PELCZAR MARIAN, dyrektor Biblioteki Gdańskiej PAN, patron ulicy
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File: Pelczar Marian.JPG|thumb|Marian Pelczar]] | [[File: Pelczar Marian.JPG|thumb|Marian Pelczar]] | ||
| − | [[File: Pelczar_Marian,__Pelczar_Maria.jpeg |thumb| Od lewej: Marian Pelczar, jego córka [[PELCZAR MARIA RYTA | Maria Pelczar]], [[SZEWALSKI ROBERT | prof. Robert Szewalski]]]] | + | [[File: 1_Marian_Pelczar.jpg |thumb|Marian Pelczar na tle księgozbioru [[ZAPPIO ZACHARIAS, kupiec, filantrop | Zachariasa Zappio]] (Zappio-Johannitana), około 1970]] |
| + | [[File: Pelczar_Marian,__Pelczar_Maria.jpeg |thumb| Od lewej: Marian Pelczar, jego córka [[PELCZAR MARIA RYTA, dyrektor Biblioteki Gdańskiej PAN | Maria Pelczar]], [[SZEWALSKI ROBERT, rektor Politechniki Gdańskiej | prof. Robert Szewalski]]]] | ||
| + | [[File: Laureaci_nagrody_prezydenta_Gdańska_1980.jpeg |thumb| Marian Pelczar (pierwszy z prawej) jako laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska z 1980]] | ||
[[File:Tablica_Pelczara_Mariana_.jpg|thumb|Tablica upamiętniająca Mariana Pelczara w Gdańskiej Bibliotece PAN]] | [[File:Tablica_Pelczara_Mariana_.jpg|thumb|Tablica upamiętniająca Mariana Pelczara w Gdańskiej Bibliotece PAN]] | ||
| + | [[File: Tablica_Mariana_Pelczara_ul._Grottgera_9.jpg |thumb| Tablica uapmiętniająca Mariana Pelczara na domu przy ul. Grottgera 9]] | ||
[[File:Pelczar_Marian_biblioteka-Pracownia.jpg|thumb|''Polski Gdańsk'', 1947]] | [[File:Pelczar_Marian_biblioteka-Pracownia.jpg|thumb|''Polski Gdańsk'', 1947]] | ||
| − | '''MARIAN PELCZAR''' (22 III 1905 Nowy Sącz – 9 III 1983 Gdańsk), historyk, dyrektor [[BIBLIOTEKA MIEJSKA | Biblioteki Miejskiej]] (następnie [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk]]). Syn Michała, nauczyciela i dyrektora Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Nowym Sączu. W 1923 | + | '''MARIAN PELCZAR''' (22 III 1905 Nowy Sącz – 9 III 1983 Gdańsk), historyk, dyrektor [[BIBLIOTEKA MIEJSKA | Biblioteki Miejskiej]] (następnie [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk]]), patron gdańskiej ulicy. Syn Michała, nauczyciela łaciny i greki oraz dyrektora Państwowego Gimnazjum Klasycznego im. Jana Długosza w Nowym Sączu. W 1923 absolwent tego Gimnazjum, w 1929 historii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ), doktor filozofii. W latach 1925-1929 był asystentem w Katedrze Historii Gospodarczej i Społecznej UJ. W 1931 uzyskał uprawnienia nauczyciela szkół średnich, pracował jako nauczyciel w Krakowie.<br/><br/> |
| − | 1 XII 1934 otrzymał etat w Szkole Ekonomiczno-Handlowej w Krakowie i skierowany został do Gdańska. Od 15 XII 1934 wykładał historię w [[POLSKIE SZKOŁY HANDLOWE W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Polskich Szkołach Handlowych]], działacz harcerski. Od 1935 był członkiem komitetu redakcyjnego [[ROCZNIK GDAŃSKI | „Rocznika Gdańskiego”]], w latach 1937–1939 sekretarz generalny [[TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUKI I SZTUKI | Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki]]. | + | 1 XII 1934 otrzymał etat w Szkole Ekonomiczno-Handlowej w Krakowie i skierowany został do Gdańska. Od 15 XII 1934 wykładał historię w [[POLSKIE SZKOŁY HANDLOWE W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Polskich Szkołach Handlowych]], działacz harcerski. Od 1935 był członkiem komitetu redakcyjnego [[ROCZNIK GDAŃSKI | „Rocznika Gdańskiego”]], w latach 1937–1939 sekretarz generalny [[TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUKI I SZTUKI | Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki]] (TPNiS). Tuż przed wybuchem II wojny światowej zdołał wysłać z Gdańska do Krakowa i ulokować w archiwum najcenniejsze materiały naukowe oraz akta urzędowe TPNiS, dzięki czemu wielu działaczy Towarzystwa uniknęło represji ze strony okupanta. Podczas wojny pracował jako woźny, telefonista i księgowy w prywatnej firmie budowlanej w Zabierzowie pod Krakowem, brał udział w tajnym nauczaniu na terenie Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego.<br/><br/> |
| − | Ponownie w Gdańsku od kwietnia 1945 | + | Ponownie w Gdańsku od kwietnia 1945 w tzw. grupie operacyjnej Ministerstwa Oświaty, mającej organizować życie naukowe i kulturalne w Gdańsku. Od 9 IV 1945 do 31 V 1973 dyrektor [[BIBLIOTEKA MIEJSKA | Biblioteki Miejskiej]] (następnie [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk]]) i w okresie 1945–1956 ponownie sekretarz generalny TPNiS. Zabezpieczył zbiory Biblioteki Miejskiej, Archiwum Państwowego ([[ARCHIWA | archiwa]]) i mniejszych bibliotek. Gromadził rozproszone pod koniec II wojny światowej zbiory, nadał bibliotece wysoką rangę naukową. W 1947 był współautorem programu obchodów 950-lecia Gdańska. W 1955 otrzymał tytuł docenta. W latach 1956–1959 drugi wiceprezes [[GDAŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE | Gdańskiego Towarzystwa Naukowego]], od 1972 członek honorowy. W 1960 został prezesem Towarzystwa Miłośników Gdańska. W kadencji 1972–1976 przewodniczący Rady Naukowej [[MUZEUM GDAŃSKA | Muzeum Historycznego Miasta Gdańska]], w 1977–1984 członek tej Rady. <br/><br/> |
| − | Był współredaktorem pierwszych po II wojnie światowej wznowionych tomów „Rocznika Gdańskiego”. Od 1968 | + | Był współredaktorem pierwszych po II wojnie światowej wznowionych tomów „Rocznika Gdańskiego”. Od 1968 współredagował [[LIBRI GEDANENSES | „Libri Gedanenses”]]. Publikował na temat Gdańska i Pomorza Gdańskiego, autor książki ''Polski Gdańsk'' (1947). Z jego inicjatywy [[DĄBROWSKI FRANCISZEK, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańska| Franciszek Dąbrowski]] spisał swoje wspomnienia z Westerplatte (1957), namówił również w latach 70. XX wieku do utrwalenia gdańskich wspomnień [[ZWARRA BRUNON, literat | Brunona Zwarrę]]. Wykładał w 1946 w Państwowym Centrum Wychowania Morskiego [[LIGA MORSKA I RZECZNA | Ligi Morskiej]] w Gdyni, w 1948–1958 i 1962–1968 w [[WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA | Wyższej Szkole Pedagogicznej]], prowadził wykłady z historii również w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie. Uczestniczył w licznych kongresach naukowych w kraju i za granicą, m.in. we Francji, Holandii, Belgii, Czechosłowacji, NRD i RFN, wygłaszając referaty z zakresu dziejów Gdańska, historii kultury, nauk pomocniczych historii i historii książki. <br/><br/> |
| − | Od 1975 na emeryturze. 16 X 1980 | + | Od 31 XII 1975 na emeryturze. 16 X 1980 na UJ odbyła się uroczystość odnowienia po 50 latach jego dyplomu doktorskiego. W 1953 otrzymał nagrodę naukową Przewodniczącego MRN w Gdańsku, w 1980 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1958), Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, odznakami „Za opiekę nad zabytkami", „Zasłużony działacz kultury", [[ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA | „Za zasługi dla Gdańska”]] i [[ZASŁUŻONYM ZIEMI GDAŃSKIEJ | „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”]] (1965), wyróżniony złotą odznaką PTTK, przyznaną mu w podczas jubileuszowego zjazdu tej organizacji z okazji 10-lecia działalności na Wybrzeżu 3–4 XII 1960. <br/><br/> |
| − | W 1953 | + | Żonaty był z Marią z domu Trnka ( 12 VIII 1903 Kraków – 16 VII 1984 Gdańsk), w 1935 opiekunką biblioteki TPNiS, od 1945 do 1968 pracownicą Biblioteki Miejskiej, do 1968 kustoszem Biblioteki Gdańskiej PAN. Ojciec [[PELCZAR ANDRZEJ, profesor, matematyk | Andrzeja]] i [[PELCZAR MARIA RYTA, dyrektor Biblioteki Gdańskiej PAN | Marii Pelczar]]. <br/><br/> |
| − | + | Pochowany (z żoną) na [[CMENTARZ SREBRZYSKO | cmentarzu Srebrzysko]] w Alei Zasłużonych. Od 28 X 2010 patron ulicy w Gdańsku-[[JASIEŃ | Jasieniu]]. 9 IV 2018 odsłonięto przed wejściem do budynku Biblioteki Gdańskiej PAN jego [[POMNIK-ŁAWECZKA MARIANA PELCZARA| pomnik-ławeczkę]]. 20 IV 2023 na domu, w którym mieszkał przy ul. Grottgera 9, staraniem Fundacji Wspólnota Gdańska odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową. {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | |
| − | Żonaty był z Marią z domu Trnka ( 12 VIII 1903 Kraków – 16 VII 1984 Gdańsk), kustoszem Biblioteki Gdańskiej PAN | + | |
Aktualna wersja na dzień 17:37, 18 lis 2023
MARIAN PELCZAR (22 III 1905 Nowy Sącz – 9 III 1983 Gdańsk), historyk, dyrektor Biblioteki Miejskiej (następnie Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk), patron gdańskiej ulicy. Syn Michała, nauczyciela łaciny i greki oraz dyrektora Państwowego Gimnazjum Klasycznego im. Jana Długosza w Nowym Sączu. W 1923 absolwent tego Gimnazjum, w 1929 historii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ), doktor filozofii. W latach 1925-1929 był asystentem w Katedrze Historii Gospodarczej i Społecznej UJ. W 1931 uzyskał uprawnienia nauczyciela szkół średnich, pracował jako nauczyciel w Krakowie.
1 XII 1934 otrzymał etat w Szkole Ekonomiczno-Handlowej w Krakowie i skierowany został do Gdańska. Od 15 XII 1934 wykładał historię w Polskich Szkołach Handlowych, działacz harcerski. Od 1935 był członkiem komitetu redakcyjnego „Rocznika Gdańskiego”, w latach 1937–1939 sekretarz generalny Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki (TPNiS). Tuż przed wybuchem II wojny światowej zdołał wysłać z Gdańska do Krakowa i ulokować w archiwum najcenniejsze materiały naukowe oraz akta urzędowe TPNiS, dzięki czemu wielu działaczy Towarzystwa uniknęło represji ze strony okupanta. Podczas wojny pracował jako woźny, telefonista i księgowy w prywatnej firmie budowlanej w Zabierzowie pod Krakowem, brał udział w tajnym nauczaniu na terenie Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego.
Ponownie w Gdańsku od kwietnia 1945 w tzw. grupie operacyjnej Ministerstwa Oświaty, mającej organizować życie naukowe i kulturalne w Gdańsku. Od 9 IV 1945 do 31 V 1973 dyrektor Biblioteki Miejskiej (następnie Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk) i w okresie 1945–1956 ponownie sekretarz generalny TPNiS. Zabezpieczył zbiory Biblioteki Miejskiej, Archiwum Państwowego ( archiwa) i mniejszych bibliotek. Gromadził rozproszone pod koniec II wojny światowej zbiory, nadał bibliotece wysoką rangę naukową. W 1947 był współautorem programu obchodów 950-lecia Gdańska. W 1955 otrzymał tytuł docenta. W latach 1956–1959 drugi wiceprezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, od 1972 członek honorowy. W 1960 został prezesem Towarzystwa Miłośników Gdańska. W kadencji 1972–1976 przewodniczący Rady Naukowej Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, w 1977–1984 członek tej Rady.
Był współredaktorem pierwszych po II wojnie światowej wznowionych tomów „Rocznika Gdańskiego”. Od 1968 współredagował „Libri Gedanenses”. Publikował na temat Gdańska i Pomorza Gdańskiego, autor książki Polski Gdańsk (1947). Z jego inicjatywy Franciszek Dąbrowski spisał swoje wspomnienia z Westerplatte (1957), namówił również w latach 70. XX wieku do utrwalenia gdańskich wspomnień Brunona Zwarrę. Wykładał w 1946 w Państwowym Centrum Wychowania Morskiego Ligi Morskiej w Gdyni, w 1948–1958 i 1962–1968 w Wyższej Szkole Pedagogicznej, prowadził wykłady z historii również w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie. Uczestniczył w licznych kongresach naukowych w kraju i za granicą, m.in. we Francji, Holandii, Belgii, Czechosłowacji, NRD i RFN, wygłaszając referaty z zakresu dziejów Gdańska, historii kultury, nauk pomocniczych historii i historii książki.
Od 31 XII 1975 na emeryturze. 16 X 1980 na UJ odbyła się uroczystość odnowienia po 50 latach jego dyplomu doktorskiego. W 1953 otrzymał nagrodę naukową Przewodniczącego MRN w Gdańsku, w 1980 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1958), Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, odznakami „Za opiekę nad zabytkami", „Zasłużony działacz kultury", „Za zasługi dla Gdańska” i „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1965), wyróżniony złotą odznaką PTTK, przyznaną mu w podczas jubileuszowego zjazdu tej organizacji z okazji 10-lecia działalności na Wybrzeżu 3–4 XII 1960.
Żonaty był z Marią z domu Trnka ( 12 VIII 1903 Kraków – 16 VII 1984 Gdańsk), w 1935 opiekunką biblioteki TPNiS, od 1945 do 1968 pracownicą Biblioteki Miejskiej, do 1968 kustoszem Biblioteki Gdańskiej PAN. Ojciec Andrzeja i Marii Pelczar.
Pochowany (z żoną) na cmentarzu Srebrzysko w Alei Zasłużonych. Od 28 X 2010 patron ulicy w Gdańsku- Jasieniu. 9 IV 2018 odsłonięto przed wejściem do budynku Biblioteki Gdańskiej PAN jego pomnik-ławeczkę. 20 IV 2023 na domu, w którym mieszkał przy ul. Grottgera 9, staraniem Fundacji Wspólnota Gdańska odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową.
