WEŁNIAK JÓZEF, pedagog
| < Poprzednie | Następne > |
JÓZEF WEŁNIAK (12 III 1907 Pałuczyna, powiat Mogilno – 15 IV 1969 Gdańsk), nauczyciel Gimnazjum Polskiego, dyrektor Conradinum, pracownik gdańskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP). Syn Władysława i Salomei z domu Malińskiej. W 1926 absolwent Państwowego Gimnazjum Gnieźnieńskiego (Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego), w 1930 ukończył Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Poznańskiego jako magister filozofii w zakresie matematyki. W roku szkolnym 1930–1931 nauczyciel w Gimnazjum Państwowym w Nakle, 1931–1932 w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie. W 1932 został bezrobotny w wyniku reformy oświaty.
Z rekomendacji Uniwersytetu Poznańskiego w 1933 podjął pracę w Gdańsku – nauczał fizyki, matematyki i przysposobienia wojskowego w Gimnazjum Polskim. Był sekretarzem Rady Pedagogicznej, a także opiekunem koła Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz koła modelarskiego.
W ramach działalności społecznej w Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku
prowadził na kursach repolonizacyjnych naukę języka polskiego. Od maja 1939 należał do Tajnej Organizacji Wojskowej w WMG i do Walki Zbrojnej z Niemcami na terenie WMG, a w czerwcu zlecono mu zorganizowanie w Gimnazjum grupy młodzieży w ramach tej organizacji. Zobowiązany do zgłoszenia się w Gdańsku w dniu rozpoczęcia wojny pozostał w mieście, wobec trudności w nawiązaniu kontaktu z ośrodkiem dyspozycyjnym akcji zbrojnej zabezpieczył broń i amunicję, a młodzież doprowadził do granicy polsko-gdańskiej, sam zostając na terenie Gdańska. Po 1 września ukrywał się we Wrzeszczu, u koleżanki z gimnazjum, nauczycielki Heleny Rakowskiej. 7 X 1939 wyjechał (przez Gdynię) do rodzinnego domu w Gnieźnie. Przebywał tam do 1942, pracował jako powiatowy doradca hodowlany. Zagrożony aresztowaniem wyjechał do Częstochowy, gdzie pod zmienionym nazwiskiem (Józef Kwaśnicki) pracował w Spółdzielni Rolniczo-Handlowej (1942–1945).
Do Gdańska przybył ponownie 8 IV 1945 jako członek Grupy Operacyjnej Ministerstwa Oświaty. Był współorganizatorem I Gimnazjum i Liceum ( I Liceum Ogólnokształcące) oraz II Gimnazjum i Liceum ( II Liceum Ogólnokształcące) i w obu tych szkołach był członkiem pierwszego grona nauczycielskiego. W latach 1945–1947 uczył matematyki w I Gimnazjum i Liceum. W latach 1947–1951 był pracownikiem Państwowego Liceum Budownictwa Okrętowego Conradinum, kolejno jako inspektor nauk, wicedyrektor do spraw pedagogicznych, nauczyciel, a od 1949 dyrektor. Od grudnia 1946 pełnił funkcję konsultanta metodycznego matematyki w Kuratorium Okręgu Szkolnego Gdańskiego. We wrześniu 1951 odszedł ze stanowiska na własną prośbę, nie mogąc się pogodzić z coraz większą ingerencją czynników politycznych w życie szkoły. Od stycznia do września 1951 był też wykładowcą matematyki Uniwersyteckiego Studium Przygotowawczego (USP). W latach 1952–1969 pracował w gdańskiej WSP, jako wykładowca na stanowisku zastępcy profesora, a później starszego wykładowcy. Był kierownikiem Zakładu Matematyki i Katedry Geometrii na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii oraz kierownikiem Studium dla Pracujących (1964–1965). Brał m.in. udział w komisjach uczelnianych, był członkiem Senatu, Rady Wydziału, Komisji Rzeczoznawców Programów Studiów dla Pracujących. Nakładem wydawnictwa WSP ukazał się jego skrypt Geometria analityczna (1960).
Członek Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku (1933–1939), Związku Nauczycielstwa Polskiego (1933–1969), Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki (1933–1939, 1945–1952), Polskiego Towarzystwa Matematycznego.
Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1960), „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1965), Złotą Odznaką Związku Nauczycielstwa Polskiego, pośmiertnie zaś Medalem 200-lecia „Conradinum” (1994).
Był żonaty z Urszulą z domu Raczyńską (3 II 1920 Folwarki, obecnie Radomsko – 23 VII 2002 Gdańsk), ojciec Ewy (ur. 1946) i Katarzyny (ur. 1949).
Pochowany na cmentarzu Srebrzysko.
Bibliografia:
Materiały rodzinne Ewy Wełniak-Jamróż.
Gdańska Jedynka. 50 lat I Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku, Gdańsk 1995, s. 26, 33, 73.
Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku (1922–1939). Księga pamiątkowa w 50-lecie założenia Gimnazjum, red. Bernard Janik, Gdańsk 1976, s. 201.
Guściora Henryk, Józef Wełniak (1907–1969). Wspomnienie, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku (Matematyka, Fizyka, Chemia) 10, 5, 1970, s. 5-7.
Henke Aleksander, Conradinum, Stowarzyszenie Oświatowe „Conradinum”, Gdańsk 1994, s. 51.
Rocznik Państwowego Liceum Budownictwa Okrętowego w Gdańsku, Gdańsk 1948, s. 41.
Wielka Księga Chrobrzaków, Biogramy Absolwentów I LO w Gnieźnie, Gniezno 2013, s. 183.
Żurawiński Jarosław, Jarosz Hanna, Na gruzach powstała. Publikacja jubileuszowa z okazji 50-lecia powstania Szkoły Podstawowej nr 50 im. Emilii Plater, Gdańsk 2009, s.111-114.
