ANTOSZ MARIAN JÓZEF, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
MARIAN JÓZEF ANTOSZ (1 II 1904 Sambor, w obwodzie lwowskim (obecnie Ukraina) – 12 VI 1996 Gdańsk) chemik, profesor ► Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Syn urzędnika pocztowego Jana i Anieli z domu Mroczyńskiej, gospodyni domowej. Brat Janiny nauczycielki, Ludwiki urzędniczki, Kazimierza urzędnika (zginął w KL Auschwitz) i Stanisława urzędnika pocztowego. Uczył się od 1910 w szkole powszechnej w Samborze i w Gimnazjum Realnym w Tarnobrzegu. W 1920, zatajając wiek (miał wówczas 16 lat), zaciągnął się do Wojska Polskiego i brał udział w walkach z Armią Czerwoną. W wojsku (w stopniu szeregowca) do 1921, rok później zdał egzamin dojrzałości i do 1927 studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej (PL).
Jeszcze w trakcie studiów podjął pracę w Katedrze Chemii Rolniczej i Gleboznawstwa Wydziału Rolno-Leśnego PL, do 1929 pracował na stanowisku starszego asystenta. W latach 1929–1930 był kierownikiem Zakładu Badania Masła Eksportowego w Krakowie, w 1931–1932 pracował w Naukowej Organizacji Przemysłu Gorzelniczego Lwów. Od 1933 do 1936 był zatrudniony w Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach oraz w Komisji Współpracy w Doświadczalnictwie na stanowisku starszego asystenta. Od 1936 starszy asystent w Katedrze Chemii Ogólnej Uniwersytetu Warszawskiego.
Podczas II wojny światowej pracował w firmie "Lwowski Dezynfektor", w latach 1940–1941 zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Budowlanym na stanowisku cieśli oraz lutownika. Następnie pracował między innymi w Hurtowni Farmaceutycznej, był pracownikiem Teatru-Opery i Pocztowej Służby Łączności. W 1944 z obawy przed aresztowaniem przez NKWD uciekł z Lwowa do Jarosławia. Mimo to aresztowany, wywieziony został do obozu pracy Borowicze (obwód nowogrodzki), następnie do podobozu Jogła. W obozach pracy spędził dwa lata.
W 1946 zwolniony, do 1947 zatrudniony był w Instytucie Naukowym Włókna Syntetycznego w Jeleniej Górze na stanowisku kierownika działu polimeryzacji doświadczalnej. W latach 1947–1948 pracował w Naukowym Instytucie Włókiennictwa w Łodzi. Pełnił też funkcję członka Komisji Polsko-Czechosłowackiej, która zajmowała się ustalaniem zasad współpracy przemysłowej i naukowej w zakresie włókiennictwa obu krajów. W 1948 został konsultantem Komisji dla Tworzyw Plastycznych, powołanej przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu.
W Gdańsku od 1948, adiunkt w Zakładzie Chemii Fizycznej ► Politechniki Gdańskiej i kierownik biblioteki w Katedrze Chemii Fizycznej. W 1951, na podstawie rozprawy Termodynamika pęcznienia celulozy (promotor Stefan Minc) doktor inżynier w zakresie chemii. Od 11 XI 1953 kierownik Zakładu Chemii Ogólnej AMG (al. Zwycięstwa 41/42). Od 1954 docent, od 1964 profesor nadzwyczajny (tytularny). W 1967 był członkiem Rady Oddziału Stomatologicznego Wydziału Lekarskiego AMG. 31 VIII 1972 zrezygnował z kierowania Zakładem Chemii Ogólnej i z prowadzenia zajęć ze studentami na rzecz pracy naukowej, zatrudniony był w AMG na stanowisku profesora kontraktowego. Od 30 IX 1974 na emeryturze.
Zajmował się badaniem związków wielkocząsteczkowych z grupy poliuronidów. Badał pektyny, alginiany, syntezował nowe żywice epoksydowe oraz nowe związki fosforoorganiczne. Interesował się również syntezą nowych sulfonamidów o działaniu przeciwcukrzycowym. Autor między innymi Opracowanie metody i technologii otrzymywania 2-(N-p-aminobenzenosulfonylo)-aminopirymidyny w skali laboratoryjnej (wspólnie ze Zdzisławem Brzozowskim, Jerzym Naclem, Haliną Kawałek i Zbigniewem Wypychem, Gdańsk, 1967), Ćwiczenia z chemii ogólnej. Skrypt dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego i Oddziału Stomatologicznego Akademii Medycznej w Gdańsku (Gdańsk, 1970). Interesował się związkami filozofii Wschodu z mechaniką kwantową.
Był członkiem Głównego Instytutu Włókiennictwa, Polskiego Towarzystwa Chemicznego (oddział gdański), Polskiego Towarzystwa Przyrodników imienia Mikołaja Kopernika (oddział gdański), ► Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (w latach 1965–1967 był sekretarzem generalnym), Zarządu Akademickiego Klubu Sportowego w Gdańsku. Należał do związków zawodowych: Metalowców w Jeleniej Górze (1946 –1947), Włókniarzy w Łodzi (1947–1948), Związku Nauczycielstwa Polskiego w Gdańsku (1948–1953) oraz Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia (od 1953).
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1958), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Medalami 30-lecia (1975), 40-lecia (1985) i 50-lecia (1995) AMG. Kawaler, pochowany 18 VI 1996 w Toruniu na cmentarzu świętego Jerzego.
Bibliografia:
Kamiński Zbigniew, Nacel Jerzy, Antosz Marian Józef (1904-1996), w: Ludzie Akademii Medycznej w Gdańsku, t. 5, red. Zbigniew Machaliński, Gdańsk 2007, s. 3-13.
Kronika, t. 2–6, 1972–1976; 16, 1986, opracował Eugeniusz Sieńkowski; t. 26, 1996, opracowali Zbigniew Machaliński i Zbigniew Kamiński, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”.
Sieńkowski Eugeniusz, Dzieje Akademii Medycznej w Gdańsku (1945-1995), Gdańsk 1995, s. 54, 193.
Wypych Zbigniew, Marian Antosz (1902-1996) profesor nadzwyczajny, kierownik Katedry i Zakładu Chemii Ogólnej AM w Gdańsku w latach 1953-1974, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, t. 27, 1997, s. 281-282.
Zawistowski Stanisław, Baran Czesław, Wydawnictwa skryptowe Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1968-1979, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, t. 6, 1976, s. 386.
