STRYOWSKI WILHELM AUGUST, artysta malarz, patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
w Gdańsku, 1862. Widoczni: Johann Sprott Stoddart (pośrodku, z bokobrodami), Francis Blair Stoddart (nalewa wino), Wilhelm August Stryowski (po prawej), Otto Brausewetter (po lewej, pośrodku), Carl Friedrich Wilhelm Scherres (pierwszy z lewej, na pierwszym planie), Carl Gustav Panzer (skrajnie po lewej)
WILHELM AUGUST STRYOWSKI (lata 60. XIX wieku: Striowski, Striowsky, Strijowski, następnie: Strÿowski, od około 1900: Stryowski) (23 XII 1834 Gdańsk – 3 II 1917 Essen, Niemcy), artysta malarz, konserwator, muzealnik, patron gdańskiej ulicy, deklarował narodowość niemiecką. Syn rzeźnika Augusta Ludwiga (1802 – 24 IX 1874 Gdańsk) i poślubionej 8 X 1833 Julianny Wilhelminy Franz (1815–1893), pochodzącej z rodziny pasamoników (rzemieślników zajmujących się wyrobem pasów, frędzli i taśm do obszywania ubrań i tkanin; stąd „pasmanteria”), m.in. wytwórców pasów do kontuszy polskiej szlachty). Ojciec w 1836 był właścicielem domu Petershagen 57 (później nr 16) nad Kanałem Raduni, w 1854 także domu pod nr 59 (później nr 15) oraz parceli z jatką (obecnie w miejscu tej zabudowy trawnik przed budynkiem przy ul. Zaroślak 7). Matka będąc wdową mieszkała przy
Vorstädtischer Graben 35 (ul. Podwale Przedmiejskie). Miał siostrę i czterech braci: Alberta (ur. 1837), Juliusa (ur. 1840), Ottona Hermanna (ur. 1 X 1844), od 1877 żonatego z Wilhelminą Josephiną Retzlaff z Oruni, i Johanna (ur. 1854).
Naukę malarstwa rozpoczął w latach 1848–1850 w pracowni wuja, portrecisty, Davida Carla Franza, od 1850 do 1852 kontynuował w Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Johanna Carla Schultza, od 1852 do 1856 w Düsseldorfie pod kierunkiem Wilhelma von Schadowa jako stypendysta gdańskiego Towarzystwa Pokoju. Kończąc studia, w 1854 otrzymał nagrodę Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Düsseldorfie za obraz Praczki zaskoczone przez burzę, oparty na szkicu wykonanym jeszcze w Gdańsku, w okolicach bastionu św. Gertrudy. Obraz nabył książę Salm-Reifferscheid-Krautheim und Dyck, fundując równocześnie autorowi stypendium na podróż artystyczną po Europie (Holandia, Belgia, także pobyt w Paryżu).
W Gdańsku ponownie od 1864; mieszkał w rodzinnym domu na Zaroślaku, w latach 1880–1884 wynajmował mieszkanie w sąsiednim domu nr 14, należącym do pastora kościoła Zbawiciela. Początkowo założył pracownię w ruinach klasztoru brygidek, następnie wraz z Rudolfem Freitagiem współużytkował pracownię w klasztorze franciszkanów przy kościele św. Trójcy. Współtworzył w tym miejscu Muzeum Miejskie, w związku z czym przeniósł pracownię w 1870 na Langgasse 28 (ul. Duga, tzw. Dom Ferberów), w 1878 na Hundegasse 123 (ul. Ogarna), od 1886 do browaru przy Pfefferstadt (ul Korzenna).
W latach 1873–1912 wykładowca w Królewskiej Szkole Sztuk Pięknych i Rzemiosł Artystycznych, 1880–1912 pracownik Muzeum Miejskiego, początkowo jako konserwator malarstwa, od 1888 do 1912 kustosz, 11 X 1894 z rąk cesarza Wilhelma II otrzymał tytuł profesora. W 1888 był sekretarzem gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. Udzielał prywatnych lekcji malarstwa. Należał do Stowarzyszenia na Rzecz Zachowania Zabytków Budownictwa i Sztuki Gdańska.
Specjalizował się w scenach rodzajowych z życia przybywających do Gdańska flisaków, miejscowej gminy żydowskiej i Cyganów, malował sceny inspirowane historią i zabytkami Gdańska, wieśniaków z Galicji. Od 1864 wystawiał w Gdańsku, także na dorocznych pokazach Towarzystwa Przyjaciół Sztuki; od 1863 jego prace prezentowane były w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i we Lwowie oraz w Poznaniu, Szczecinie, Berlinie, Bremie i Wrocławiu. W 1901 przeprowadził konserwację i częściową rekonstrukcję plafonu w Sieni Gdańskiej; zbierał stare gdańskie meble, przedmioty codziennego użytku itp. W krakowskim Muzeum Narodowym przechowywane jest siodło, które wypożyczył goszczonemu u siebie w Gdańsku Janowi Matejce jako rekwizyt do powstającego obrazu Bitwa pod Grunwaldem. Zachowały się nieliczne obrazy, głównie w zbiorach gdańskich muzeów, niektóre – wcześniej przechowywane w gdańskim Muzeum Miejskim – zaginęły w 1945 (np. Naczelnik sądu z 1851) i znane są jedynie z dawnych fotografii.
Od 1878 był żonaty ze swoją uczennicą Klarą Augustą Almą z domu Baedeker (1857–1938), córką królewskiego radcy budowlanego Gustava Baedekera, wykładowcy w gdańskiej Szkole Sztuk Pięknych, bratanicą Carla Baedekera (od jego nazwiska, jako redaktora, pochodzi nazwa przewodników turystycznych), później doktorem medycyny, w 1906 zaangażowanej w reformę stroju kobiecego. Zamieszkał z nią w domku nad Kanałem Raduni, na Oruńskim Przedmieściu. Od 1912 na emeryturze, dotknięty paraliżem ręki, osiadł w Essen, u córki Ewy Anny Julianny (9 IV 1880 – 1923), od 8 VII 1903 żony berlińskiego lekarza Leopolda Ernsta Paula Meyera (ur. 9 I 1857 Berlin), po drugim mężu Bischoff. Testamentem nakazał pochować się w Gdańsku, na cmentarzu Zbawiciela. Od 1945 patron ulic w Gdańsku- Stogach, nazwanej ul. Wilhelma Stryjewskiego. Z uwagi na koszty społeczne zmiany adresu, m.in. w 1975 i 2011 odrzucono propozycję zmiany nazwy na Stryowskiego. Na ogrodzeniu Szkoły Podstawowej nr 21 przy ul. Na Stoku umieszczono upamiętniającą go i jego bliskich tabliczkę.
