HELLMANN WŁODZIMIERZ FELIKS, profesor Politechniki Gdańskiej

Aktualna wersja na dzień 17:04, 2 lip 2024

Włodzimierz Hellmann

WŁODZIMIERZ FELIKS HELLMANN (20 VI 1911 Zakopane – 27 X 1987 Gdańsk), specjalista w zakresie elektroenergetyki, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Włodzimierza (9 XII 1880 Warszawa – 23 IX 1964 Warszawa), pułkownika Wojska Polskiego, 26 IX 1908 wraz z siostrą Aleksandrą uczestnika udanego ataku na rosyjski pociąg pocztowy, przewożący pieniądze z Kongresówki do Sankt Petersburga, przeprowadzonego przez grupę Organizacji Bojowej PPS dowodzoną przez Józefa Piłsudskiego, żołnierza II Brygady Legionów, oficera wojny polsko-bolszewickiej, i Zenobii z domu Dąbrowskiej (1880 – 14 X 1965 Warszawa). W 1929 absolwent Gimnazjum Humanistycznego im. Stanisława Staszica w Warszawie. W latach 1922–1935 działał w Związku Harcerstwa Polskiego, był drużynowym 16. Drużyny im. Zawiszy Czarnego. W 1935 ukończył Wydział Elektryczny Politechniki Warszawskiej, inżynier elektryk, w tym samym roku odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W latach 1936–1938 pracował w firmie English Electric przy elektryfikacji warszawskiego węzła kolejowego, 1938–1939 w Biurze Projektów Śląskich Zakładów Elektrycznych „Ślązel” w Katowicach przy projektowaniu stacji transformatorowych 150 kV na linii PKP Górny Śląsk – Warszawa.

31 VIII 1939 został zmobilizowany do 46. Dywizji Artylerii w Modlinie. Po jej kapitulacji przebywał w niewoli, z której uciekł. Od 1 XII 1939 do 30 VII 1944 pracował jako inżynier ruchu w Elektrowni Okręgowej Maurycego Potockiego w Jabłonnie. Od 1942 żołnierz Armii Krajowej (pseudonim Bill). Walczył w powstaniu warszawskim, został ranny. Awansowano go do stopnia porucznika. Po upadku powstania przedostał się do Zakopanego, gdzie kierował elektrownią wodną na Olczy.

W latach 1945–1953 pracował w Zjednoczeniu Energetycznym Okręgu Pomorskiego w Bydgoszczy, w którym kierował odbudową zniszczonych obiektów energetycznych i budową nowych obiektów w północnej Polsce i na Kujawach. W okresie 1946–1949 pełnił funkcję dyrektora technicznego, od 1 XI 1949 do listopada 1950 zastępcy dyrektora do spraw inwestycyjnych, 1951–1953 dyrektora Zakładów Energetycznych w Bydgoszczy. Od 1953 do 1954 był głównym inżynierem PBE Elektrobudowa podczas budowy Elektrociepłowni na Żeraniu w Warszawie.

W latach 1954–1987 pracował na Politechnice Gdańskiej (PG): od 1957 docent, od 1968 profesor nadzwyczajny, od 1982 profesor zwyczajny. W okresie 1975–1979 pełnił funkcję kierownika Zakładu Elektroenergetyki Instytutu Elektroenergetyki i Automatyki. Był jednym z twórców Podyplomowego Studium Energetyki Jądrowej na Wydziale Elektrycznym, którym kierował w latach 1982–1985. Jednocześnie od 1955 do 1972 pracował w Oddziale Instytutu Energetyki w Gdańsku (który zorganizował), był także kierownikiem Pracowni Automatyki oraz kierownikiem Zakładu Regulacji. To w tej placówce opracowano układy wzbudzenia i regulacji napięcia generatorów synchronicznych wielkiej mocy 120 MW i 200 MW, układy regulacji transformatorów i elektrofiltrów – wdrożone do produkcji i zastosowane w polskiej energetyce zamiast dotychczasowych urządzeń z Wielkiej Brytanii. W latach 1973–1974 pracował na stanowisku profesora Uniwersytetu w Mosulu w Iraku. Autor badań z dziedziny automatyzacji elektrowni wodnych, w wyniku których powstały regulatory mocy i układy automatycznego sterowania pracą hydrozespołów, zastosowane w kilku elektrowniach wodnych w Iraku. Od 1981 na emeryturze.

Autor i współautor publikacji z zakresu elektryki, hydrotechniki, elektroniki, m.in. podręczników: Automatyzacja elektrowni wodnych (1960), Podstawy zastosowania analogowych maszyn matematycznych (1970), Regulacja częstotliwości i napięcia w systemie elektroenergetycznym (1978). Tłumacz niemieckojęzycznej monografii Eksploatacja elektrowni jądrowych (1987).

Członek rad naukowych: w latach 1970–1977 Instytutu Energetyki w Gdańsku, 1972–1981 Instytutu Automatyki Systemów Energetycznych sp. z.o.o. we Wrocławiu, 1981–1987 Instytutu Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk, 1983–1987 Państwowej Agencji Atomistyki. Był członkiem Stowarzyszenia Elektryków Polskich, Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej (PTETiS). Jeden z współtwórców oddziału gdańskiego, w latach 1982–1983 jego przewodniczący, w 1984 – wiceprzewodniczący, w 1984 zorganizował XVIII Walny Zjazd PTETiS w Gdańsku. Członek honorowy Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Komitetu Energetyki, Koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (1968–1987).

Laureat zespołowej Nagrody Państwowej: II stopnia w 1968 – za opracowanie i wdrożenie do produkcji nowoczesnych układów regulacji napięcia wielkich generatorów elektrycznych, i w 1972 – za opracowanie i wdrożenie nowoczesnych układów zasilania i regulacji elektrofiltrów. Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych (1939), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Złotym Krzyżem Zasługi (1983).

Od 8 X 1939 był żonaty z Haliną z domu Ładzińską (20 I 1914 Winnica, obecnie Ukraina – 16 VI 2019 Gdańsk), magister chemii (Uniwersytet Warszawski), nauczycielką w tajnym nauczaniu w Jabłonnej pod Warszawą i w Warszawie (1 I 1940 – 30 VII 1944), później nauczycielką w Technikum Budowlanym w Gdańsku. Ojciec Andrzeja (ur. 9 II 1947 Bydgoszcz), profesora, prorektora do spraw naukowych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (2005–2008), i Hanny (ur. 19 VI 1940 Warszawa), od 1963 zamężnej za Wojciecha Mikołaja Swinarskiego (ur. 2 VIII 1940 Luboń), magister inżynier chemii, matki m.in. Katarzyny (ur. 28 VIII 1969 Gdańsk), absolwentki Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych (ASP) w Gdańsku (1993), od 2014 doktora sztuk pięknych (przewód na ASP), od 2021 adiunktki Sopockiej Akademii Nauk Stosowanych.

Pochowany na cmentarzu Srebrzysko. WP







Bibliografia:
Dział Obiegu i Archiwizacji Dokumentów Politechnki Gdańskiej (akta osobowe).
Wydział Elektrotechniki i Automatyki wczoraj i dziś. Księga Jubileuszowa 1904–2004, red. A. Grono, Gdańsk 2004, s. 195–197.