REICHER MICHAŁ, rektor Akademii Lekarskiej w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
MICHAŁ REICHER (REICHER-SOSNOWSKI) (17 XI 1888 Sosnowiec – 31 VIII 1973 Gdańsk), antropolog i anatom, rektor Akademii Lekarskiej w Gdańsku (od 1950 Akademia Medyczna, AMG). Pochodził z asymilowanej rodziny żydowskiej, syn Stanisława Reichera (1855–1922), kupca, przemysłowca, filantropa wspierającego finansowo szpital żydowski oraz fundusz potrzebny do uruchomienia szkoły Talmud Tory w Sosnowcu, oraz Marii (1864 Szczekociny – 1955 Ożarów) z domu Perlmutter. W latach międzywojennych przeszedł na wiarę rzymsko-katolicką. Przyrodni brat Wandy Malwiny (około 1880 Sosnowiec – 29 IX 1932 Warszawa) zamężnej Kamieńskiej, brat Kazimierza (22 X 1892 Sosnowiec – 4 VII 1944), działacza ruchu oporu, poległego w czasie II wojny światowej, Anieli (1899 Sosnowiec – 1988 Warszawa) zamężnej Urbanowicz, działaczki społeczno-politycznej i Ludwiki (1886 Sosnowiec – 18 III 1959 Ożarów) zamężnej Treter, primo voto Małkowskiej.
Wydalony w 1905 z Gimnazjum Realnego w Sosnowcu za zorganizowanie strajku szkolnego, za co odznaczony został później honorową odznaką ,,Za Walkę o Szkołę Polską”, maturę uzyskał w 1907 Warszawie jako ekstern. W latach 1907–1911 studiował antropologię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Zurychu, od 1912 doktor filozofii, 1911–1913 asystent Katedry Antropologii w Zurychu, w 1914 dzięki uzyskanemu stypendium odbył studia uzupełniające z embriologii na uniwersytecie w Baltimore. Po wybuchu I wojny światowej powrócił do Polski, na przełomie 1914/1915 pracownik Komisji do walki z biedą i bezrobociem przy ówczesnej Radzie Miasta Sosnowca, od 1915 do 1921 asystent i następnie prosektor Katedry Anatomii Opisowej uniwersytetu w Warszawie. W latach 1921–1939 kierownik Katedry Anatomii Prawidłowej Uniwersytetu Stefana Batorego uniwersytetu w Wilnie (USB), od 1922 profesor tytularny, od 1934 profesor zwyczajny. W roku akademickim 1934/1935 dziekan Wydziału Lekarskiego USB, w 1935/1936 prodziekan. W 1931, po odsłonięciu przez powódź krypt grobowych w katedrze wileńskiej, dokonał pomiarów antropologicznych oraz zabiegów konserwatorskich szczątków króla polskiego Aleksandra Jagiellończyka oraz żon króla Zygmunta Augusta, Elżbiety Habsburżanki i Barbary Radziwiłłówny. Odlewy gipsowe przesłał do Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Za badania te otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1935). Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie, był redaktorem prac naukowych Wydziału Lekarskiego. Organizator wileńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Anatomicznego oraz Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika. W 1938 uzyskał świadectwo pilota turystycznego.
Podczas kampanii wrześniowej 1939, z innymi członkami Aeroklubu Wileńskiego, zgłosił się ochotniczo do wojska. W okresie II wojny światowej pracował jako robotnik budowlany, jednocześnie w 1940 został kierownikiem Tajnego Wydziału Lekarskiego zamkniętego wówczas USB, w 1944 był szefem służby zdrowia Wileńsko-Nowogródzkiego Okręgu AK (pseudonim „Sosna”). Za działalność w czasie wojny, w 1965 odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Partyzanckim.
Po zakończeniu wojny zamieszkał w Ożarowie pod Warszawą. Odrzucił propozycje pracy na uniwersytecie w Toruniu. W latach 1946–1962 pracował w gdańskiej Akademii Lekarskiej (następnie: AMG): 1946–1962 kierownik Katedry Anatomii Prawidłowej, 1946–1947 dziekan Wydziału Lekarskiego, 1947–1948 rektor. Wskutek ciężkiej choroby zrezygnował z szerszej działalności administracyjnej, poświęcając się pracy naukowej, od 1962 na emeryturze. Głównymi jego osiągnięciami naukowymi były ustalenie norm i metod badania płodów i noworodków na podstawie cech kraniologicznych i osteologicznych, opisanie różnic antropologicznych między Karaimami a Żydami (co przyczyniło się do uratowania ludności karaimskiej od zagłady hitlerowskiej). W okresie gdańskim zajmował się antropologią części miękkich i prymatologią, stając się międzynarodowym autorytetem. Autor między innymi podręcznika Anatomia człowieka.
Od 1949 członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności, od 1951 członek honorowy Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, od 1964 Polskiego Towarzystwa Anatomicznego, członek Association des Anatomistes, Societé de Morphologie de Paris, Societé d'Anthropologie de Paris, Schweizerische Gesellschaft für Anthropologie und Ethnologie. Od 1965 doktor honoris causa AMG. W 1967–1969 przewodniczący II Wydziału Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, od 1972 członek honorowy. Wchodził w skład redakcji „Folia Morphologica” i „Acta Anatomica” (za którą w 1972 otrzymał Nagrodę Państwową II Stopnia).
Odznaczony także: w 1954 Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1955 Medalem 10-lecia Polski Ludowej, w 1959 Orderem Sztandaru Pracy II klasy, w 1960 uhonorowany odznaką „Za Zasługi dla Gdańska”, w 1964 odznaką „Tysiąclecia Państwa Polskiego”, w 1971 odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”. Żonaty był bezdzietnie z Wandą Ludwiką z domu Krasnodębską (1892–1982), malarką. Pochowany 5 IX na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Bibliografia:
Gładykowska-Rzeczycka Julia, Profesor Michał Reicher (1888–1973), „Przegląd Antropologiczny”, t. 40, 1979, s. 33-41.
Lewicki Krzysztof, Bukowski Marek, Profesor Michał Reicher, twórca gdańskiej szkoły anatomicznej, w: Joachim Oelhaf i jego następcy, red. Adam Szarszewski, Bartłomiej Siek, Gdańsk 2013, s. 215-226.
Narkiewicz Olgierd, Michał Reicher ((1888–1973), „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, t. 4, 1974, s. 615-623.
Narkiewicz Olgierd, Reicher Michał, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, Gdańsk 1997, s. 49-50.
