HELD CARL SAMUEL, architekt
| < Poprzednie | Następne > |
CARL SAMUEL HELD (14 V 1766 Wrocław – 4 X 1845 Gdańsk), architekt. Syn kupca Ferdinanda i Wilhelminy z domu Kornin. Zawodu uczył się początkowo we Wrocławiu, od 1787 w Berlinie. Był uczniem architekta Carla Gottharda Langhansa. Od 1788 pracował w Królewskim Wyższym Urzędzie Budowlanym w Berlinie. W Gdańsku od 1794 miejski radca budowlany (Stadtbaurath) podległy urzędowi w Berlinie, sprawujący nadzór nad miejskimi budynkami publicznymi, odpowiadający także za stan dróg, mostów, kanalizacji, ochronę przeciwpożarową. Jego biuro nadzorowało, we współpracy z Państwowym Urzęd Policji Budowlanej, wszystkie prace budowlane na terenie miasta, zatwierdzało projekty nowych obiektów i remonty czy adaptacje dotychczasowych. Swoimi działaniami upowszechnił w Gdańsku formy klasycystyczne.
W 1798 wybudował wartownię dla garnizonu pruskiego przy Targu Rybnym, opracował także niezrealizowany projekt adaptacji Ratusza Starego Miasta na Instytut Położniczy. W latach 1799–1801 zaprojektował i zbudował Teatr Miejski, wznosił także m.in. szkołę i internat dla Fundacji Conradiego w Jankowie ( Conradinum), w 1803 przebudował parter dworu bractwa św. Jerzego na odwach z pomieszczeniami dla straży, w 1808 wybudował kolumnadę i kramy przy Targu Węglowym. W latach 1800-1803 był autorem niezrealizowanego projektu pierwszego w Gdańsku kąpieliska morskiego (ze wskazaniem na Jelitkowo bądź Konradshammer). W lipcu 1807, na polecenie działającego z ramienia gdańskiego gubernatora Jeana Rappa francuskiego intendenta Emilianda Marii Chopina, został wyznaczony przez Radę Miejską w skład komisji dokonującej zajęcia w mieście mienia pruskiego (domy akcyzy i loterii, gmach poczty, pałac gubernatora, magazyny, spichrze, w tym Spichrz Królewski nad Motławą).
Po 1813 remontował kamienice zniszczone lub uszkodzone w czasie oblężenia miasta. W 1814 został etatowym radcą Zarządu Miasta. W 1821 prezentował swoje szkice koncepcyjne oraz rysunki o charakterze dokumentacyjno-technicznym na pierwszej w Gdańsku dużej wystawie dzieł sztuki.
W 1831 według jego projektu przebudowano Bramę Zieloną: dwuspadowy dach i szczyty zastąpione zostały przez trzecią kondygnację przykrytą płaskim dachem, z czterech stron ujętym balustradą (z wykorzystaniem elementów murarskich i kamieniarskich dawnych szczytów). W 1834, przed przejściem na emeryturę, rozpoczął budowę według własnego projektu gmachu dla Gimnazjum Miejskiego. Na prywatne zamówienia projektował również reprezentacyjne grobowce (np. kupca Heinricha Adolfa von Wagenfelda ((1747–1809) na cmentarzu Zbawiciela).
W 1808 mieszkał w swoim domu przy Frauengasse 854 (ul. Mariacka 19), w 1831 przy Heilige-Geist-Gasse 1015 (ul. św. Ducha 21/23). We wrześniu 1802 zawarł w kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku związek małżeński z Louisą Euphrosiną z domu Rüdow (1776 – 1 V 1835 Gdańsk).
Bibliografia:
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 102, 2 V 1835, s. 964 (nekrolog żony).
Altpreuss. Biogr., Bd. 1, s. 263.
Stankiewicz Jerzy, Held Samuel Carl, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 19914, s. 180.
