DWÓR IV „JUTRZENKA”
| < Poprzednie | Następne > |
DWÓR IV, ul. Polanki 119/121. Wzmiankowany od 1626 lub 1632, kiedy wydzierżawił go od ► klasztoru cystersów w Oliwie ► ławnik (od 1624) i ► rajca (od 1630) ► Starego Miasta Johann Morgenroth (zm. 12 IX 1640 Gdańsk). Od jego nazwiska posiadłość nazwano „Jutrzenką” (Morgenroth = jutrzenka). Początkowo drewniany dwór zastąpiła w XVIII wieku murowana rezydencja.
Na przełomie XVI/XVII wieku w jego posiadanie wszedł, kupując dzierżawę, szwedzki rezydent w Warszawie, Georg von Wachsschläger, także właściciel ► Dworu III. W 1732 dzierżawcą posiadłości (i Dworu III) był jego syn, także Georg. W 1739 wdowa po nim sprzedała dzierżawę Dworu IV gdańskiemu kupcowi Johannowi Michaelowi Loschartowi, który z pomocą opata oliwskiego oddalił prawa wysuwane do dworu przez burmistrza ► Gabriela von Bömelna. W 1741 Johann Michael Loschart za 6000 florenów odsprzedał dwór ► Karlowi Groddeckowi. W rękach Groddecków pozostawał on do 1805, kiedy nabył go ► menonita Friedrich von Kempen (1805), za którego czasów uzyskał obecny wygląd. Następnie należał do Augusta Krompholza, właściciela cegielni (zob. ► Emil Adolf Krompholz). Od 1868 właścicielem był ► Johann Friedrich Ernst Prochnow, w 1909 od wdowy i syna, ► Johanna Heinricha Prochnowa, nabył posiadłość Okręgowy Zakład Ubezpieczeń dla Prus Wschodnich (Landesversicherungsanstalt für Westpreußen). W dworze urządzono dom wypoczynkowy, w czasie I wojny światowej działający jako wojskowy szpital pomocniczy (Hilfslazarett Pelonken). Od 1927 sanatorium dla rencistów (Genesungsheim), w położonej w sąsiedztwie cegielni uruchomiono sanatorium dla chłopców.
W 1945 urządzono tam szpital dziecięcy, w 1950 utworzono Państwowe Przeciwgruźlicze Sanatorium Dziecięce, od 1976 ► Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem. Zachował się główny budynek dworu. Piętrowy, zbudowany na planie prostokąta w XVIII wieku, po wielu przebudowach nie sprawia dziś imponującego wrażenia. Prowadzi do niego aleja lipowa, która wraz ze stawami przypomina o dawnym założeniu parkowym. Od 2008 nieużytkowany z powodu złego stanu technicznego; 10 I 2014, około godziny 18.00, w wyniku pożaru zawalił się w ¾ swojej powierzchni dach budynku.
