PORZYŃSKA BOŻENA, śpiewaczka operowa, pedagog

Aktualna wersja na dzień 18:52, 12 maj 2024

Bożena Porzyńska

Bożena Porzyńska

Bożena Porzyńska

BOŻENA PORZYŃSKA (ur. 27 II 1944 Landwarów, Wileńszczyzna), śpiewaczka operowa (sopran), pedagog. Pochodziła z rodziny inteligenckiej z tradycjami artystycznymi. Córka Antoniego Mężyńskiego, żołnierza Armii Krajowej poległego w 1944, i Wandy z domu Kozubowskiej. Rolę jej opiekuna sprawował dziadek ze strony matki, pianista, organista, chórmistrz. W 1946 z matką w Polsce, początkowo w Olsztynie, od 1954 w Gdańsku, gdzie ukończyła szkołę podstawową i w 1962 II Liceum Ogólnokształcące. W trakcie nauki rozwijała zainteresowania śpiewem i grą aktorską w Młodzieżowym Domu Kultury pod opieką Stefana Trojanowskiego. Z prowadzoną przez niego Młodzieżową Orkiestrą Symfoniczną debiutowała jako piosenkarka. Po maturze studiowała kilka miesięcy historię w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Od 1963 animatorka w Państwowym Teatrze Lalki i Aktora „Miniatura”. W latach 1963–1968 uczyła się śpiewu w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej w Gdańsku (ul. Partyzantów) pod kierunkiem Haliny Mickiewiczówny.

W latach 1970–1974 studiowała śpiew w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Gdańsku (PWSM) ( Akademia Muzyczna) u Barbary Iglikowskiej. W trakcie nauki występowała jako solistka m.in. z Orkiestrą Symfoniczną PWSM pod dyrekcją Antoniego Poszowskiego, Henryka Gostomskiego, jak również z recitalami wokalnymi. W latach 1986–1988 była słuchaczką studiów podyplomowych na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Związana angażem ze scenami operowymi w Warszawie (czerwiec 1974), Łodzi (listopad 1974–1975), Gdańsku (1975–1981 oraz 1984–1994), Poznaniu (1977–1981), Bydgoszczy (1981–1984), a także w Bytomiu. W latach 1978–1981 starszy wykładowca, pedagog śpiewu na Wydziale Wokalnym PWSM w Poznaniu, w 1981–2014 w PWSM w Gdańsku, w 1988 otworzyła (w Łodzi) przewód kwalifikacyjny I stopnia na stanowisko adiunkta. Jednocześnie w latach 1998–2014 pracowała na Wydziale Wokalno-Aktorskim w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, w 2001 doktor habilitowany (przewód w Akademii Muzycznej we Wrocławiu), w 2002 uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego. Współpracowała z Zespołem Szkół Muzycznych II stopnia w Gdańsku (1984–1994), Studiem Wokalno-Aktorskim przy Teatrze Muzycznym w Gdyni (1986–1990) i Instytutem Foniatrii w Gdańsku (konsultant).

W trakcie studiów odnotowała spektakularne sukcesy artystyczne. Jako jedyna i pierwsza Polka i najmłodsza uczestniczka brała udział w Międzynarodowym Konkursie Wokalnym im. Tamaki Miura w Tokio (maj 1973). Za wykonanie partii Cho-cho-san z opery Giacoma Pucciniego Madame Butterfly uzyskała IV miejsce. Brała też udział w kursie mistrzowskim prowadzonym przez Marię Callas, która wyróżniła ją udziałem w swoich lekcjach pokazowych. I recital dyplomowy (luty 1974) był jej debiutem w Państwowej Operze i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku (wykonała partię Cho-cho-san). W czerwcu 1974 na XX Międzynarodowym Konkursie Wokalnym w Tuluzie zdobyła I nagrodę Grand Prix, Wielką Wazę – nagrodę prezydenta Republiki Francuskiej, nagrodę pieniężną (10 000 dolarów), wykonała też nagrania dla telewizji francuskiej (z towarzyszącą przy fortepianie Elvirą Hodinarovą) i nagranie dla Radia Stuttgart i Polskiego Radia. II recital dyplomowy (czerwiec 1974) był jej debiutem na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie, także w partii Cho-cho-san, jako laureatki konkursów w Japonii i Francji. Studia ukończyła dyplomem z wyróżnieniem. W 1974 wystąpiła w ramach „Dni Gdańska” w Warnie, w listopadzie na XII Międzynarodowym Konkursie Wokalnym „Francisco Viñas” w Barcelonie uzyskała III nagrodę. W grudniu 1974, wytypowana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki, brała udział w koncertach kameralnych Poland Today w Detroit.

W 1975 zdobyła złoty medal na X Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym Dni Laureatów im. Katii Popowej w Plewen (Bułgaria). Otrzymała wówczas propozycję wykonania partii Tosci w Operze Narodowej w Bratysławie, do realizacji doszło podczas XII Bratysławskiego Festiwalu „Interpodium” '76 (1976). W 1977 otrzymała zaproszenie do prestiżowych występów w ramach Polish Week organizowanych przez „New Era International Concerts Ltd” i Polską Agencję Artystyczną PAGART w sali koncertowej Wigmore Hall w Londynie (1977). W 1978 wystąpiła w partii Tosci Giacoma Pucciniego w ramach „Niedersächsische Staatstheater” w Hannowerze, została też wysłana przez PAGART na Międzynarodowe Spotkania Opery i Bel-Canta w Ostendzie, organizowane przez radio i telewizję belgijską. W 1979 występowała w ZSRR (Samarkanda), w 1981 w Rumunii i w tournée artystycznym po Włoszech; w 1984 (wraz z solistami Opery Bałtyckiej) brała udział w Polnische Tage w Bremen. W 1994 w gdańskiej Operze Bałtyckiej odbył się jubileuszowy koncert z okazji jej 25-lecia kariery artystycznej.

Kreowała główne partie sopranowe w operach: Georges Bizet Carmen (Micaela), Gaetano Donizetti Faworyta (Faworyta), Charles Gounod Faust (Małgorzata), Stanisław Moniuszko Halka (Halka), Hrabina (Hrabina), Straszny Dwór (Cześnikowa), Wolfgang Amadeus Mozart Don Juan (Donna Elwira), Giacomo Puccini Madame Butterfly (Cho-Cho-san), Tosca (Floria Tosca), Tryptyk – Płaszcz (Giorgetta), Siostra Angelica (Angelica), Romuald Twardowski Lord Jim (Tanila), Giuseppe Verdi Nabucco (Abigaill, Fenena), Ryszard Wagner Lohengrin (Elza) i inne.

Działalność artystyczną rozszerzała o pozycje oratoryjne i kantatowe, m.in.: Requiem – Antonina Dvoraka, Wolfganga Amadeusa Mozarta, Giuseppe Verdiego, Stabat Mater – Antonina Dvoraka, Giovanniego Battisty Pergolesiego, Francisa Poulenca, Gioacchina Rossinego, Karola Szymanowskiego, Pasja według św Jana Jana Sebastiana Bacha, Missa solemnis Ludwiga van Beethovena, Te Deum Antona Brucknera, Mesjasz Georga Friedricha Haendla, Joanna d'Arc na stosie Athura Honeggera. Ponadto śpiewała partie sopranowe w dziełach instrumentalnych, m.in. Ludwiga van Beethovena IX Symfonia op. 125, Koncert fortepianowy Henryka Hubertusa Jabłońskiego, Bachianas Brasileiras Heitora Villi-Lobosa. W dorobku ma także cykle pieśni polskich i obcych kompozytorów, m.in. Fryderyka Chopina, Mieczysława Karłowicza, Stanisława Moniuszki, Jana Ignacego Paderewskiego, Karola Szymanowskiego, Piotra Czajkowskiego, Claude Debussy’ego, Manuela de Falli, Maurice’a Ravela, Sergiusza Rachmaninowa, Camille’a Saint-Saënsa, Franza Schuberta, a także arie operetkowe Imre Kálmána i Franza Lehára.

Realizowała nagrania z Orkiestrą Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach, Krakowie i Warszawie, w Studio Nagrań Akademii Muzycznej w Gdańsku, jak również w różnych ośrodkach radiowych w Polsce. Nagrywała na kasetowe, profesjonalne taśmy magnetofonowe i płyty CD pieśni polskich kompozytorów, pieśni religijne (np. Ave Maria, Dar Serca), patriotyczne (Dar Ducha dla Ojczyzny, Pieśń legionowa i inne) oraz kolędy. W 2017 nagrała w studio MTS płytę CD z ariami operowymi. W 1984 sfilmowano z jej udziałem (reż. Marian Pysznik) operę Macieja Kamieńskiego Nędza uszczęśliwiona. Często śpiewała w kościołach.

Występowała w Belgii, Bułgarii, Francji, Hiszpanii, Japonii, Niemczech (NRD, RFN), Rumunii, Słowacji, USA, Wielkiej Brytanii, Włoszech, ZSRR, w większych i mniejszych ośrodkach kultury w Polsce. W Trójmieście występowała na spotkaniach muzycznych podczas m.in.: Gdańskich Wieczorów Muzycznych w Ratuszu Głównego Miasta (1974, 1975, 1977, 1978, 1984, 1997), Oliwskich Wieczorów Kameralnych w Pałacu Opatów w Oliwie (1974, 1988, 1992), Czwartkowych Wieczorach Muzycznych organizowanych przez Towarzystwo Przyjaciól Sopotu (1984–1988, 1990, 1992) oraz podczas występów organizowanych przez Operę Leśną w Sopocie (1974), gdańską Akademię Muzyczną (1974, 1988, 1994). Współpracowała ze Społeczną Fundacją Pamięci Narodu Polskiego (1994–2010), zasiadała wielokrotnie w jury Wojewódzkiego Przeglądu Piosenki Patriotycznej w Gdyni.

W 1974 otrzymała stypendium artystyczne Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, w 1975 nagrodę wojewody gdańskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki, w 1977 Medal 30-lecia PWSM w Gdańsku, w 1986 Medal 40-lecia Filharmonii w Zielonej Górze, w 1992 Medal 600-lecia Zakonu Brygidek kościoła św. Brygidy, w 1994 i 2024 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury, w 2024 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska za szczególne osiągnięcia w Dziedzinie Kultury i Brązowy Medal Gloria Artis.

Od 1968 żona Zbigniewa Porzyńskiego, muzyka jazzowego, matka Anny (ur. 1969). WAW