BLECH ABRAHAM FRIEDRICH, pastor
| < Poprzednie | Następne > |
ABRAHAM FRIEDRICH BLECH (12 II 1762 Gdańsk – 17 XII 1830 Kiełpino Górne koło Gdańska), pastor. Jeden z jedenaściorga dzieci armatora Benjamina Blecha (8 IV 1712 – 1783), od 21 VI 1740 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska (początkowo jego ojciec, także Benjamin (ur. 1669), a później i on, w latach 1711—1750 złożyli zamównienia w gdańskich stoczniach na budowę 33 statków pełnomorskich, z czego 30 należało do nich), w sierpniu 1751 – w okresie walki o rozszerzenie uprawnień króla w Gdańsku – wraz z innymi kupcami, głównie morskimi (m.in. z Peterem Uphagenem i Andreasem Schopenhauerem) sygnatariusza supliki skierowanej do króla, w której domagano się zachowania dawnych przywilejów Gdańska, co naraziło go na konflikt z Trzecim Ordynkiem i z królewskim otoczeniem, od 1775 bankruta. Matką była poślubiona ojcu 24 V 1740 Maria Dorothea, córka Johanna Christopha Jacobiego (ur. Falkenau (Sokolica powiat Bartoszyce) – 23 VIII 1742 Neuteich (Nowy Staw)), od 11 III 1698 kaznodziei w Liessau (Lisewo Malborskie), w latach 1699 – 16 IV 1741 w Nowym Stawie. M.in. brat przyrodni Benjamina Friedricha Blecha i Christopha Benjamina (pochowany 14 V 1818, w wieku 77 lat), od 23 V 1769 również posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska.
20 VII 1775 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, uzyskawszy stypendium Johanna Gotffrieda Diesseldorfa od 1782 studiował teologię na uniwersytecie w Getyndze, od 1784 w Lipsku, gdzie uzyskał doktorat. W Lipsku jeszcze 13 XI 1785 wygłosił mowę na pogrzebie Carl Gottloba Scholtza, już 2 IV 1786 zweryfikowany został przez gdańskie Ministerium Duchowne i został starszym nauczycielem (Oberlehrer) w szkole św. Bartłomieja oraz w szkole św. Barbary. Od 1789 diakon kościoła Zbawiciela na Zaroślaku. W tym samym roku (1789) był autorem kantaty na introdukcję Christiana Gottfrieda Ewerbecka jako nauczyciela Gimnazjum Akademickiego. W 1796 przeszedł do pracy kaznodziejskiej w kościele św. Jakuba, od 1802 był drugim diakonem w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP). Od 1812 profesor historii i geografii w Gimnazjum Akademickim i ostatni jego inspektor, od 1817 w Gimnazjum Miejskim. Od 1816 członek prowincjonalnego, zachodniopruskiego Królewskiego Konsystorza Ewangelickiego w Gdańsku.
Oprócz nauczania opiekował się, po śmierci ich ojca, braćmi Reinick: Robertem, późniejszym poetą i malarzem oraz Alfredem, późniejszym kupcem. Sfinansował z własnych środków naukę Simona Josepha Theodora Hirscha, którego nakłonił także do przyjęcia chrztu w obrządku luterańskim. W 1825 ze względu na stan zdrowia przeszedł na emeryturę.
Był właścicielem rodzinnego majątku w Kiełpinie Górnym oraz od 1808 kamienicy przy Frauengasse 878 (ul. Mariacka 29), którą przebudował na czterokondygnacyjną, z klasycystyczną fasadą. Autor wydanych w 1815 dziejów I Wolnego Miasta Gdańska Geschichte der siebenjährigen Leiden Danzigs von 1807–1814 (Historia siedmioletniego cierpienia Gdańska w latach 1807–1814, Danzig 1815), ukazujących jego negatywny stosunek do cesarza Napoleona i jego polityki wobec Gdańska. Głosił poglądy, że Gdańsk słusznie przeszedł w 1793 i 1814 w ręce władców Prus. Autor podręczników i dramatów historycznych (m.in. wystawianego w Teatrze Miejskim w 1805–1811 Stanislaus Leszczyński oder die Belagerung von Danzig (Stanisław Leszczyński albo oblężenie Gdańska), z końcową sceną modlitwy polskiego króla o dalsza pomyślność miasta), wydawanych także pod pseudonimem Adolf Bergen.
4 II 1790 zawarł w kościele Zbawiciela pierwszy związek małżeński z Renatą Louisą, córką Christopha Hildebrandta (ur. 1735), kwatermistrza Kwartał Kogi, zmarłą w czasie połogu 1 I 1791 po urodzeniu córki Friederike Auguste (chrzest 9 XII 1791). Po raz drugi 22 XI 1791 w kościele NMP ożenił się z jej siostrą Agatą Wirginią Hildebrandt. Miał z nią sześcioro, ochrzczonych w kościele Zbawiciela, dzieci, w tym syna Karla Adolpha Blecha i dwie córki urodzone w latach 1792-1794: Amalie Pauline i Marie Wilhelmine. Wdowa wychowywała także Johannę Marię (19 VI 1827 Gdańsk – 2 VI 1858 Gdańsk), sierotę po kupcu Johannie Carlu Lau, później żonę fotografika Friedricha Wilhelma Laua.
Bibliografia:
Das jetztlebende Danzig. Nach der im Monat März gehaltenen Verführung der Aemter, Dantzig 1810, s. 73.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 357.
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 296, 20 XII 1830, s. 3120 (nekrolog).
Altpreuss. Biogr. Bd. 1, s. 61.
Babnis Maria, Blech Abraham Friedrich, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I, Gdańsk 1998, s. 37–38.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 99.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 181, 206.
Rühle Siegfried, Die Stipendiaten des Diesseldorfichen Stipendiums, „Danziger Familiengeschichtliche Beiträge“ Bd. 1, Danzig 1929, s. 56.
Trzoska Jerzy, Z dziejów budownictwa okrętowego w Gdańsku – wykaz statków zbudowanych w pierwszej połowie XVIII w., „Nautologia”, t. 20, 1985, nr 1, s. 23.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 88, 419; 3, 16.
