OMANKOWSKI WILLIBALD, poeta, radny
| < Poprzednie | Następne > |
WILLIBALD OMANKOWSKI (Omansen; 24 III 1886 Gdańsk – 5 VII 1976 Berlin Zachodni), poeta, krytyk teatralny i muzyczny, radny Gdańska. W 1907 absolwent gdańskiego gimnazjum, następnie Królewskiego Seminarium Nauczycielskiego przy Königstaler Weg 18/19 (ul. Sobieskiego). Początkowo był nauczycielem w szkole powszechnej w Młyniskach i tam też mieszkał. Jako oficer artylerii w stopniu kapitana brał udział w I wojnie światowej.
Debiutował emocjonalnym wierszem Sinkender Abend (Tonący wieczór), opublikowanym 28 IX 1910 w dodatku „Heimat und Welt” (nr 39) do
„Danziger Zeitung”, w której to gazecie w latach 1912-1914 był krytykiem muzycznym. Od 1919 do 1933 pracował jako krytyk teatralny i muzyczny w „Danziger Volksstimme”, pisał też krytyki teatralne, eseje i recenzje dla niemieckich gazet w Berlinie, Królewcu i Hamburgu, współpracował z „Ostdeutsche Monatshefte”.
Uprawiał różne gatunki literackie. Wydawał tomiki poezji, pierwszym, ze wstępem działającego wówczas w Gdańsku dziennikarza i poety Fritza Droopa (1 III 1875 Minden – 2 IX 1938 Frankfurt nad Menem), były Rosen im Reif (Róże w diademie, 1912), następnie – podobnie neoromantyczna - Die Windharfe (Harfa Eola, 1920) oraz Danzig. Antlitz einer alten Stadt (Gdańsk. Oblicze starego miasta, 1924) i Fackelträger (1925). Określany „najlepszym lirykiem Wschodu” i „największym talentem poetyckim Gdańska”
zwłaszcza po tomiku Antlitz …, który wydrukowany w liczbie zaledwie 300 egzemplarzy, doczekał się wielu dodruków i wywołał prawdziwą sensację, nikt przed nim nie komentował bowiem poetycko historii miasta tak głęboko i różnorodnie.
W 1925 napisał list otwarty do gdańskich szkół przeciwko podżeganiu do wojny i antysemityzmowi. W latach 1924–1933 radny miejski z ramienia Vereinigte Sozialdemokratische Partei (Zjednoczona Partia Socjaldemokratyczna). W latach 1932-1933 członek Rotary Club Danzig. Należał do zarządu Freie Volksbühne (Wolna Scena; organizacja o charakterze amatorskim). Nauczyciel estetyki muzycznej w gdańskim konserwatorium. Mieszkał przy Friedenssteg (ul. Sienkiewicza), przy Holzmarkt (Targ Drzewny), przy Lindenstrasse (ul. Tuwima), w Sopocie (przy obecnej ul. Andersa 29).
Zmieniając w 1939 nazwisko na Omansen, podkreślił swą niemiecką narodowość, jednocześnie po 1933 – nie chcąc być uznany za piewcę nazizmu – zrezygnował z publikowania własnej poezji. Za swe poglądy w 1940 zwolniony został z posady i wcielony do Wehrmachtu, a nawet na cztery godziny uwięziony pod koniec wojny. Jesienią 1945 wysiedlony z rodziną z Gdańska, do wiosny 1948 był rektorem szkoły podstawowej i średniej (Volks- und Mittelschule) w Königstein w górach Taurus. W latach 1948–1953 kierownik działu kulturalnego wydawanego przez Ericha Brosta dziennika „Westdeutsche Allgemeine Zeitung” (WAZ) w Bochum. Po przejściu na emeryturę w 1953 w Berlinie, pisał recenzje teatralne, kulturalne i telewizyjne dla berlińskiej filii WAZ. Przez wiele lat korespondował ze znanymi niemieckimi twórcami jak Rainer Maria Rilke (1875-1926), Hermann Hesse (1877-1962), Thomas Mann (1875-1955) czy malarz Max Liebermann (1847-1935). Jego utwory znalazły się w wydanym przez Bolesława Faca zbiorze Danziger Verse.
Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Omankowski Willibald, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I, Gdańsk 1998, s. 222.
Danziger Bürgerbuch. Bilder aus Leben und Wirken Danziger Männer und Frauen in Politik, Wirtschaft, Presse, Kunst, Wissenschaft, Volksbildung, hrsgb. v. Robert Franke, Danzig 1927, s. 87.
Loew Peter Oliver, Das literarische Danzig 1793 bis 1945. Bausteine für eine lokale Kulturgeschichte, Frankfurt am Main 2009, s. 125-128.
Stüben Jens, Hermann Hesse und Willibald Omankowski/ Omansen. Überreste eines Briefwechsels, "Studia Germanica Gedanesia", 18, Gdańsk 2009, s. 263-290.
