącego szkolić uczniów) wymagał zasobu gotówki i posiadania obywatelstwa miasta. Rada Miejska przyjmowała od niego przysięgę; w XVII wieku za prowadzenie apteki pobierano 100 florenów wpisowego. Wdowa po aptekarzu mogła utrzymać się w branży, jeśli zatrudniła pracownika z odpowiednimi uprawnieniami.
Studia farmaceutyczne pojawiły się w 2. połowie XVIII wieku, pierwsze farmaceutki podjęły pracę dopiero w końcu XIX wieku. Aptekarze mieli wielu konkurentów, między innymi „specjalistów od lecznictwa”; zdarzały się spory z kupcami, ponieważ w aptekach sprzedawano także artykuły chemiczne i kosmetyczne, słodycze i wyroby alkoholowe. Po zajęciu w 1772 przez Prusaków okolic Gdańska otworzyli oni trzy konkurencyjne apteki. Od 1815 działało w Gdańsku 10 aptek, w 1897 – 14, potem ich liczba znacznie wzrosła i w latach 1920–1939 osiągnęła 30. Aptekarze podlegali w tym okresie instytucjom państwowym, działali na podstawie koncesji; od 1901 mieli Izbę Aptekarską (Apotheker Kammer). Z półek zniknęło wiele artykułów (pozostały kosmetyki), miejsce ręcznie wyrabianych leków zajmowały produkowane fabrycznie (na przykład z zakładów Merck, Boehringer, Schering). Polskimi właścicielami aptek byli jedynie: Jan Niziński w latach 1894–1897, zmuszony do opuszczenia Gdańska, oraz Teofil Kopczyński od 1912 (zm. 1938; apteka skonfiskowana przez władze niemieckie 1 IX 1939).
W 1945 większość aptek uległa zniszczeniu. Władze polskie w maju 1945 powołały Okręgową Izbę Aptekarską. Na podstawie ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 8 I 1951 władze państwowe przejęły bez odszkodowania wszystkie apteki (właściciele i dzierżawcy zostali pracownikami najemnymi). Funkcjonującym aptekom nadano numery (obejmowały one apteki na terenie województwa, stąd pozorny brak numerycznej ciągłości aptek z terenu Gdańska), oficjalnie apteki nie używały nazw własnych. Po przemianach ustrojowych w 1989 rozpoczął się okres „reprywatyzacji”, w praktyce szybkiego sprzedawania osobom prywatnym najbardziej dochodowych aptek; resztę wystawiono w przetargach (tylko nieliczni dawni właściciele lub ich spadkobiercy odzyskali swoje apteki). Ustawą Sejmu RP z 19 IV 1991 reaktywowano Izby Aptek, 10 X 1991 ogłoszono ustawę o aptekach, przewidującą zasadę „jedna apteka – jeden aptekarz”. Po protestach Rzecznika Praw Obywatelskich zapis został zmieniony. Wedle wprowadzonych wówczas nowych przepisów, aptekę (nawet kilka) mógł otworzyć każdy obywatel; jeśli nie jest farmaceutą, musi zatrudnić uprawnionego kierownika. W 2010 działało w Gdańsku około 200 aptek ogólnodostępnych (publicznych) i zakładowych (na przykład w szpitalach).
Spośród aptek wystrojem wyróżniała się apteka nr 52, „Ratuszowa”, przy ul. Długiej 54/56, w której od lat 60. XX wieku gromadzono ginące zabytki dawnego aptekarstwa (głównie z przełomu XIX/XX wieku), początkowo w ramach Izby Pamięci Aptekarskiej, od 1981 Izby Muzealna Farmacji, wedle projektu Hanny Klementowskiej (architektka) i Bolesława Siemianowskiego (artysta plastyk). W 1991 zbiory przekazno gdańskiemu oddziałowi Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego.
Lp. | Nazwa | Adres | Okres istnienia | Właściciel |
---|---|---|---|---|
1. | Adler-Apotheke (I) zob. Langfuhr-Apotheke | |||
2. | Adler-Apotheke (II) | Orunia, Hauptstraße 45 (Trakt św. Wojciecha) | połowa XIX wieku – 1945 | ?–1884 Gustav Adolf Claus (1836–1884) |
?–1913 Carl Gericke (1857–1913) | ||||
1913–1920 Carl Eduard Deppe | ||||
1920–1945 Helene Deppe (wdowa) | ||||
zarządzający: | ||||
?–1936 Walter Ziehm | ||||
1936–1938 Helmut Palm | ||||
1938–1945 Fritz Geissler | ||||
3. | Adler-Apotheke (III) | Oliwa, Am Schlossgarten 12 (ul. Rybińskiego) | XIX wiek – 1945 | 1874–? G. Hülsberg |
1897–1945 Hermann Geissler (1867 – po 1945) | ||||
4. | Adler-Apotheke (IV) zob. Zum schwarzen Adler (I) | |||
5. | Adler-Apotheke (V) zob. Zum schwarzen Adler (II) | |||
6. | Altstädtische Apotheke | 1553–1829 Schmiedegasse 23 (ul. Kowalska)
1829–1945 Holzmarkt 1 (Targ Drzewny) |
1553–1945 | 1553 Johann Kolderlein |
1735–1765 Georg Lehmann | ||||
1765–1772 Lehmann (wdowa) | ||||
zarządzający: | ||||
Valentin Andreas Kanngiesser | ||||
1772 – po 1781 Johann Heinrich Veltze | ||||
1786 Veltze (wdowa) | ||||
1788–1823 Nathanael Ephraim Hildebrandt | ||||
1823–1827 spadkobiercy N.E. Hildebrandta | ||||
1828–1832 Carl Ferdinand Pannenberg | ||||
1832–1840 Heinrich Eduard Falkenberg | ||||
1840–1847 Carl Gustav Schlander (1814–1847) | ||||
1847–1854 Richard Otto Schweitzer | ||||
1854–1857 A. Eduard Kunitz | ||||
1857–1874 Wilhelm Ludwig Neuenborn (1827 – po 1889) | ||||
1874–1905 Johann Hermann Lietzau | ||||
1905–1916 Julius Cohn | ||||
1916–1945 Erich Ermisch | ||||
7. | Arthus-Apotheke | 1921 Langer Markt 1 (Długi Targ) | 1926–1945 | 1926–1945 Ludwig Mooz |
1939 Langgasse 81 (ul. Długa) | ||||
8. | Bahnhofsapotheke II | Nowy Port, Olivaer Straße 30 (ul. Oliwska) | 1926–1945 | 1926–1943 dr Ulrich Johann (1871–1943) |
zarządzający: | ||||
1929–1939 Jacob Josef Herlet | ||||
1943–1945 rodzina U. Johanna | ||||
9. | Bahnhofsapotheke I | Kassubischer Markt 22 (Targ Kaszubski) | 1908–1945 | 1908–1924 Richard Franz |
1924–1936 Käthe Franz (wdowa) | ||||
1935–1945 Johannes Strulik | ||||
10. | Elefanten-Apotheke | XVIII wiek Stare Szkoty | XVIII wiek – 1945 | |
od 1807 Breitgasse 15 (ul. Szeroka) | 1807–1818 Christian Friedrich Hoffmann | |||
1818–1828 Hoffmann (wdowa) | ||||
zarządzający: | ||||
Christoph Heinrich Scheif | ||||
1828–1847 Adolph Clebsch | ||||
1847–1849 Julius Otto Paulsen | ||||
1849–1853 A. F. Frickert | ||||
1853–1858 Cuno Fritzen | ||||
1858–1879 Carl Adolph P. Becker | ||||
1879 Tann | ||||
1879–1881 Gotthold Joseph Loeber | ||||
1881–1887 Adolph Rohleder (1832–1898) | ||||
1887–1889 Julian Lewy | ||||
1889–1892 Eduard Haeckel | ||||
1892–1894 G. Elkeles | ||||
1894–1904 Julius Cohn | ||||
1904–1905 Georg Reiss | ||||
1905–1912 Heinrich Kalliese | ||||
1912–1925 Fritz Jasmund | ||||
11. | Engel-Apotheke | 1894–1895 Schüsseldamm (ul. Łagiewniki) | 1894–1945 | 1894–1931 Karl Kosbahn (1857–1931) |
1897–1938 Tischlergasse 68 (ul. Stolarska) | 1932–1937 Fritz Geisler | |||
1939–1945 Altstädtischer Graben 19/20 (Podwale Staromiejskie) | 1938–1945 Heinz Purtzel | |||
12. | Fr.-Hendewerk-Apotheke zob. Fischertor-Apotheke | |||
13. | Fischertor-Apotheke | Melzergasse 9 (ul. Słodowników) | 1565–1853 | 1565 Daniel Schiltberger |
1750–1775 Gotthilf Osterroth, (zm. przed 1770), przybyły z Friedeberga (Strzelce Krajeńskie), od 20 XII 1737 posiadający kupieckie obywatelstwo Gdańska | ||||
1775–1797 Jacob Theodor Osterroth (zm. 1803) | ||||
1798–1810 Johann Nathanael Löfass (ojciec Nathanaela Löfassa) | ||||
1810–1826 Löfass (wdowa) i syn Johann Gottlieb Löfass (1788–1826) | ||||
zarządzający: | ||||
Crohnke | ||||
1826–1840 Martin Enfeger | ||||
1840 Mathilde Engfeger (wdowa) | ||||
zarządzający: | ||||
Schlander | ||||
1841–1843 F. Dräger | ||||
1843–1845 Julius Hermann Gerth | ||||
1845–1853 Julius Heinrich Gränz | ||||
Fr.-Hendewerk-Apotheke | 1853–1945 | 1853–1881 Carl Friedrich Hendewerk | ||
1881–1914 Richard Scheller (1849–1914) | ||||
1914–1945 Alois Liedtke (1875–1942) | ||||
1942–1945 spadkobiercy | ||||
14. | Gedania-Apotheke | Neuschottland 16–17 (ul. Wyspiańskiego) | 1921–1945 | 1921–1936 Hermann Peters |
1938 Fritz Technau | ||||
1938–1945 rodzina F. Technau | ||||
zarządzający: | ||||
Gerhard Sawatzki | ||||
15. | Hansa-Apotheke | 1907 Wrzeszcz, Hauptstraße 16 (al. Grunwaldzka 16; po zmianie numeracji po 1930: nr 47) | 1904–1945 | 1904–1905 Franz Fischer |
1907–1914 Meta Fischer, wdowa (1872–1914) | ||||
1915–1945 dr Oskar Kriewitz | ||||
16. | Heidsee-Apotheke | Stogi | przed 1905–1945 | ?–1905 Heinrich Abel |
1900–1930 Große Seebadstraße 1 (ul. Nowotna) | 1905–1939 Olga Abel (wdowa) | |||
1930–1945 Amselweg 1 (ul. Rozewska) | zarządzający: | |||
1919–1939 Walter Knochenhauer (syn Hermanna Knochenhauera) | ||||
1939–1945 Werner Schütte | ||||
17. | Hevelius-Apotheke | Rähm 1 (ul. Sukiennicza) | 1922–1945 | 1922–1945 Eugen Kriewitz |
18. | Hohenzollern-Apotheke | Hauptstraße 123 (al. Grunwaldzka) | 1909–1945 | 1909–1939 Paul Kossak (1859–1939) |
1939–1945 Gertrud Kossak (wdowa) | ||||
19. | Kloster-Apotheke | Oliwa, Pelonkerstraße 1 (ul. Polanki) | 1921–1945 | 1921–1933 Georg Weinedel (1862–1933) |
1933–1938 Meta Weinedel (wdowa) | ||||
1938–1945 Johannes Wnendt | ||||
20. | Königliche Apotheke | Heilige-Geist-Gasse 25 (ul. św. Ducha 26/30) | 1682–1915 | 1682 Martin Gerbricht |
1737–1743 Christoph Isaack Mackensen, ojciec Christopha Ottona Mackensena | ||||
1744–1769 Andreas Preuss, mąż Luisy, wdowy po Christophie Isaacku Mackensenie | ||||
1769–1779 Luisa Mackensen-Preuss (wdowa) | ||||
1779–1809 Christoph Otto Mackensen | ||||
1809–1830 Karl Friedrich Kühnert (1773–1830) | ||||
1830–1832 Johanna Maria Kunert (wdowa) | ||||
zarządzający: | ||||
Adolph Momin | ||||
1832–1842 Christian Ferdinand Martens (1803–1871) | ||||
1842–1848 August Ferdinand Höpffner | ||||
1848–1852 Carl Friedrich Hendewerck (1820–1892) | ||||
1852–1855 Carl Friedrich Sasse | ||||
1855–1874 Otto Helm | ||||
1874–1880 Albin Rehefeld (1843–1907) | ||||
1880–1884 Max Bruns | ||||
1884–1888 Ferdinand Fritsch | ||||
1888–1894 Georg Adoplph Max Schwonder | ||||
1894–1913 Oskar Rehbein (1866 – po 1916) | ||||
Marien-Apotheke | 1915–1945 | 1913–1939 Konrad Krause (1870 – po 1940) | ||
1937–1945 Heinz Krause | ||||
21. | Kronen-Apotheke | do października 1904 Emaus | 1894–1945 | 1894–1901 dr A. Thöns |
od października 1904 Karthäuser Straße (ul. Kartuska 102, następnie nr 106) | 1901–1945 dr Georg Goguel | |||
zarządzający: | ||||
do 1929 Martin Wettstädt | ||||
1929 G. Meck | ||||
od 1930 Wilhelm Godau | ||||
22. | Löwen-Apotheke | 1817 – 1829 Langgasse 82/83 (ul. Długa) | 1807–1945 | 1807–1829 Georg Friedrich Sadewasser (1771–1847) |
1829–1852 Jacob Sadewasser | ||||
1829–1945 Langgasse 73 (ul. Długa) | 1852–1858 Carl Theodor Niefeld | |||
1858–1879 Johann Heinrich Suffert | ||||
1879-1889 Edmund Hedinger (1851–1906) | ||||
1889–1890 L. Schlichting | ||||
1890–1893 Robert Laaser | ||||
1893–1895 Carl Schnuppe | ||||
1895–1920 Max Fleischer (1858–1920) | ||||
1920–1937 Klara Fleischer (wdowa), w imieniu synów Hansa i Kurta Fleischerów w 1938 bracia zmuszeni do sprzedaży apteki z powodu zakazu działalności osób narodowości żydowskiej | ||||
1937–1945 Erich Loeffler | ||||
23. | Langfuhr-Apotheke | Wrzeszcz, Hauptstraße 81 (al. Grunwaldzka) | 1877–1900 | 1877–1880 Robert Wilhelm Rudlof (1830 – po 1880) |
1881–1883 Gustav Ewald Wesskallnies | ||||
1884–1892 Eduard Priponow | ||||
1892–1894 Bruno Strecker | ||||
1895–1897 Jan Niziński | ||||
Adler Apotheke I | 1900–1945 | 1897–1913 Richard Oscar Mettern (1857 – po 1913) | ||
1913–1936 Max Holzhüter (1876–1936) | ||||
1936–1940 Margarette Holzhüter (wdowa) | ||||
zarządzający: | ||||
1936–1940 Friedrich Lietsch | ||||
1940–1945 Friedrich Lietsch | ||||
24. | Langgarten-Apotheke | Langgarten 106 (ul. Długie Ogrody) | 1658–1945 | 1658 Gerhard Specht |
1737–1764 Caspar Davies | ||||
1765–1792 Valentin Andreas Kanngiesser | ||||
1792–1815 Gottlieb Wetzel (zm. 1829) | ||||
1815–1845 Johann Friedrich Mix (1785–1864) | ||||
1845–1852 Carl Friedrich Müller (1815–1852) | ||||
1853–1854 Hermann Arthur Gerlach | ||||
1855–1876 Anton Ludwig Heinze | ||||
1876–1887 Louise Heintze (wdowa), z domu Löfass | ||||
zarządzający: | ||||
1874 Franz Prochnow (1843–1923) | ||||
1875–1876 Gottlieb Wilhelm Müller | ||||
1880–1881 Wilhelm Wartschow (1840 – po 1892) | ||||
1882 Martin Ferdinand Penski | ||||
1883- 1884 Oswald Prost | ||||
1884 Ernst Robert Laser | ||||
1887–1899 Adolf Edwin Rohleder (1832–1898) | ||||
1899–1914 Otto Görs | ||||
1914–1918 Friedrich Langer (1883–1918) | ||||
1918–1945 Margarette Langer (wdowa), z d. Regel | ||||
zarządzający: | ||||
Hans Regel (ojciec) | ||||
25. | Marien-Apotheke zob. Königliche Apotheke | |||
26. | Neptun-Apotheke | Langgasse 28 (ul. Długa) | 1939–1945 | 1939–1945 Walter Knochenhauer (syn Hermanna Knochenhauera) |
27. | Neugarten-Apotheke | do 1880 Neugarten 506 (Nowe Ogrody 14) | 1616–1938 | 1616 Andreas Szrenic (Zernitiz?) |
1880–1938 Krebsmarkt 6 (Targ Rakowy) | 1743–? Johann Georg Neumann | |||
1756 Neumann (wdowa) | ||||
1759–1762 Heinrich Gottlieb Teuber, urodzony w Linderode (Lipniki Łużyckie) pod Sorau (Żary w lubuskiem), 27 VII 1759 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska | ||||
1762–1773 Christian Grass | ||||
1781–1797 Grass (wdowa) | ||||
zarządzający: | ||||
1786 Christian Gottlieb Teuber | ||||
1809–1816 Samuel Gotthilf Henning | ||||
1817–1832 Johann Gottfried Weiss (1786 – 24 V 1832 Gdańsk) | ||||
1832–1839 J.F. Kampf | ||||
1840 Ernst Lange | ||||
1847–1849 Hermann Adolph Kraatz | ||||
1849–1856 Julius Adolf Funk | ||||
1856–1861 G.A. Kämmer | ||||
1861–1863 Ellerholz | ||||
1863–1866 Martin Franz Schocher | ||||
1866–1874 Ernst Rudolph Schleusener | ||||
1874–1878 Oskar Michelsen ( Fritz Ernst Michelsen) | ||||
1878–1879 dr Theodor Cohn | ||||
1879–1883 G. Rössig | ||||
1883–1893 Carl Robert Hildebrandt | ||||
1893–1904 Eugen Loewinsohn | ||||
1904–1938 Alexander Gordon (zm. 1939) | ||||
28. | Neugarten II | Karthäuser Straße (ul. Kartuska) | po 1772 – 1813 | 1796 Albrecht George Zander |
1807 Christian Friedrich Bockmann | ||||
29. | Ostland-Apotheke | Wrzeszcz, Hauptstraße 63 (al. Grunwaldzka) | 1939–1945 | 1939–1945 Paul Müller |
zarządzający: | ||||
Kuno Venohr | ||||
30. | Rats-Apotheke | XVI w. Kohlenmarkt (Targ Węglowy; Stara Apteka) | 1529–1945 | 1529–1532 Johann Sommerfeldt |
1600–1828 Jopengasse 37 (ul. Piwna) | 1533–1539 Johann Seifert | |||
1828–1945 Langer Markt 39 (Długi Targ) | 1540–1551 Jörgen Möller | |||
1553–1554 Johann Placotomus | ||||
1556–1566 Andreas Peltzer | ||||
1566–1577 Johann Placotomus | ||||
1577–1606 Heinrich Heyll | ||||
1606 Jacob Placotomus | ||||
1748–1764 Barthold Wichers, urodzony w Hamburgu, 25 X 1748 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska | ||||
1765–1806 Johann Alexander Hevelcke | ||||
1806–1837 Friedrich David Lichtenberg | ||||
1837–1843 Johann Wilhelm Grunau (1805–1842) | ||||
1843–1859 Johann Julius Hartwig (1811 – po 1861 poza Gdańskiem) | ||||
1859–1862 Wilhelm Hoffmann | ||||
1862–1867 Eduard Gustav Körner (1817 – po 1867) | ||||
1867–1883 Samuel Boltzmann | ||||
1883–1917 Ernst Kornstaedt (1842–1919) | ||||
1917–1928 dr Karl Bräunig (1869–1928) i dr Ewald Rimann (1873–1940) (spółka) | ||||
1928–1940 dr Ewald Rimann i spadkobiercy K. Bräuniga | ||||
1940–1945 spadkobiercy | ||||
31. | Sonnen-Apotheke | Holzmarkt (Targ Drzewny 15) | 1926–1945 | 1926–1930 Ernst Rohrbäch |
1930–1945 Adolf Leuschner | ||||
32. | Stern-Apotheke | Altschottland 7 (Trakt św. Wojciecha) | przed 1918 – 1945 | 1918 Gottlieb Benjamin Plaga |
1926–1945 Willi Migeod | ||||
33. | Zum Danziger Wappen zob. Zum Englischen Wappen | |||
34. | Zum Englischen Wappen | Breitgasse 97 (ul. Szeroka) | XVIII wiek – 1939 | 1732–1772 Georg Thomas Osterroth |
1772–1807 Jakob Theodor Osterroth | ||||
1807–1835 Johann Heinrich Kruckenberg (1767–1835) | ||||
1835–1838 Karolina Kruckenberg (wdowa) | ||||
1838–1841 Julius Strauss | ||||
1841–1843 Adolph Kuhr | ||||
1843–1854 Richard Schweitzer (1817 – po 1861) | ||||
1854–1855 Carl Rudolph Bergmann | ||||
1855–1871 Otto Manitzki (1820–1871) | ||||
1871–1874 spadkobiercy O. Manitzkiego | ||||
1874–1882 Alfred Rademacher (1849–1892) | ||||
1882–1886 Carl Leschbrand | ||||
1886–1904 Oskar Michelsen ( Fritz Ernst Michelsen) | ||||
1904–1909 Otto Korn | ||||
1909–1937 Teofil Kopczyński (1870–1938) | ||||
1937–1939 dr Stefan Kopczyński | ||||
Zum Danziger Wappen | 1939–1945 | 1939–1945 pod zarządem państwowym, komisarycznym | ||
35. | Zum Schwan | Stare Przedmieście, Thornscherweg 11 (ul. Toruńska) | 1895–1945 | 1895–1934 Hermann Knochenhauer |
1934–1945 Heinz Knochenhauer | ||||
36. | Zum schwarzen Adler | Nowy Port, 1835–1860 Olivaer Straße 111 (ul. Oliwska) | 1835–1945 | 1835–1852 Johann Friedrich Ernst Prochnow (1799–1871) |
1860–1945 Olivaer Straße 80 | 1852–1862 Hermann Schramm (1822–1862) | |||
1862–1867 Adelheida Amalia Louisa Schramm, wdowa | ||||
1867–1897 Friedrich August Springer (1839–1912) | ||||
1897–1904 Hermann Warkentin | ||||
1904–1912 Georg Capeller | ||||
1912–1938 Heinrich Hermann | ||||
1938–1945 Eva Brodack i Kurt Brodack | ||||
37. | Zum schwarzen Adler II | po 1772 Schidlitz (Siedlce) | po 1772 – 1945 | 1807–1820 Christian Gottfried Bockmann (1755–1823) |
1807–1817 Fleischergasse 83 (ul. Rzeźnicka) | 1820–1854 Nathanael Friedrich Löfass | |||
od 1820 4. Damm 4 (ul. Grobla IV) | 1854–1894 Carl Ludwig von Lippe | |||
1894–1896 Heinrich Hempel | ||||
1896–1901 Georg Porsch | ||||
1901–1913 Rudolf Mörler | ||||
1913–1939 Philipp Loewenbach | ||||
1939–1945 Ottomar Juttner | ||||
38. | Zur Neustadt | Wrzeszcz, Neuer Markt 18 (pl. Wybickiego) | 1936–1945 | 1936–1945 Fritz Voss |
*Pełniejszy wykaz aptek z terenu obecnego Gdańska (z ustaleniem ich nazw, nazwisk właścicieli, adresów) można przedstawić dopiero od połowy XVIII wieku. Zmiany adresów niektórych aptek wynikały z przyczyn obiektywnych (np. Elefanten-Apotheke przeniesiono w początkach XIX wieku ze Starych Szkotów na ul. Szeroką z powodu budowy nowych umocnień). Z uwagi na obowiązujące przepisy (o ochronie danych osobowych) nie jest możliwe przedstawienie konkretnych informacji z okresu po 1989. |
Rok | Nazwa i adres |
---|---|
1945 | Grunwald, Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 47 |
Kaszubska, Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 35 | |
Nowomiejska, Wrzeszcz, pl. Wybickiego 18 | |
Pod Lwem, ul. Nowe Ogrody 2 | |
Pod Orłem, Oliwa, ul. Opata Rybińskiego 12 | |
Pod Słońcem, ul. Garncarska – róg Targu Drzewnego | |
Orunia, Trakt św. Wojciecha 111 | |
1950 | Bałtycka, Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 36 (właściciel: H. Waloch) |
Centralna, Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 158 | |
Kaszubska, Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 35 (właściciel: Henryk Kaufmann) | |
Pod Orłem, Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 86 (właściciel: Antoni Ehrbar i Ska; otwarta w marcu 1946) | |
Pod Orłem, Oliwa, ul. Opata Rybińskiego 12 (właściciel: Zjednoczone Apteki Społeczne) | |
Społeczna nr 16, Wrzeszcz, pl. Wybickiego 18 (właściciel: Zjednoczone Apteki Społeczne) | |
Społeczna nr 21, Orunia, Trakt św. Wojciecha 111 (właściciel: Zjednoczone Apteki Społeczne) | |
Wrzeszcz, ul. Waryńskiego 2 (właściciel: Ubezpieczalnia Społeczna) | |
Nowy Port, ul. Na Zaspę 30A | |
Oliwa, ul. Leśna 1 | |
Numer | Adres | Odnotowany okres działalności |
---|---|---|
nr 1 | ul. Nowe Ogrody 32 | 1953–1981 |
nr 2 | ul. Łąkowa 16 | 1951–1973 |
nr 3 | Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 35 | 1951–1990 |
nr 4 | Nowy Port, ul. Oliwska 83 | 1951–1990 |
nr 5 | Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 36 | 1951–1960 |
Wrzeszcz, ul. Kochanowskiego 118 | 1955–1960 | |
nr 6 | Wrzeszcz, ul. Mierosławskiego 27 | 1953–1973 |
nr 7 | Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 83 | 1955–1990 |
nr 16 | Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 52 | 1955–1990 |
nr 17 | Oliwa, ul. Rybińskiego 12 | 1951 |
Oliwa, ul. Kaprów 4 | 1953–1990 | |
nr 18 | Wrzeszcz, pl. Wybickiego 18 | 1951–1990 |
nr 21 | Orunia, Trakt św. Wojciecha 111 | 1951–1990 |
nr 51 | ul. Wałowa 14B | 1953–1990 |
nr 52 | ul. Długa 54/56 | 1953–1990 |
nr 53 | Oliwa, ul. Leśna 1 | 1953–1990 |
nr 60 | ul. Chmielna 47 | 1953 |
Stogi, ul. Stryjewskiego 29 | 1955–1990 | |
nr 62 | Siedlce, ul. Kartuska 114 | 1955–1990 |
nr 66 | Wrzeszcz, ul. ks. Bernarda Sychty 10 | 1960–1990 |
nr 69 | Wrzeszcz, ul. Mickiewicza 26/30 | 1960–1990 |
nr 70 | ul. Podwale Staromiejskie 89/90 | 1958–1990 |
nr 71 | Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 126 | 1960–1990 |
nr 72 | ul. Stajenna 3 | 1960–1990 |
nr 75 | ul. Grobla III 1/6 | 1961–1990 |
nr 78 | Siedlce, ul. Kartuska 17/19 | 1965–1990 |
nr 81 | Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 30/32 | 1965–1990 |
nr 87 | Letnica, ul. Starowiejska 34 | 1965–1990 |
nr 88 | Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 49 (pogotowie) | 1965–1973 |
nr 89 | Przymorze, ul. Czerwony Dwór 23 | 1965 |
Przymorze, ul. Piastowska 90E | 1970–1990 | |
nr 74 | ul. Chmielna 47/52 | 1970–1990 |
nr 97 | Oliwa, ul. Śląska 66 | 1970–1990 |
nr 99 | Wrzeszcz, ul. Mickiewicza 1/3 | 1970–1990 |
nr 100 | ul. Jaskółcza 16 | 1970–1990 |
nr 101 | Orunia, ul. Raduńska 13 | 1970 |
Orunia, ul. Diamentowa 3 | 1973–1990 | |
nr 106 | ul. Długa Grobla 7 | 1970–1990 |
nr 108 | Przymorze, ul. Jagiellońska 34 | 1973–1990 |
nr 113 | Żabianka, ul. Gospody 3A | 1973–1990 |
nr 115 | Wrzeszcz, ul. Leczkowa 18 | 1973 |
nr 116 | Przymorze, ul. Krzywoustego 25 | 1973–1990 |
nr 121 | Chełm, ul. Łużycka 1 | 1973–1990 |
Oliwa, ul. Bitwy Oliwskiej 34 | 1977–1990 | |
Przymorze, ul. Obrońców Wybrzeża 2 | 1977–1990 | |
Przymorze, ul. Opolska 3 | 1977–1990 | |
Przymorze, ul. Szczecińska 23 | 1981–1990 | |
Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 30 | 1981–1990 | |
Brzeźno, ul. Dworska 27 | 1988–1990 | |
Oliwa, ul. Norblina 28 | 1988–1990 | |
Żabianka, ul. Subisława 25 | 1988–1990 | |
Migowo, ul. Nałkowskiej 3 | 1988–1990 | |
Zaspa, ul. Pilotów 3 | 1988–1990 | |
Suchanino, ul. Paderewskiego 9 | 1988–1990 | |
*Właściciel: Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej poprzez: 1951 – Centralę Aptek Społecznych Oddział Wojewódzki, Gdańsk, al. Grunwaldzka 76/78; 1958 – Gdański Zarząd Aptek, Gdańsk, ul. Chmielna 47/48; 1977 – „Cefarm”. Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Farmaceutycznego, ul. Chmielna 47/48. |