SCHRADER JOACHIM JACOB, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
JOACHIM JACOB SCHRADER (2 lub 7 VII 1680 Gdańsk – 4 II 1746 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Pochodził z rodziny patrycjuszowskiej w czwartym pokoleniu związanej z Gdańskiem, przybyłej w XVI wieku z Brunszwiku. Syn Georga (18 VII 1640 Gdańsk – 3 VIII 1693 Gdańsk), w lutym 1658 z bratem Danielem zapisanego do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, od 18 I 1680 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), ławnika (od 1686) i poślubionej mu w 1679 Constantii (zm. 1704, pochowana w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP)), córki rajcy (od 1668) Jacoba Westhofa. Miał dwóch młodszych braci, z których 1/ Johann Georg (11 IV 1682 Gdańsk – 11 VIII 1745 Gdańsk) w marcu 1699 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, od 17 II 1707 posiadał obywatelstwo Gdańska (jako tzw. Bürger-Kind), był od 1725 ławnikiem i mężem Constantii Renaty, córki rajcy Johanna Nathaniela Ferbera i siostry burmistrza Nathaniela Gottfrieda Ferbera, zaś 2/ Daniel Gottlieb (9 VI 1687 Gdańsk – 22 II 1739 Gdańsk) w listopadzie 1704 przyjęty do secundy w Gimnazjum Akademickim, był od 1715 ławnikiem Starego Miasta i mężem Louise Eleonore, córki kupca Nathaniela Ernsta Schmiedena.
Naukę rozpoczął w kwietniu 1697 w gdańskim Gimnazjum Akademickim, przyjęty do przedostatniej klasy (secundy). Studiował (zapisany wraz z baratem Johannem Georgiem 1 VI 1702) krótko na luterańskim uniwersytecie w Królewcu, tego samego roku przeniósł się na uniwersytet w Halle w Saksonii, w owym czasie ośrodka propagowania luterańskiego pietyzmu. Po powrocie do Gdańska zajął się działalnością publiczną w Trzecim Ordynku. 17 II 1707 (jednocześnie z bratem Johannem Georgiem) otrzymał obywatelstwo Gdańska (jako tzw. Bürger-Kind). W 1708 został członkiem Kwartału Kogi, od 1714 był jego mistrzem.
Od 1719 był ławnikiem, w 1723 conseniorem. Od 1724 był rajcą, zwolnił wówczas miejsce w Ławie swojemu młodszemu bratu, Johannowi Georgowi. W 1728 był sędzią, u schyłku życia, w 1741, został burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1742, drugiego w 1741 i 1745, trzeciego w 1744, czwartego w 1743.
W okresie wojny w obronie tronu króla Stanisława Leszczyńskiego w 1734 był członkiem gdańskiej Rady Wojennej. W dwa lata po kapitulacji Gdańska, 22 V 1736, jako komisarz wojenny odbierał wespół z burmistrzem Johannem Wahlem z rąk saskich twierdzę
Wisłoujście, by ponownie – w uroczysty sposób – obsadzić ją gdańskim garnizonem. W 1740 był w imieniu Rady Miejskiej wiceadministratorem Żuław Gdańskich, w 1658 wchodził w skład Kolegium Szkolnego (był scholarą). Prowadził wówczas spór z przeorem klasztoru cystersów w Oliwie, Iwo Rowederem, nie zgadzając się na wybudowanie przez cysterskich poddanych wiatraka w Grabinach, posiadłości dzielonej między miasto a klasztor. Za jego prezydencji w 1742 Rada Miasta zezwoliła 88 firmom kupieckim z Gdańska założyć giełdę zbożową z siedzibą w Dworze Artusa. Powstało również założone w listopadzie 1742 przez grono gdańskich uczonych Towarzystwo Przyrodnicze. Posiadał bogaty księgozbiór, który trafił później po części do zbiorów Biblioteki Rady Miejskiej. Nie jest właściwe przypisywanie mu dzierżawienia majątku Przywidz, dzierżawcą był od 1692 jego stryj, Joachim Heinrich.
2 XII 1706 w kościele NMP poślubił Johannę Constantię (1687–1753, pochowana w krypcie kościoła NMP), córkę Johanna Georga von Ehrenanckera, szwedzkiego audytora generalnego w Szczecinie i poety. Ich dwoje dzieci, Johanna Florentina (ur. 25 X 1711) oraz Georg (ur. 1 IX 1715), zmarło we wczesnej młodości.
Pochowany został 13 II 1746 w kościele NMP, kantatę pogrzebową skomponował Johann Balthasar Christian Freislich.
Bibliografia:
Annales Monasterii Olivensis, Toruń 1916-1919, s. 614-615.
Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg, ed. Georg Ehler, Bd. 2, Leipzig 1911/1912, s. 230.
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 399, 445.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580-1814, Warszawa-Poznań 1974, s. 190, 268, 271, 280.
Cieślak Edmund, W obronie tronu króla Stanisława Leszczyńskiego, Gdańsk 1986, s. 172-173.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 457.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342-1792 i 1807-1814, t. I Spisy, t. II Biogramy, Gdańsk 2008.
