GĄSIOROWSKI ANDRZEJ, profesor Uniwersytetu Gdańskiego

Aktualna wersja na dzień 16:59, 2 lip 2024

Andrzej Gąsiorowski

ANDRZEJ GĄSIOROWSKI (ur. 12 XII 1950 Subkowy), historyk, politolog, profesor Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Syn Eugeniusza (29 IX 1927 – 21 VI 2022) i Teresy (ur. 19 VIII 1932). Brat Witolda (ur. 24 III 1952) i Waldemara (3 XI 1958 – 16 VIII 2021). W 1964 ukończył szkołę podstawową (tzw. ćwiczeniówkę) przy Liceum Pedagogicznym w Lęborku, w 1968 Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Lęborku, w 1973 absolwent Instytut Historii UG. Od 1973 (i nadal, 2023) (z przerwą w latach 1978–1982) asystent (1975–1978 p.o. kierownika Działu Naukowego), adiunkt, kustosz, starszy kustosz i kustosz dyplomowany w Dziale Naukowym Muzeum Stutthof w Sztutowie – Oddział Gdańsk (od 1979 Oddział Sopot). Od 1979 doktor (przewód w Instytucie Historii UG, promotor: prof. Bogusław Drewniak), od 2000 doktor habilitowany (przewód na Wydziale Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu).

W latach 1977–1982 adiunkt w Międzyuczelnianym Instytucie Nauk Społecznych Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku ( Akademia Sztuk Pięknych) i Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Gdańsku ( Akademia Muzyczna), gdzie uczył podstaw nauk politycznych. W latach 2002–2006 profesor nadzwyczajny na Wydziale Politologii i Dziennikarstwa w Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej, od 2003 do 2006 dziekan tego wydziału. W latach 2002–2020 profesor nadzwyczajny i kierownik Katedry Politologii, następnie kierownik Zakładu Politologii Wydziału Społeczno-Gospodarczego w Pomorskiej Wyższej Szkole Polityki Społecznej i Gospodarczej (Pomorskiej Szkole Wyższej) w Starogardzie Gdańskim. Od 2005 profesor nadzwyczajny w Instytucie Politologii Wydziału Nauk Społecznych UG, od 2010 profesor tytularny. W latach 2008–2009 zastępca dyrektora Instytutu ds. naukowych, w 2009–2012 i 2016–2019 Dyrektor Instytutu. Członek Rady Dziekańskiej na Wydziale Nauk Społecznych UG (od 2021).

Od 1957 do 1982 członek Związku Harcerstwa Polskiego, przyboczny 16 Harcerskiej Drużyny Obrony Wybrzeża w Lęborku (z którą zdobył trzykrotnie proporzec Dowódcy Dywizji Obrony Wybrzeża), podharcmistrz (1974), harcmistrz (1979). Członek Komisji Historycznej przy Komendzie Gdańskiej Chorągwi ZHP. W latach 1980–1981 członek komisji rewizyjnej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz członek Komisji Grudnia 1970 w archiwum MKZ „Solidarności” w Gdańsku. W latach 1984–1998 członek Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich (od 1991 Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu), w 1998–1999 przewodniczący tej komisji. Członek Rady Naukowej Fundacji „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej” (Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej) w Toruniu. Od 1989 członek Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Gdańsku, od 2006 Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych. Przewodniczący Rady Naukowej Klubu Historycznego Generała Stefana Roweckiego-Grota Oddział Trójmiasto przy oddziale gdańskim Instytutu Pamięci Narodowej. Od 2010 członek honorowy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W latach 2008–2011 wiceprzewodniczący, od 2012 do 2020 przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Bałtyckiego w Gdańsku.

Członek rad programowych i kolegiów redakcyjnych czasopism naukowych: „Atheneum”, „Cywilizacja i Polityka” (od 2008), „Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” (2009–2020), „Gdańskie Studia Międzynarodowe” (od 2010), „Pamięć i Wojna” (od 2020). Redaktor naczelny czasopisma naukowego „Stutthof. Zeszyty Muzeum”.

Specjalizuje się w badaniach historii współczesnej, głównie okresu II wojny światowej oraz bezpośrednio powojennego; okupacyjnych dziejów Pomorza Gdańskiego, w tym polityki niemieckiej: eksterminacji, germanizacji, polityki narodowościowej (szczególnie Niemieckiej Listy Narodowościowej) i ludnościowej, w tym wysiedlania i osadnictwa Niemców. Podjął wiele problemów związanych z represjami gestapo, sowieckiego Smiersza i NKWD oraz Urzędu Bezpieczeństwa wobec środowiska pomorskich konspiratorów. Autor m.in. monografii: Geneza i początki ruchu oporu na Pomorzu Gdańskim (Gdańsk 1991); Polska Armia Powstania. Największa tajemnica konspiracji pomorskiej (Toruń 1997), Szare Szeregi na Pomorzu w latach 1940–1945 (Toruń 1998); Komenda Obrońców Polski. Okręg Pomorze (Toruń 2012); Polska Armia Ludowa 1943–1945. Studia. Fakty – mity – tajemnice (Gdańsk 2018); Więźniowie policyjni w KL Stutthof w świetle dokumentów i relacji (Sztutowo 2021). Współautor monografii Wydział Marynarki Wojennej „Alfa” Komendy Głównej Armii Krajowej (Toruń 2001, współautor Bogdan Chrzanowski); Polska Podziemna na Pomorzu w latach 1939–1945 (Gdańsk 2005, współautorzy: Bogdan Chrzanowski i Krzysztof Steyer); Tajna Organizacja Wojskowa „Gryf Pomorski” (Gdańsk 2010, współautor Krzysztof Steyer); Członkowie TOW „Gryf Pomorski” w KL Stutthof. Działalność – aresztowanie – obóz (Sztutowo 2016, współautor Krzysztof Steyer). Pod jego redakcją ukazały się prace: Kościerzyna i powiat kościerski w latach 1939–1945 (Kościerzyna 2009); Policja gdańska na przestrzeni wieków. Wybrane zagadnienia (Gdańsk 2012).

Popularyzator historii. Od 1974 prowadził wykłady dla przewodników, organizowane przez gdański Oddział PTTK i Muzeum Stutthof, z zakresu najnowszej historii Pomorza, szczególnie okresu międzywojennego, okresu wojny i okupacji (w tym obozu koncentracyjnego Stutthof), Polski Podziemnej i Polskiego Państwa Podziemnego oraz lat powojennych na Pomorzu. Od 1982 prowadził wykłady dla studentów z Niemiec w Muzeum Stutthof z zakresu polityki niemieckich władz okupacyjnych na Pomorzu Gdańskim. Prowadził też lekcje muzealne dla nauczycieli i uczniów szkół podstawowych i średnich organizowane przez Muzeum Stutthof, Muzeum Sopotu, Muzeum Miasta Gdyni. Jako pracownik Muzeum Stutthof był autorem i współautorem wystaw eksponowanych w kilku muzeach (Muzeum Stutthof, Muzeum Miasta Gdyni, Muzeum Sopotu, Muzeum-Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich, Muzeum Historii Polski). Uczestniczył w zespole historyków, którzy dla Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oceniali koncepcję tworzenia Muzeum II Wojny Światowej oraz przygotował (wspólnie z B. Chrzanowskim) założenia do ekspozycji o dziejach Pomorza Gdańskiego w latach 1939–1945.

Prowadził wykłady w Klubie Historycznym „Grota”-Roweckiego w Łodzi i Gdańsku, wykłady z historii Polski Podziemnej i Polskiego Państwa Podziemnego m.in. w Oddziale IPN w Gdańsku. We współpracy ze Zrzeszeniem Kaszubsko-Pomorskim popularyzuje dzieje Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. W 1997 uczestniczył w wykładach i studiach z zakresu badań nad Holokaustem w Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie.

Odznaczony m.in.: Srebrnym (2009) i Złotym Krzyżem Zasługi (2020), Medalem „Za zasługi dla Instytutu Pamięci Narodowej”, Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (1987), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1987, Medalem Pro Memoria, Medalem Pro Patria (2019), Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2012), Medalem Stolema (2011), Medalem 50-lecia Uniwersytetu Gdańskiego (2021).

Żonaty z Hanną z domu Jamińską (ur. 2 IX 1954), absolwentką Instytutu Historii UG, ojciec Krzysztofa (ur. 15 V 1980) – socjologa i Michała (ur. 23 VII 1983) – informatyka. SB