FERBER JOHANN SIGMUNT, rajca, burgrabia gdański

Aktualna wersja na dzień 18:56, 27 wrz 2024

Johann Siegmund Ferber według Johanna Benedicta Hoffmanna seniora

JOHANN SIGMUNT FERBER (Siegmund, Sigismund) (9 VIII 1672 Gdańsk – 30 VI 1751 Gdańsk), rajca, burgrabia królewski w Gdańsku. Syn burmistrza Constantina Ferbera (III) i jego drugiej żony Constantii, córki Johanna Backhäusera. W styczniu 1688 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, m.in. w 1691 brał udział w dyspucie pod kierunkiem profesora Johanna Schultza, naukę kończył w czerwcu następnego roku (1692) pod kierunkiem Christopha Behra i rozpoczął studia w Kilonii.

Od 24 I 1702 posiadał potwierdzone kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli). W 1705 był reprezentantem Trzeciego Ordynku jako przedstawiciel Kwartału Wysokiego, od 1709 ławnikiem, od 1718 rajcą, przełożonym nad gdańską artylerią, jako scholarcha zasiadał w Kolegium Szkolnym, w 1724, 1728, 1731 i 1736 był burgrabią królewskim w Gdańsku. Od 1749 do śmierci był protobibliotekarzem w Bibliotece Rady Miejskiej. W ostatnim miesiącach życia ciężko chorował, m.in. w końcu 1750, w okresie walki o rozszerzenie uprawnień króla Augusta III w Gdańsku kosztem Rady Miejskiej, nie był już obecny podczas najważniejszego głosowania nad przyjęciem lub odrzuceniem królewskiej ordynacji.

Właściciel rodzinnych posiadłości w Lipcach. Znacząco współfinansował odnowienie wyposażenia oruńskiego, luterańskiego kościoła św. Jerzego (St. Georg) (zob. kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko) po zniszczeniach związanych z oblężeniem Gdańska w 1734. W 1735, z nieznanych powodów (być może z powodu utrudniania przejścia przez swoje posiadłości w Lipcach), został napadnięty i poważnie pobity (po latach podawano nawet, że śmiertelnie) przez uczestników katolickiej pielgrzymki do sanktuarium w Świętym Wojciechu. Uratowała go interwencja straży miejskiej, która ujęła sprawców. W testamencie zapisał procenty od obligacji w wysokości 10 000 florenów, złożonych w gdańskiej Kamlarii, na rzecz wyżywienia biednych w Domu Dobroczynności (Sierocińca) i Szpitala Miejskiego (Lazaretu przy Bramie Oliwskiej). Podarował Bibliotece Rady Miejskiej portrety biskupa warmińskiego Moritza Ferbera i swój własny.

Był dwukrotnie żonaty, po raz pierwszy około 1698 z Dorotheą Adelgundą Fischer (zm. 1700), po raz drugi od ślubu 12 IV 1701 w kościele Najświętszej Marii Panny z Adelgundą Renatą (1 III 1683 – pochowana 7 V 1737 w kościele NMP), córką rajcy Johanna Georga von Horna. Pochowany 22 VII 1751 w kościele NMP.

Ojciec Johanna Constantina (11 I 1704 Gdańsk – 22 X 1746 Spandau), 22 VII 1718 zapisanego do ostatniej klasy (primy) Gimnazjum Akademickiego, w 1730 absolwenta prawa, wracającego do Gdańska witanego specjalnym wierszem autorstwa kolegi ze szkolnych ław Johanna Samuela Vercha (1702-1764, od 1717 ucznia Gimnazjum), w latach 1738–1740 rezydenta Królestwa Prus w Gdańsku, następnie przebywającego w Lubece i Berlinie. Przed 1737 po perypetiach, związanych z uzyskaniem jej rozwodu z mężem, oberżystą Müllerem, ożenił się w Wiedniu z poznaną w Hamburgu śpiewaczką operową Monjou. Z powodu utrzymywania listownych kontaktów z dworem w Wiedniu został oskarżony o szpiegostwo i z polecenia króla pruskiego Fryderyka Wielkiego stracony w berlińskim więzieniu Spandau. Po jego śmierci, jeszcze w 1746, wdowa domagała się przed gdańskim sądem udziału w spadku dla ich wspólnej córki. BŚ

Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 442.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 253, 301.
Kotarski Edmund, Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku, Gdańsk 1997, s. 252.
Löschin Matthias Gotthilf, Die Familie Ferber, w: tegoż, Beiträge zur Geschichte Danzigs und seiner Umgebungen. Meistens aus alten Manuscripten und selten gewordenen Druckschriften, Bd. 3, Danzig 1837, s. 30–34.
Waage Ernst Wilhelm, Ausführliche Geschichte Ohra's eines Dorfes im Danziger Landraths-Kreise, Regierungsbezirks Danzig, Danzig 1859, s. 12.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 168,169.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 88.