RAUFFSEYSEN PHILIPP ERNST, poeta, krytyk literacki, żołnierz
| < Poprzednie | Następne > |
PHILIPP ERNST RAUFFSEYSEN (Rauffseisen, Rofseisen) (kwiecień 1743 Gdańsk – 21 XII 1775 Ruppin), poeta, krytyk literacki, żołnierz. Z rodziny przybyłej do Gdańska z Kłajpedy. Wnuk Philippa Ernsta (1677–1745), od 19 II 1705 dysponującego potwierdzeniem kupieckiego ► obywatelstwa Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), od 1734 ►ławnika,
armatora (m.in. w 1724 zamówił u cieśli Martena Gerta statek „Der junge Phillip von Dantzig”). Syn Sigismunda Friedricha (chrzest 15 II 1713 – 1768), który 14 I 1738 również wystarał się o potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa Gdańska, i poślubionej w 1740 Agathy Constancii. Brat Caroliny Renaty (chrzest 1 I 1747 – 20 IV 1817), od 3 VII 1766 żony Johannesa Gnuschke (1726–1784) (matki ► Johanna Carla Gnuschke), od 23 XI 1784 Gabriela Joachima Weickhmanna (1734–1792) (syna burmistrza ► Gottlieba Gabriela Weickhmanna) oraz Catheriny Dorothy (pochowana 4 X 1789 w wieku 41 lat w ► kościele Najświętszej Marii Panny).
Uczęszczał do ► szkoły mariackiej, 17 II 1755 przyjęty (w wieku 12 lat) do przedostatniej klasy (secundy) ► Gimnazjum Akademickiego. Naukę kończył we wrześniu 1759 dysputą teologiczną przygotowaną pod kierunkiem ► Ernsta Augusta Bertlinga. Najmłodszy wśród założycieli towarzystwa literackiego Gesellschaft zur Beförderung des guten Geschmacks in Danzig (► Aestetische Gesellschaft zu Danzig), a zarazem utalentowany literat, pozostawał pod wpływem filozofa i estetyka Georga Friedricha Meiera (1718–1777, od 1748 profesora uniwersytetu w Halle), pisarza, dramaturga, krytyka i teoretyka literatury Gottholda Ephraima Lessinga (1729–1781) i poety Friedricha Gottlieba Klopstocka (1724–1803).
Jego twórczość poetycka obejmowała utwory o tematyce filozoficznej, moralnej, religijnej, wiersze miłosne wzorowane na poezji francuskiej, w stylu anakreontyków, satyry i wiersze okolicznościowe. Był m.in autorem ody, napisanej z powodu starsznego trzęsienia ziemi i tsunami, które 1 XI 1755 zrujnowało Lizbonę (Portugalia).
Krytykował Johanna Christopha Gottscheda (1700–1766, zob. ► towarzystwa literackie w Gdańsku w XVIII wieku, ► Luise Adelgunde Viktorie Gottsched) za to, że pozbawił teatr lekkości i rozrywki. Autor czterech utworów scenicznych: Amalie, ein rührendes Stück von einem Aufzuge; Freigeist, ein Trauerspiel; Die gestörte Brautnacht oder das bekehrte Heidenthum, ein Nachspiel mit Gesängen und Tänzen; Die verliebte Alte, oder die Verkleidung ohne Verkleidung, ein Lustspiel, wzorowanych na Lessingu i dramaturgach angielskich. Jego młodzieńcza twórczość pozostała w rękopisach i zachowała się w zbiorach ► Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej.
W sierpniu 1759 (jako szesnastolatek) obronił w Gimnazjum Akademickim dysertację teologiczną, przygotowaną pod kierunkiem ► Ernesta Augusta Bertlinga Meditationes quaedam de voluntate theologice considerata (1759). Od 1759 studiował teologię na uniwersytecie w Getyndze, brał udział w pracach miejscowego Królewskiego Niemieckiego Towarzystwa w Getyndze (Königliche Deutsche Gesellschaft in Göttingen). W 1760 napisał (wydaną w Getyndze) okolicznościową odę z okazji setnej rocznicy podpisania ► pokoju oliwskiego, dedykowaną Gdańskowi i jego władzom: Jubelode bey der hundertjährigen Gedächtnissfeier des am dritten Tage des Maien im Jahre 1660 geschlossenen Olivischen Friedens, den würdigen Vätern des glücklichen Danzigs ehrfurchtsvoll gewidmet von…. 4 VII 1763 immatrykulował się na uniwersytecie w Wittenberdze.
Wykładał na uniwersytecie w Greifswaldzie, gdzie popadł w nałóg pijaństwa i długi, których nie mógł spłacić, zaciągnął się więc do wojska. Służył w ochotniczym regimencie dragonów (Frei-Dragoner-Regiment) pod dowództwem gen. Friedricha Wilhelma von Kleista (około 1725–1767), miłośnika literatury, z którym się zaprzyjaźnił. Po śmierci von Kleista zaciągnął się 12 IV 1769 do regimentu ks. zu Marlow w Meklemburgii, gdzie został muszkieterem.
Zmarł w wojskowym lazarecie w Ruppin w wieku 32 lat. Jeden z jego przyjaciół wydał w Berlinie zebrane wiersze jego autorstwa (Raufseysens Gedichte nach dem Tode des Verfassers, Hrsg. G. Danovius, 1782, wyd. 2: 1792).
Bibliografia:
Album Academiae Vitebergensis, Bd. 9, s. 71; www.deutsche-digitale-bibliothek.de.
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 476; t. VII, s. 521.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 344.
Trzoska Jerzy, Z dziejów budownictwa okrętowego w Gdańsku – wykaz statków zbudowanych w pierwszej połowie XVIII w., „Nautologia”, t. 20, 1985, nr 1, tabela.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 380.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 244.
