PEHNEN JOHANN GOTTFRIED, kaznodzieja
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN GOTTFRIED von PEHNEN (Peen, Pehn, Pehner, Pöhnen, używał drugiego imienia) (29 V 1698 Gdańsk – 14 VI 1756 Gdańsk), kaznodzieja kościołów św. Olafa (w Wisłoujściu), Bożego Ciała i św. Jakuba. Syn dzwonnika Johanna (trzymanego do chrztu 26 VII 1648 w kościele św. Piotra i Pawła przez związanego z branżą złotniczą Johanna (Hansa) Bachmanna (około 1600 – po 1662)).
W czerwcu 1713 zapisany został (jako Gottfried von Poehnen) do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. W 1723 studiował w Wittenberdze, w 1725 w Jenie uzyskał tytuł magistra. Od 6 XII 1726 kandydat teologiczny Ministerium Duchownego. Podczas oblężenia Gdańska w 1734 przez wojska prusko-rosyjskie, na prośbę przełożonych garnizonu gdańskiego wystosowaną do Ministerium Duchownego, od 11 kwietnia kaznodzieja polowy na Grodzisku. Po kapitulacji Gdańska posłany do Wisłoujścia dla świadczenia posługi dla garnizonu pruskiego (7. Saskiego Królewskiego Pułku Piechoty „Książę Jerzy” (Königlich-Sächsisches 7. Infanterie-Regiment „Prinz-Georg”)). Wobec zniszczenia tamtejszego kościoła garnizonowego św. Olafa posługę wykonywał w pomieszczeniach wojskowych, przeciwko czemu zaprotestował dowódca, pułkownik Friedrich von Sehdens, który nakazał mu powrót do Gdańska. W związku z niemożliwością pozyskania innego duchownego, w grudniu przyjął go z powrotem jako mianowanego kaznodzieję. W ciągu dwóch lat (do 1736) odbudował kościół św. Olafa i przez kolejnych sześć lat (do 1742) pełnił w nim posługę.
Od 1742 kaznodzieja w kościele Bożego Ciała w Gdańsku, od 1746 w kościele św. Jakuba. Uchodzący za ortodoksyjnego luteranina. W 1748 podjął się roli emisariusza między pietystą z kościoła św. Jana Paulem Świetlickim a seniorem Ministerium Duchownego Karlem Joachimem Sibethem w związku z kazaniem o nawróceniu Żydów, wygłoszonym przez tego pierwszego. Po odprawieniu liturgii 1. i 2. dnia Wielkanocy 1756, trzeciego dnia, tj. 22 IV 1756 porzucił posadę, ogłaszając przejście na katolicyzm. Publicznie nawrócił się w kościele w Ciechocinie (powiat Golub–Dobrzyń), co odnotował 3 maja tego roku biskup włocławski Antoni Sebastian Dembowski. W niedzielę Trójcy Świętej (14 czerwca) zasłabł w czasie procesji i zmarł.
Od 1730 mąż Florentine Philippine (pochowana 4 VIII 1747 w Kaplicy św. Jakuba kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP) w wieku 48 lat), córki Johanna Endlera (16 VI 1647 Gdańsk – 24 XII 1715 Koszwały), pastora w Leszkowych (Letzkau) i Koszwałach (Gottswalde), oraz Florentine Elisabeth (ur. 17 IX 1762), córki pastora kościoła św. Bartłomieja w Gdańsku Eilharda Cierenberga. Ojciec Florentine Philippine, która 28 II 1771 poślubiła w kościele NMP prowizora kościoła św. Trójcy Gabriela Schmidta (pochowany tamże 7 XII 1773 w grobie nr 113).
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 294.
Kościelak Sławomir, Kaznodzieje ewangeliccy w kościele św. Jakuba, w: Szpital i kościół św. Jakuba. 600 lat fundacji gildii szyprów w Gdańsku, Toruń 2009, s. 180–182.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig 1760, s. 19, 21, 54, 81, 88.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 68, 70, 76, 95.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 18, 363; 2, 225; 4, 183.
