AELTERMANN JOHANNES PAUL, ksiądz, męczennik
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANNES PAUL AELTERMANN (26 VI 1876 Gdańsk – 22 XI 1939 Nowy Wiec (Neu Fietz) koło Skarszew), ksiądz katolicki. Najstarszy z siedmiorga dzieci Franza, mistrza szewskiego i Elisabeth z domu May. Uczył się w gdańskim Gimnazjum Miejskim, maturę zdał w 1898 w gimnazjum w Chełmnie, w latach 1899-1904 studiował w seminarium duchownym w Pelplinie. Od 6 XII 1903 subdiakon, od 24 I 1904 diakon, 13 III 1904 otrzymał w Pelplinie święcenia kapłańskie z rąk biskupa Augustyna Rozentretera. Mszę prymicyjną odprawił 15 III 1904 w kaplicy szpitala Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. Po wyświęceniu przez osiem lat pełnił funkcję wikariusza i administratora w diecezji chełmińskiej, między innym wikary w Tucholi (1904-1908), Wałdowie (1908-1909), Nieżywięci (1909), Grucznie (1909-1910), Starogardzie Gdańskim (1910-1911), Jeleńczy (1911), Lęborku (1912), Ugoszczy (1912). Od 6 IX 1912 proboszcz w Mierzeszynie (diecezja gdańska), od 1925 dziekan jednego z pięciu dekanatów Gdańsk-Wieś.
Prowadził ożywioną działalność publiczną i społeczną. Oskarżany przez stronę polską o germanizowanie polskich dzieci, w 1911 podał do (niemieckiego) sądu i oczywiście wygrał proces z redakcją "Pielgrzyma", rok później z redaktorem „Gazety Gdańskiej” (skazanym na trzy miesiące więzienia), choć ta gazeta o antypolskość oskarżała go nadal i w 1920 (podczas wyborów do władz w Mierzeszynie złamał wcześniejszą umowę katolików polskich i niemieckich i by wyeliminować Polaków, zawarł sojusz wyborczy z Niemcami–luteranami) i w 1921 (jako proboszcz odmawiał przyjmowania listów adresowanych w języku polskim). W późniejszych latach przeciwnik hitleryzmu, 21 V 1933 (na tydzień przed wyborami do Volkstagu) opublikował ośmiostronicową broszurę Hakenkreuz oder Christenkreuz? (Swastyka czy krzyż Chrystusowy?), która rozeszła się poza granice II Wolnego Miasta, do Niemiec, Szwajcarii i Polski. Ostrzegał w niej przed narodowym socjalizmem, wskazywał na jego sprzeczność z zasadami religii chrześcijańskiej. W 1935 aresztowany przez Schupo (Schutzpolizei, Policja Prewencyjna) za obrazę Adolfa Hitlera, zwolniony po tygodniu dzięki interwencji bp. Eduarda O’Rourke’a. Ponownie aresztowany 21 XI 1939, przetrzymywany w miejscowej szkole, następnie w kościele w Wysinie, wraz z grupą około 60 Polaków (w tym dwoma polskimi księżmi: ks. Kwiatkowskim ze Starej Kiszewy i ks. Kamińskim z powiatu kartuskiego) w majątku ziemskim rodziny Wieckich w Nowym Wiecu, rozstrzelany tamże następnego dnia jako ostatni z grupy przez członków Einsatzgruppe oraz miejscowego Selbstschutzu, kierowanych przez Günthera Modrowa, właściciela majątku spod Skarszew. Rozpoznane przez jego gospodynię (na podstawie buteleczki od tabletek na nadciśnienie) szczątki ekshumowano na początku czerwca 1945, w asyście nowego proboszcza Mierzeszyna, ks. Ildefonsa Künemunda i bratanka, dziekana Alfonsa Aeltermanna, przewieziono do rodzimej parafii i 26 VI 1945 złożono w grobie obok tamtejszego kościoła.
Jego imieniem nazwano 13 X 2003 szkołę podstawową w Mierzeszynie, a z inicjatywy Stowarzyszenia Wyżyna Gdańska 30 VIII 2020 przy ul. Wolności 19 odsłonięto jego pomnik. Kościół niemiecki uznaje go za jednego z męczenników wiary XX wieku, czyniąc starania o beatyfikację.
