MOCHINGER JOHANN, pastor kościoła św. Katarzyny, profesor Gimnazjum Akademickiego
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN MOCHINGER (20 III 1603 Gdańsk – 12 X 1652 Gdańsk), pastor w kościele św. Katarzyny, profesor Gimnazjum Akademickiego. Pochodził z rodziny wywodzącej się z Tyrolu. Syn przybyłego z Torunia Alberta (pochowany 27 IX 1611 Gdańsk, w kościele Najświętszej Marii Panny), od 21 V 1594 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska, i poślubionej przez niego 5 VI 1594 (w tymże kościele) Kathariny (pochowana 15 II 1604 tamże), córki toruńskiego kupca Joachima I Arlema (zm. 1594).
Uczył się w szkole mariackiej, w 1612 wysłany został przez ojca i jego drugą żonę (od 21 XI 1605) Dorotheę z domu Moller do wuja Joachima II Arlema (1574–1636) i uczył się w gimnazjum w Toruniu. Od 1617 ponownie w Gdańsku, od 1620 studiował w Wittenberdze. Dzięki stypendium gdańskiej Rady Miejskiej od 1624 kontynuował studia w Lejdzie i od 1626 w Strasburgu. W Wittenberdze opublikował dwie prace, mowę o rzezi hugenotów w noc św. Bartłomieja i rozprawę o sposobach pomnażania dobra, w Strasburgu rozprawkę przeciwko pomawiającym go sympatie do arian. Zwiedził Niemcy, Holandię, Francję i Anglię.
Po powrocie do Gdańska od 1628 diakon, w latach 1638–1658 pastor w kościele św. Katarzyny. Od 1630 profesor retoryki w Gimnazjum Akademickim. Oficjalny mówca, wygłaszał po łacinie oracje m.in. 25 V 1632 w auli Gimnazjum po śmierci (30 kwietnia) króla polskiego Zygmunta III (chwaląc polskich królów, oprócz zmarłego szczególnie Kazimierza Jagiellończyka), po elekcji (mowa z 2 XII 1632) i śmierci (mowa z 7 VII 1648) króla Władysława IV, po elekcji króla Jana Kazimierza, po zawarciu pokoju ze Szwedami w Sztumskiej Wsi (rozejm 12 IX 1635, mowa wygłoszona 27 tego miesiąca). Część mów wydał w zbiorze Orationes (1637). W 1645 brał udział w Colloquium Charitativum w Toruniu, próbie uzyskania przez katolików, luteran i kalwinistów jedności wiary i pokoju religijnego. Wydał m.in. komentarze do mów Cycerona (Floridorum rhetoricorum ex Cicerone sylva, 1640) i podręcznik retoryki (Oratoratque rhetorista, 1641). W mowie z 1652 De navigationibus et navium laudibus postulował poprawę warunków pracy i płacy marynarzy, wskazywał na wpływ długich morskich podróży na ich psychikę. Autor mów pogrzebowych (m.in. żony lekarza z Wrocławia, pracującego w Gdańsku, później profesor uniwersytetu w Uppsali, Petera Kirsteniusa, Barbary (6 I 1585 Jena – 5 III 1631 Gdańsk), córki dokotra filozfii i medycyny Johanna Friedricha Schrötera, w 1637 przy pożegnaniu pastora kościoła św. Katarzyny Michaela Blancka, czy w 1638 przy żegnaniu Heinricha von Kreischelwig und Staeffansdorffa). Był autorem pochwalnych strof zamieszczonych pod portretem Jana Heweliusza, rytowanym przez Jeremiasza Falcka, otwierającym jego Selenographię (1647). Podczas pobytu w Gdańsku w październiku 1635 francuski dyplomata i katolik Charles Ogier, oglądał u niego m.in. przywiezioną z Anglii Biblię w „języku hebrajskim w formacie mniejszym, niż kiedykolwiek widziałem”, podkreślając, że gospodarz podczas pobytów w Anglii i Francji „nabył pewnej ogłady” i był poliglotą.
Mieszkał w Domu Kaznodziejów (obecnie ul. Katarzynki 1). Od 11 III 1631 żonaty był z córką faktora księcia Toskanii Petera Neri, Angelicą (1607 – styczeń 1651), zawarcia związku gratulowali m.in. przyjaciele z Wrocławia (Epithalamia Carmina Nuptiis ... Johannis Mochingeri ... et ... Angelicae Neriae ... ab Amicorum Vratislaviensium ... ominibus ... consecrata) z Martinem Opitzem włącznie, a której śmierć uczcili wierszami kondolencyjnymi Johann Peter Titius, rektor szkoły mariackiej Jakob Zetzkius, diakon kościoła NMP Georg Fehlau, zaś zbiorkiem poetyckim społeczność gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Zmarł na febrę, pochowany obok żony w kościele św. Katarzyny. Kazania pogrzebowe wygłoszono w Gdańsku 16 X 1652 i 11 XI 1652 w Strassburgu. Żegnało go wiele utworów żałobnych (autorstwa m.in. burmistrza Johanna Ernsta Schmiedena czy Michaela Albinusa, także wówczas studenta, przyszłego burmistrza Gabriela Schumanna, ucznia Gimnazjum Akademickiego i też przyszłego burmistrza Constantina Phala), Salomon Blanck przygotował zestaw 77 anagramów w kilku językach.
Przeżył go tylko syn Gottfried, w lipcu 1659 zapisany do Gimnazjum Akademickiego, w 1664 student w Lejdzie, późniejszy asesor w Gdańsku, który 20 IX 1663 ufundował ojcu, matce i czwórce rodzeństwa pomnik epitafijny w kościele św. Katarzyny. W niemowlęctwie zmarło nieznane z imienia dziecko, w dzieciństwie zmarli synowie Erich Friedrich (zm. 2 IX 1644 Gdańsk), Johann Efraim (zm. 13 IV 1648 Gdańsk) i córka Concordia (zm. 8 XII 1637 Gdańsk).
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. 2, s. 50.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 192.
Kotarski Edmund, Rektorzy i profesorowie Gimnazjum Gdańskiego w XVII w., Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 38, 1993, nr 3.
Mokrzecki Lech, Mochinger Jan, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 240-241.
Nadolski Bronisław, Jan Mochinger profesor retoryki w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, Rocznik Gdański, 22, 1963.
Nadolski Bronisław, Mochinger Jan, w: Polski Słownik Biograficzny, 21, 1976, s. 496-497.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 12.
