FIZYCY MIEJSCY

Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
 
(Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 3: Linia 3:
 
[[File: Seger Georg.JPG|thumb|Georg Seger, fizyk miejski notowany w 1675 według Izaaka Saal]]
 
[[File: Seger Georg.JPG|thumb|Georg Seger, fizyk miejski notowany w 1675 według Izaaka Saal]]
  
−
'''FIZYCY MIEJSCY''' (Stadtphysicus), instytucja lekarzy zatrudnianych przez [[RADA MIEJSKA | Radę Miejską]] co najmniej od 1504 roku. Do ich zadań należało: opiniowanie kandydatów do zawodów medycznych (lekarzy, cyrulików, aptekarzy, położnych), nadzór nad już praktykującymi, orzekanie w sprawach odpowiedzialności zawodowej, nadzór nad [[APTEKI | aptekami]] (od roku 1592, przy pomocy dwóch radnych, tzw. Apotheker-Herren), obdukcje zwłok osób zmarłych śmiercią gwałtowną, walka z [[EPIDEMIE | epidemiami]]. Ustalenie ich pełnej listy (od XVI wieku częstokroć trzech zatrudnionych równolegle) jest zadaniem trudnym. Po 1820 roku ich funkcje przejął ordynator szpitala miejskiego (zob. [[LEKARZ MIEJSKI | lekarz miejski]]). {{author: ASZ}} <br/><br/>  
+
'''FIZYCY MIEJSCY''' (Stadtphysicus, physicus ordinarius), instytucja lekarzy zatrudnianych przez [[RADA MIEJSKA | Radę Miejską]] co najmniej od 1504. Do zadań fizyków należało: opiniowanie kandydatów do zawodów medycznych (lekarzy, cyrulików, aptekarzy, położnych), nadzór nad już praktykującymi, orzekanie w sprawach odpowiedzialności zawodowej, obdukcje zwłok osób zmarłych śmiercią gwałtowną, walka z [[EPIDEMIE | epidemiami]], nadzór nad [[APTEKI | aptekami]], z między innymi obowiązkiem sprawdzania jakości surowców leczniczych i samych leków, przy czym do końca XVI wieku fizycy miejscy sami kierowali apteką miejską, od 1592 korzystali przy kontroli innych aptek z pomocy dwóch wybranych [[ŁAWA MIEJSKA | ławników]], tzw. Apotheker-Herren, wreszcie w 1693 zabroniono fizykom prowadzenia aptek prywatnych. Najpewniej urząd miał początkowo charakter kadencyjny, z kadencją trzy– lub czteroletnią, z możliwością odnowienia umowy. Z czasem stał się urzędem dożywotnim, przy czym rezygnujący z niego z powodów wieku lub pogorszenia stanu zdrowia stawali się fizykami honorowymi, nadal otrzymującymi wynagrodzenie (emeryturę) z kasy miejskiej.<br/><br/>
 +
Ustalenie ich pełnej listy (od XVI wieku częstokroć trzech zatrudnionych równolegle) jest zadaniem trudnym. Pierwszym znanym fizykiem miejskim był Wilhelm Angern, studiujący w Kolonii i Lipsku, promowany na doktora medycyny w 1491 w Ferrarze, do 1500 osobisty lekarz księcia zachodniopomorskiego Bogusława X.<br/><br/>
 +
Po 1820 ich funkcje przejął ordynator szpitala miejskiego (zob. [[LEKARZ MIEJSKI | lekarz miejski]]). {{author: ASZ}} <br/><br/>  
 
{| class="tableGda"
 
{| class="tableGda"
 
|-
 
|-
Linia 22: Linia 24:
 
| 1530–1538
 
| 1530–1538
 
| Johannes Treseler
 
| Johannes Treseler
−
| zm. 1548
+
| zm. 23 XI 1548, nie założył rodziny
 
|-
 
|-
 
| 1547
 
| 1547
Linia 49: Linia 51:
 
|-
 
|-
 
| 1558
 
| 1558
−
| [[PLACOTOMUS | Johann Placotomus]] (Bretschneider)
+
| [[PLACOTOMUS, lekarz | Johann Placotomus]] (Bretschneider)
 
| 1514–1577
 
| 1514–1577
 
|-  
 
|-  
Linia 57: Linia 59:
 
|-  
 
|-  
 
| 1568
 
| 1568
−
| Severin Goebel
+
| Severin Goebel (brat mincerza [[GOEBEL CASPAR, mincerz | Caspara Goebela]])
 
| 1530–1612
 
| 1530–1612
 
|-  
 
|-  
 
| 1569
 
| 1569
−
| [[MISOCACUS WILHELM | Wilhelm Misocacus]]  
+
| [[MISOCACUS WILHELM,  lekarz, astronom | Wilhelm Misocacus]]  
 
| zm. 12 I 1595
 
| zm. 12 I 1595
 
|-  
 
|-  
Linia 74: Linia 76:
 
| 1578
 
| 1578
 
| Jakob Schade
 
| Jakob Schade
−
| 1529–1588
+
| 1529 – 7 VI 1588
 
|-
 
|-
 
| 1579/1580
 
| 1579/1580
Linia 85: Linia 87:
 
|-  
 
|-  
 
| 1584
 
| 1584
−
| [[MATHESIUS JOHANN | Johann Mathesius]]
+
| [[MATHESIUS JOHANN, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johann Mathesius]]
 
| 1544–1607
 
| 1544–1607
 
|-  
 
|-  
Linia 93: Linia 95:
 
|-  
 
|-  
 
| 1602
 
| 1602
−
| [[OELHAF JOACHIM | Joachim Oelhaf]]  
+
| [[OELHAF JOACHIM, lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego | Joachim Oelhaf]]  
 
| 1570–1630
 
| 1570–1630
 
|-  
 
|-  
Linia 105: Linia 107:
 
|-  
 
|-  
 
| 1618
 
| 1618
−
| Johann Georg Schwabe
+
| [[SCHWABE JOHANN GEORG, lekarz miejski | Johann Georg Schwabe]]
 
| 1588–1660
 
| 1588–1660
 +
|-
 +
| 1629
 +
| Teophilus Homodeus
 +
| zm. 1629
 
|-  
 
|-  
 
| 1632
 
| 1632
−
| Johannes Oelhaf
+
| [[OELHAF NICOLAUS, lekarz, botanik | Nicolaus Oelhaf]]
 
| 1604–1643
 
| 1604–1643
−
|-
 
−
| 1636
 
−
| Daniel Fabritius (Schmiedt)
 
−
| 1588–1651
 
 
|-  
 
|-  
 
| 1645
 
| 1645
−
| [[EICHSTÄDT LORENZ | Lorenz Eichstädt]]
+
| [[EICHSTÄDT LORENZ, profesor Gimnazjum Akademickiego | Lorenz Eichstädt]]
 
| 1596–1660
 
| 1596–1660
 
|-  
 
|-  
Linia 129: Linia 131:
 
|-  
 
|-  
 
| 1661
 
| 1661
−
| [[SCHEFFLER JOHANN ERNST | Johann Ernst Scheffler]]
+
| [[SCHEFFLER JOHANN ERNST, lekarz | Johann Ernst Scheffler]]
 
| 1604–1673
 
| 1604–1673
 
|-  
 
|-  
 
| 1664
 
| 1664
−
| [[FABRITIUS (Schmiedt) JOHANN | Johann Fabritius (Schmiedt)]]
+
| [[FABRITIUS (Schmiedt) JOHANN, lekarz | Johann Fabritius (Schmiedt)]]
 
| 1623–1690
 
| 1623–1690
 
|-  
 
|-  
 
| 1675
 
| 1675
−
| [[SEGER GEORG | Georg Seger]]
+
| [[SEGER GEORG, profesor Gimnazjum Akademickiego | Georg Seger]]
 
| 1629–1678
 
| 1629–1678
 
|-  
 
|-  
 
| 1687
 
| 1687
−
| [[VOEGEDING OTTO DIETRICH | Otto Dietrich Voegeding]]
+
| [[VOEGEDING OTTO DIETRICH, lekarz | Otto Dietrich Voegeding]]
 
| 1635–1700
 
| 1635–1700
 
|-  
 
|-  
 
| 1691
 
| 1691
−
| [[CONRADI ISRAEL | Israel Conradi]]
+
| [[CONRADI ISRAEL, lekarz | Israel Conradi]]
 
| 1634–1715
 
| 1634–1715
 
|-  
 
|-  
 
| 1693
 
| 1693
−
| [[GOTTWALDT JOHANN CHRISTOPHER | Johann Christopher Gottwaldt]]
+
| [[GOTTWALDT CHRISTOPHER, lekarz, kolekcjoner | Christopher Gottwaldt]]
 
| 1636–1700
 
| 1636–1700
 
|-  
 
|-  
Linia 165: Linia 167:
 
|-  
 
|-  
 
| 1736, 1743
 
| 1736, 1743
−
| [[KULMUS JOHANN ADAM | Johann Adam Kulmus]]
+
| [[KULMUS JOHANN ADAM, lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johann Adam Kulmus]]
 
| 1689–1745
 
| 1689–1745
 
|-  
 
|-  
Linia 181: Linia 183:
 
|-  
 
|-  
 
| 1781–1788
 
| 1781–1788
−
| [[LAMPE PHILIPP ADOLPH | Philipp Adolph Lampe]]
+
| [[LAMPE PHILIPP ADOLPH, profesor Gimnazjum Akademickiego, lekarz miejski | Philipp Adolph Lampe]]
 
| 1754–1827
 
| 1754–1827
 
|-  
 
|-  
 
| 1789–1812
 
| 1789–1812
−
| [[BLECH EPHRAIM PHILIPP WILHELM | Ephraim Philipp Blech]]
+
| [[BLECH EPHRAIM PHILIPP WILHELM, lekarz | Ephraim Philipp Blech]]
 
| 1757–1812
 
| 1757–1812
 
|-  
 
|-  
 
| 1812–1819*
 
| 1812–1819*
−
| [[MATHY JOSEPH HIACYNTH ADALBERT | Joseph Hiacynth Adalbert Mathy]]| 1768–1839
+
| [[MATHY JOSEPH HIACYNTH ADALBERT,  lekarz | Joseph Hiacynth Adalbert Mathy]]
 +
| 1768–1839
 
|-  
 
|-  
 
|  class="authorEgTab" | *Dla okresu od roku 1820 zob. hasło [[LEKARZ MIEJSKI | lekarz miejski]]. <br/>  {{author: MrGl}}
 
|  class="authorEgTab" | *Dla okresu od roku 1820 zob. hasło [[LEKARZ MIEJSKI | lekarz miejski]]. <br/>  {{author: MrGl}}

Aktualna wersja na dzień 21:10, 20 lut 2024

Johann Georg Schwabe, fizyk miejski notowany w 1618 według Johanna Bensheimera na podstawie wzoru Johanna Sigmunda Emmela, 1661
Georg Seger, fizyk miejski notowany w 1675 według Izaaka Saal

FIZYCY MIEJSCY (Stadtphysicus, physicus ordinarius), instytucja lekarzy zatrudnianych przez Radę Miejską co najmniej od 1504. Do zadań fizyków należało: opiniowanie kandydatów do zawodów medycznych (lekarzy, cyrulików, aptekarzy, położnych), nadzór nad już praktykującymi, orzekanie w sprawach odpowiedzialności zawodowej, obdukcje zwłok osób zmarłych śmiercią gwałtowną, walka z epidemiami, nadzór nad aptekami, z między innymi obowiązkiem sprawdzania jakości surowców leczniczych i samych leków, przy czym do końca XVI wieku fizycy miejscy sami kierowali apteką miejską, od 1592 korzystali przy kontroli innych aptek z pomocy dwóch wybranych ławników, tzw. Apotheker-Herren, wreszcie w 1693 zabroniono fizykom prowadzenia aptek prywatnych. Najpewniej urząd miał początkowo charakter kadencyjny, z kadencją trzy– lub czteroletnią, z możliwością odnowienia umowy. Z czasem stał się urzędem dożywotnim, przy czym rezygnujący z niego z powodów wieku lub pogorszenia stanu zdrowia stawali się fizykami honorowymi, nadal otrzymującymi wynagrodzenie (emeryturę) z kasy miejskiej.

Ustalenie ich pełnej listy (od XVI wieku częstokroć trzech zatrudnionych równolegle) jest zadaniem trudnym. Pierwszym znanym fizykiem miejskim był Wilhelm Angern, studiujący w Kolonii i Lipsku, promowany na doktora medycyny w 1491 w Ferrarze, do 1500 osobisty lekarz księcia zachodniopomorskiego Bogusława X.

Po 1820 ich funkcje przejął ordynator szpitala miejskiego (zob. lekarz miejski). ASZ

Fizycy miejscy
Notowany w roku Imię i nazwisko Daty życia
1511 Wilhelm Angern zm. 1511
1525–1529 Ambrosius Hoffmann zm. ok. 1540
1530–1538 Johannes Treseler zm. 23 XI 1548, nie założył rodziny
1547 Christoph Heyl ok. 1499 – ok. 1585
1548 Johannes Treseler zm. 1548
1550 Johannes Sommerfeld zm. przed 1554
1551 Christoph Heyl ok. 1499 – ok. 1585
1556 Andreas Peltzer zm. ok. 1567
1556–1557 Christoph Heyl ok. 1499 – ok. 1585
1558 Johann Placotomus (Bretschneider) 1514–1577
1562 Bartholomäus Wagner zm. 15 V 1571
1568 Severin Goebel (brat mincerza Caspara Goebela) 1530–1612
1569 Wilhelm Misocacus zm. 12 I 1595
1570 Wenzel Wolmnitz
1574/1575 Philipp Palaeologus
1578 Jakob Schade 1529 – 7 VI 1588
1579/1580 Valerius Fidler 1525–1595
1580–1588 Jakob Schade 1529–1588
1584 Johann Mathesius 1544–1607
1589 Thomas Kellerthal zm. 1618
1602 Joachim Oelhaf 1570–1630
1607 Thomas Kellerthall zm. 1618
po 1609 Theophilus Homodei 1550–1629
1618 Johann Georg Schwabe 1588–1660
1629 Teophilus Homodeus zm. 1629
1632 Nicolaus Oelhaf 1604–1643
1645 Lorenz Eichstädt 1596–1660
1650 Georg Stiglitz 1602–1671
1651 Jacobus Martini 1611–1658
1661 Johann Ernst Scheffler 1604–1673
1664 Johann Fabritius (Schmiedt) 1623–1690
1675 Georg Seger 1629–1678
1687 Otto Dietrich Voegeding 1635–1700
1691 Israel Conradi 1634–1715
1693 Christopher Gottwaldt 1636–1700
1700 Gottfried Stueve 1664–1729
1709 Johann Ernst Steinhardt 1670–1736
1711 Tobias Florentin Franck (Franckenberg) 1644–1715
1736, 1743 Johann Adam Kulmus 1689–1745
1748–1755 Johann Ernst Kulmus 1709–1769
1756–1768 Beniamin Schwartz
1770–1780 Ephraim Krüger około 1730 – około 1780
1781–1788 Philipp Adolph Lampe 1754–1827
1789–1812 Ephraim Philipp Blech 1757–1812
1812–1819* Joseph Hiacynth Adalbert Mathy 1768–1839
*Dla okresu od roku 1820 zob. hasło lekarz miejski.
MrGl
Protophysicus
Notowany w latach Imię i nazwisko Daty życia
1743, 1748, 1755 Georg Remus 1688–1756
1756–1768 Johann Ernst Kulmus 1709–1769
1770–1780 Beniamin Schwartz około 1730 – około 1780
1781–1788 Ephraim Krüger
1789–1792 Philipp Adolph Lampe 1754–1827
MrGl
Źródło „https://gdansk.gedanopedia.pl/index.php?title=FIZYCY_MIEJSCY&oldid=131913”
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania