KILARSKI MACIEJ, historyk sztuki, konserwator, patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
w Gdańsku, 1945–1953
MACIEJ PRZEMYSŁAW KILARSKI (24 II 1922 Poznań – 28 IX 2003 Gdańsk), historyk sztuki, konserwator zabytków, patron gdańskiej ulicy. Syn Jana Kilarskiego. Uczeń Gimnazjum im. Ignacego Paderewskiego w Poznaniu, Gimnazjum im. Sułkowskich w Rydzynie. Po wybuchu wojny, od 1939 z rodziną we Lwowie, gdzie zdał maturę i w 1941 zaczął studiowanie architektury na miejscowej Politechnice. Po jej zamknięciu przez Niemców pracował jako rysownik w prywatnej pracowni architektonicznej, następnie w Wydziale Planowania Urzędu Miejskiego.
Od 1943 mieszkał w Krakowie, gdzie po zakończeniu wojny kontynuował studia na uniwersytecie. Studia dokończył w 1954 w Katedrze Architektury Politechniki Gdańskiej. Od 1952 pracował w gdańskim oddziale Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków. Zaangażowany w sprawy odgruzowania, zabezpieczenia zabytków i odbudowy historycznych części miasta Gdańska (między innymi przedproża, Dom Ławników przy Dworze Artusa).
Od 1956 (na zlecenie wojewódzkiego konserwatora zabytków) związany z zamkiem w Malborku: w latach 1961–1991 (emerytura) był kustoszem, następnie kuratorem Muzeum Zamkowego. Był pierwszym polskim badaczem tego zamku po II wojnie światowej, w latach 50. XX w. przeprowadził segregację detali architektonicznych zniszczonego kościoła zamkowego i kaplicy św. Anny). Obiektem jego szczególnych zainteresowań był kościół Najświętszej Marii Panny i posąg Madonny. Mieszkając w Gdańsku–Oliwie, codziennie dojeżdżał do Malborka. Wyróżniony złotą odznaką „Za Opiekę Nad Zabytkami” (1970), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1977), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1974) i jako pierwszy Nagrodą im. prof. Jerzego Stankiewicza (2001). Pozostała po nim bogata spuścizna rysunków, grafik, akwarel, pasteli, także portretów.
Od 1954 żonaty był po raz pierwszy z Ewą Totwen (24 V 1919 – 14 V 1999 Gdańsk), córką prawnika Stanisława (1891–1944) i Olgi z domu Dobużyńskiej (14 VIII 1895 Wilno – 8 II 1965 Gdańsk), prowadzącą z matką i siostrą Ireną kukiełkowy „Teatr Łątek”, początkowo w Wilnie, od 1947 w Gdańsku (zob. Miejski Teatr „Miniatura”), występującą następnie w „Rudym Kocie”, współpatronkę (z matką i siostrą) punktu widokowego na Pogańskiej Górze. Z tego związku doczekał się córki Grażyny (ur. 1955), absolwentki Wydziału Architektury i Wzornictwa Państwowej Wyżej Szkoły Sztuk Plastycznych (1981), od 2018 (m.in. na podstawie wystawy „Od Figurek do Marionetek – Historia Wileńskiego Teatru Łątek Wilno 1936 – Gdańsk 1959”) doktor habilitowanej sztuk plastycznych, profesora Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Po raz drugi żonaty z Elżbietą Ciemniewską, historykiem sztuki, kustoszem działu ceramiki Muzeum Narodowego w Gdańsku, autorką wystaw i katalogów tematycznych, z którą miał syna Marcina (ur. 2 XI 1970 Gdańsk), absolwenta anglistyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, profesora tamże.
Pochowany na cmentarzu w Oliwie. Od 2000 osobom szczególnie zasłużonym dla malborskiego zamku miejscowe muzeum przyznaje odlaną w brązie plakietkę z jego wizerunkiem, od 2004 organizowane są cykliczne konferencje naukowe jego imienia. Od 27 II 2014 imię Macieja Kilarskiego nosi odcinek bulwaru nad Nogatem (od zejścia przy kościele św. Jana Chrzciciela do drewnianego mostu na Nogacie). Od 25 II 2021, wraz z ojcem Janem, patron ulicy w Gdańsku–Oliwie.
Bibliografia:
Haftka Mieczysław, Kilarski Maciej, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwislańskiego, Suplement III, Gdańsk 2012, s. 113–114.
