BREZA EDWARD, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
EDWARD BREZA (24 IX 1932 Kalisz koło Kościerzyny – 12 X 2017), naukowiec, językoznawca. Syn Józefa i Marii z domu Gruchały. Naukę w szkole podstawowej rozpoczął w Kaliszu, ukończył w 1948 w Lipuszu. W latach 1948–1951 był uczniem Liceum Ogólnokształcącego w Kościerzynie, w 1951 wstąpił do Zgromadzenia Zmartwychwstańców, maturę zdał w 1953 eksternistycznie w Poznaniu. W 1958 ukończył studia filozoficzno-teologiczne w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Krakowie, zrezygnował ze święceń kapłańskich. W 1961 ukończył eksternistycznie Liceum Pedagogiczne w Gdyni. Od 13 X 1958 był nauczycielem religii w Szkole Podstawowej nr 1 w Kościerzynie, nauczał dodatkowo języka polskiego, języka rosyjskiego, historii, biologii i geografii. Od 1960 pracował w szkole Dziemianach, od 1962 w Kaliskach. W 1959 został przyjęty bez egzaminów na zaoczne studia polonistyczne w gdańskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP), które ukończył w 1964. W 1962 skończył Studium Bibliotekarskie w Gdyni. W latach 1964–1970 pracował jako instruktor języka polskiego w powiecie kościerskim i nauczyciel kontraktowy języka niemieckiego w Liceum Ogólnokształcącym w Kościerzynie.
Od 1966 był pracownikiem WSP na stanowisku starszego asystenta, od 1970 Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Od 1972 doktor (promotor: prof. Hubert Górnowicz), adiunkt w Zakładzie Języka Polskiego UG. Od 1978 doktor habilitowany, w 1988 profesor (tytularny), od 1993 profesor zwyczajny. Na UG pełnił między innymi funkcje prodziekana Wydziału Humanistycznego (1978–1981), dyrektora Instytutu Filologii Polskiej (1981–1991) i kierownika Zakładu Historii Języka Polskiego, Dialektologii i Onomastyki (1988–2002). Pracował również w WSP w Bydgoszczy (1978–1994). Od 2002 przebywał na emeryturze, nadal wykładając: w Bałtyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej w Koszalinie (2003–2004), Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej (2003–2007) oraz w Wyższej Szkole Zawodowej w Mławie (2004–2010), na pół etatu w Zespole Kolegiów Nauczycielskich w Koszalinie (2003–2006).
Był m.in. członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (od 1975, w latach 1981–1985 przewodniczący I Wydziału), Komisji Onomastycznej Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, Międzynarodowego Komitetu Onomastycznego w Lowanium, Rady Naukowej Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie (1989–1998). Redagował „Prace Językoznawcze UG”. W latach 1991–2007 był redaktorem „Rocznika Gdańskiego”. Badania naukowe prowadził głównie w dziedzinie onomastyki; napisał między innymi prace Toponimia powiatu kościerskiego (1974, doktorat), Pochodzenie przydomków szlachty pomorskiej (1978, praca habilitacyjna, wyd. 2: 1986), Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany (2000–2004); zajmował się także historią języka i dialektologią. Jako znawca kaszubszczyzny był współautorem Gramatyki kaszubskiej (1981) oraz Zasad pisowni kaszubskiej (1976, 1984).
Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, odznakami „Zasłużony Działacz Kultury”, „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, Medalem Uniwersytetu Gdańskiego, Medalem Stolema (1983), w 2003 Medalem Księcia Mściwoja II. Uhonorowany Nagrodą Prezydenta Miasta Sopotu, „Sopocką Muzą”, w dziedzinie nauki (2015). 25 IV 2006 uhonorowany doktoratem honoris causa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (pierwszy tej uczelni). 6 VI 2006 otrzymał tytuł honorowego obywatela gminy Dziemiany, 12 X 2013 tytuł honorowego obywatela Kościerzyny, w 2016 gminy Lipusz.
Pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie. Od 2022 patron ulicy w rodzinnym Kaliszu.
