HOLTEN ARNOLD von, burmistrz Gdańska
(uzupelnienie LM (6.04.2020)) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File:Herb_rodowy_Arnolda_von_Holtena.JPG|thumb|Herb rodowy Arnolda von Holtena]] | [[File:Herb_rodowy_Arnolda_von_Holtena.JPG|thumb|Herb rodowy Arnolda von Holtena]] | ||
| − | '''ARNOLD von HOLTEN''' (13 VI 1561 Gdańsk – 26 X 1629 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Syn Arnolda von Holtena (van Holdena), przybyłego z Niderlandów kupca wyznania kalwińskiego, oraz Elisabeth, córki burmistrza [[STUTTE JOHANN | Johanna Stuttego]].<br/><br/> | + | '''ARNOLD von HOLTEN''' (13 VI 1561 Gdańsk – 26 X 1629 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Syn Arnolda von Holtena (van Holdena) (zm. 16 X 1586), przybyłego z Niderlandów kupca wyznania kalwińskiego, kwatermistrza [[KWARTAŁY | Kwartału Kogi]] oraz poślubionej mu 4 VI 1553 Elisabeth (1525–1597), córki burmistrza [[STUTTE JOHANN | Johanna Stuttego]].<br/><br/> |
| − | Od marca 1581 | + | Od marca 1581 uczeń [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. Od 1596 był [[ŁAWA MIEJSKA | ławnikiem]], seniorem tego kolegium w latach 1603-1605, od 1606 [[RADA MIEJSKA | rajcą]], w 1609 [[SĘDZIA | sędzią]], w 1612–1617 sprawował funkcję [[KAMLARIA | kamlarza]]. Od 1617 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1618, 1622 i 1626, drugiego w 1617, 1621, 1625 i 1629, trzeciego w 1620 i 1624, czwartego w 1619, 1623, 1627 i 1628. W 1615, 1619 i 1624 był [[BURGRABIOWIE | burgrabią]] królewskim w Gdańsku. W latach 1617–1626 był [[PROTOSCHOLARCHA | protoscholarchą]], od 1626 także inspektorem kancelarii i archiwum [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]], w 1626–1629 zarządcą posiadłości wiejskich miasta na Żuławach Gdańskich.<br/><br/> |
W lipcu 1623, po zakończeniu wizyty w Gdańsku króla polskiego Zygmunta III, wspólnie z burmistrzem [[KERL ERNST | Ernestem Kerlem]] oraz rajcą [[LINDE ADRIAN von der, I | Adrianem von der Lindem]] prowadził złożoną z trzech szwadronów jazdy honorową eskortę, odprowadzając króla i jego rodzinę do Pruszcza Gdańskiego. Latem 1626, w obliczu bezpośredniego zagrożenia miasta przez wojska szwedzkie operujące w pobliżu Gdańska, zręcznie kierował gdańską dyplomacją, stanowczo opierając się żądaniom króla szwedzkiego poczynienia znacznych koncesji na jego rzecz w nadmotławskim porcie (w tym usunięcia okrętów polskich). Ostatecznie musiał podjąć trudną decyzję o zerwaniu rokowań ze Szwedami mając przy tym świadomość, że będzie to skutkowało blokadą morską Gdańska i oblężeniem miasta przez wojska szwedzkie.<br/><br/> | W lipcu 1623, po zakończeniu wizyty w Gdańsku króla polskiego Zygmunta III, wspólnie z burmistrzem [[KERL ERNST | Ernestem Kerlem]] oraz rajcą [[LINDE ADRIAN von der, I | Adrianem von der Lindem]] prowadził złożoną z trzech szwadronów jazdy honorową eskortę, odprowadzając króla i jego rodzinę do Pruszcza Gdańskiego. Latem 1626, w obliczu bezpośredniego zagrożenia miasta przez wojska szwedzkie operujące w pobliżu Gdańska, zręcznie kierował gdańską dyplomacją, stanowczo opierając się żądaniom króla szwedzkiego poczynienia znacznych koncesji na jego rzecz w nadmotławskim porcie (w tym usunięcia okrętów polskich). Ostatecznie musiał podjąć trudną decyzję o zerwaniu rokowań ze Szwedami mając przy tym świadomość, że będzie to skutkowało blokadą morską Gdańska i oblężeniem miasta przez wojska szwedzkie.<br/><br/> | ||
W okresie pierwszej wojny polsko-szwedzkiej z lat 1626–1629, gdy sprawował urząd administratora Żuław Gdańskich, z dużą energią zaangażował się w usprawnienie organizacji szarwarków chłopskich na rzecz miasta, wykorzystując darmową siłę roboczą (głównie podwody) do pilnych prac przy wzmacnianiu i rozbudowie fortyfikacji miejskich, co było niezwykle ważne w obliczu zagrożenia Gdańska przez wojska szwedzkie.<br/><br/> | W okresie pierwszej wojny polsko-szwedzkiej z lat 1626–1629, gdy sprawował urząd administratora Żuław Gdańskich, z dużą energią zaangażował się w usprawnienie organizacji szarwarków chłopskich na rzecz miasta, wykorzystując darmową siłę roboczą (głównie podwody) do pilnych prac przy wzmacnianiu i rozbudowie fortyfikacji miejskich, co było niezwykle ważne w obliczu zagrożenia Gdańska przez wojska szwedzkie.<br/><br/> | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
Prawdopodobnie to on (wraz z burmistrzem [[SCHACHMANN BARTHOLOMÄUS | Bartholomäusem Schachmannem]]) ustalał koncepcję ikonograficzną przeznaczonego do [[DWÓR ARTUSA| Dworu Artusa]] obrazu ''Orfeusz wśród zwierząt'', namalowanego w 1596 przez [[VREDEMANN HANS | Hansa Vredemanna]] de Vries. Posiadał w swoich zbiorach między innymi portrety Marcina Lutra i Filipa Melanchtona autorstwa najprawdopodobniej Lucasa Cranacha (albo jego warsztatu). Posiadał również bogaty księgozbiór oraz zbiór starożytności i numizmatów.<br/><br/> | Prawdopodobnie to on (wraz z burmistrzem [[SCHACHMANN BARTHOLOMÄUS | Bartholomäusem Schachmannem]]) ustalał koncepcję ikonograficzną przeznaczonego do [[DWÓR ARTUSA| Dworu Artusa]] obrazu ''Orfeusz wśród zwierząt'', namalowanego w 1596 przez [[VREDEMANN HANS | Hansa Vredemanna]] de Vries. Posiadał w swoich zbiorach między innymi portrety Marcina Lutra i Filipa Melanchtona autorstwa najprawdopodobniej Lucasa Cranacha (albo jego warsztatu). Posiadał również bogaty księgozbiór oraz zbiór starożytności i numizmatów.<br/><br/> | ||
W działalności kupieckiej koncentrował się na handlu morskim, w którym lokował większość swoich kapitałów. Dzierżawił od miasta papiernię (młyn papierniczy) na [[STARE MIASTO | Starym Mieście]]. W latach 1606–1608 odbył podróż po Włoszech i Hiszpanii jako członek delegacji miast hanzeatyckich, starającej się o nawiązanie stosunków handlowych z miastami włoskimi i hiszpańskimi. Najważniejsze wydarzenia z podróży spisał w dzienniku. Co najmniej od końca XVI wieku był właścicielem kamienicy przy Langgasse 31 (ul. Długa). W jego posiadaniu znajdowała się także rodzinna kamienica przy tej samej ulicy pod nr 22, gdzie podczas piątego i ostatniego pobytu w Gdańsku króla polskiego Zygmunta III w 1598 udzielił monarsze gościny.<br/><br/> | W działalności kupieckiej koncentrował się na handlu morskim, w którym lokował większość swoich kapitałów. Dzierżawił od miasta papiernię (młyn papierniczy) na [[STARE MIASTO | Starym Mieście]]. W latach 1606–1608 odbył podróż po Włoszech i Hiszpanii jako członek delegacji miast hanzeatyckich, starającej się o nawiązanie stosunków handlowych z miastami włoskimi i hiszpańskimi. Najważniejsze wydarzenia z podróży spisał w dzienniku. Co najmniej od końca XVI wieku był właścicielem kamienicy przy Langgasse 31 (ul. Długa). W jego posiadaniu znajdowała się także rodzinna kamienica przy tej samej ulicy pod nr 22, gdzie podczas piątego i ostatniego pobytu w Gdańsku króla polskiego Zygmunta III w 1598 udzielił monarsze gościny.<br/><br/> | ||
| − | Po raz pierwszy ożenił się 12 II 1595 z Cathariną z domu Schultz (wdową po Heinrichu Sparenbergu), po raz drugi 25 II 1613 z Elisabeth, córką burmistrza | + | Po raz pierwszy ożenił się 12 II 1595 z Cathariną (pochowana 4 IV 1611) z domu Schultz (wdową po Heinrichu Sparenbergu), po raz drugi 25 II 1613 z Elisabeth (1586 – 7 IX 1650), córką burmistrza [[GIESE CONSTANTIN | Constantina Giesego]]. Pochowany 30 X 1629 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP), gdzie spoczęli także inni członkowie jego rodziny.<br/><br/> |
| + | Z obu małżeństw doczekał się jedenaściorga dzieci. Pierwsza żona wraz z sześciorgiem dzieci padły ofiarą [[EPIDEMIE NOWOŻYTNE | epidemii dżumy w 1611]], z drugiego małżeństwa z pięciorga dzieci przeżyło tylko dwoje, córka Elisabeth, której drugim mężem był burmistrz [[EHLER FRIEDRICH | Friedrich Ehler]], oraz syn Carl (16 V 1620 – 6 III 1667). Syn w młodości posłany został do Tucholi na naukę języka polskiego, w 1641 pod opieka guwernanta wysłany na nauki do Niderlandów i Francji, w 1643 przebywający trzy miesiące w Anglii, od listopada tego roku aż do 1653 we Włoszech. 29 XII 1658 w kościele NMP poślubił Eufrozynę (1630 – 1681) z domu Bartsch, zmarły niespodziewanie i bezdzietnie, na nim też gdańska rodzina von Holtenów wymarła w linii męskiej. {{author: DK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Wersja z 17:46, 12 lip 2022
ARNOLD von HOLTEN (13 VI 1561 Gdańsk – 26 X 1629 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Syn Arnolda von Holtena (van Holdena) (zm. 16 X 1586), przybyłego z Niderlandów kupca wyznania kalwińskiego, kwatermistrza Kwartału Kogi oraz poślubionej mu 4 VI 1553 Elisabeth (1525–1597), córki burmistrza Johanna Stuttego.
Od marca 1581 uczeń Gimnazjum Akademickiego. Od 1596 był ławnikiem, seniorem tego kolegium w latach 1603-1605, od 1606 rajcą, w 1609 sędzią, w 1612–1617 sprawował funkcję kamlarza. Od 1617 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1618, 1622 i 1626, drugiego w 1617, 1621, 1625 i 1629, trzeciego w 1620 i 1624, czwartego w 1619, 1623, 1627 i 1628. W 1615, 1619 i 1624 był burgrabią królewskim w Gdańsku. W latach 1617–1626 był protoscholarchą, od 1626 także inspektorem kancelarii i archiwum Rady Miejskiej, w 1626–1629 zarządcą posiadłości wiejskich miasta na Żuławach Gdańskich.
W lipcu 1623, po zakończeniu wizyty w Gdańsku króla polskiego Zygmunta III, wspólnie z burmistrzem Ernestem Kerlem oraz rajcą Adrianem von der Lindem prowadził złożoną z trzech szwadronów jazdy honorową eskortę, odprowadzając króla i jego rodzinę do Pruszcza Gdańskiego. Latem 1626, w obliczu bezpośredniego zagrożenia miasta przez wojska szwedzkie operujące w pobliżu Gdańska, zręcznie kierował gdańską dyplomacją, stanowczo opierając się żądaniom króla szwedzkiego poczynienia znacznych koncesji na jego rzecz w nadmotławskim porcie (w tym usunięcia okrętów polskich). Ostatecznie musiał podjąć trudną decyzję o zerwaniu rokowań ze Szwedami mając przy tym świadomość, że będzie to skutkowało blokadą morską Gdańska i oblężeniem miasta przez wojska szwedzkie.
W okresie pierwszej wojny polsko-szwedzkiej z lat 1626–1629, gdy sprawował urząd administratora Żuław Gdańskich, z dużą energią zaangażował się w usprawnienie organizacji szarwarków chłopskich na rzecz miasta, wykorzystując darmową siłę roboczą (głównie podwody) do pilnych prac przy wzmacnianiu i rozbudowie fortyfikacji miejskich, co było niezwykle ważne w obliczu zagrożenia Gdańska przez wojska szwedzkie.
W 1627 był przewodniczącym delegacji gdańskiej wysłanej na sejm walny do Warszawy w celu omówienia bieżących spraw politycznych w związku z polsko-szwedzkim konfliktem zbrojnym. Od 1 IX 1629, mimo trapiącej go choroby, przewodził poselstwu gdańskiemu podczas wieńczących pierwszą wojnę polsko-szwedzką pertraktacji rozejmowych w Starym Targu (Altmark). Delegacja gdańska nie odgrywała podczas rokowań istotnej roli politycznej, jednak sama jej obecność i mediacja podkreślały rolę Gdańska w międzynarodowej polityce, a także przynosiły prestiż samemu burmistrzowi.
Prawdopodobnie to on (wraz z burmistrzem Bartholomäusem Schachmannem) ustalał koncepcję ikonograficzną przeznaczonego do Dworu Artusa obrazu Orfeusz wśród zwierząt, namalowanego w 1596 przez Hansa Vredemanna de Vries. Posiadał w swoich zbiorach między innymi portrety Marcina Lutra i Filipa Melanchtona autorstwa najprawdopodobniej Lucasa Cranacha (albo jego warsztatu). Posiadał również bogaty księgozbiór oraz zbiór starożytności i numizmatów.
W działalności kupieckiej koncentrował się na handlu morskim, w którym lokował większość swoich kapitałów. Dzierżawił od miasta papiernię (młyn papierniczy) na Starym Mieście. W latach 1606–1608 odbył podróż po Włoszech i Hiszpanii jako członek delegacji miast hanzeatyckich, starającej się o nawiązanie stosunków handlowych z miastami włoskimi i hiszpańskimi. Najważniejsze wydarzenia z podróży spisał w dzienniku. Co najmniej od końca XVI wieku był właścicielem kamienicy przy Langgasse 31 (ul. Długa). W jego posiadaniu znajdowała się także rodzinna kamienica przy tej samej ulicy pod nr 22, gdzie podczas piątego i ostatniego pobytu w Gdańsku króla polskiego Zygmunta III w 1598 udzielił monarsze gościny.
Po raz pierwszy ożenił się 12 II 1595 z Cathariną (pochowana 4 IV 1611) z domu Schultz (wdową po Heinrichu Sparenbergu), po raz drugi 25 II 1613 z Elisabeth (1586 – 7 IX 1650), córką burmistrza Constantina Giesego. Pochowany 30 X 1629 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP), gdzie spoczęli także inni członkowie jego rodziny.
Z obu małżeństw doczekał się jedenaściorga dzieci. Pierwsza żona wraz z sześciorgiem dzieci padły ofiarą epidemii dżumy w 1611, z drugiego małżeństwa z pięciorga dzieci przeżyło tylko dwoje, córka Elisabeth, której drugim mężem był burmistrz Friedrich Ehler, oraz syn Carl (16 V 1620 – 6 III 1667). Syn w młodości posłany został do Tucholi na naukę języka polskiego, w 1641 pod opieka guwernanta wysłany na nauki do Niderlandów i Francji, w 1643 przebywający trzy miesiące w Anglii, od listopada tego roku aż do 1653 we Włoszech. 29 XII 1658 w kościele NMP poślubił Eufrozynę (1630 – 1681) z domu Bartsch, zmarły niespodziewanie i bezdzietnie, na nim też gdańska rodzina von Holtenów wymarła w linii męskiej.
