HEYSE ABRAHAM, pastor kościoła NMP
| < Poprzednie | Następne > |
ABRAHAM HEYSE (Heysen, Heyseus; 26 II 1624 Gdańsk – 22 VII 1680 Gdańsk), teolog, drugi pastor między innymi kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP). Syn ubogiego wytwórcy korków, ukończył szkołę mariacką, w latach 1635—1636 wysłany przez rodziców na nauki do Polski, w 1639, korzystając z pomocy gdańskiej Rady Miejskiej, ukończył Gimnazjum Akademickie. Również dzięki stypendium Rady Miejskiej od 1642 studiował na uniwersytecie w Greifswaldzie (Gryfii), gdzie dorabiał udzielaniem korepetycji dzieciom pastora Battusa i uzyskał tytuł magistra filozofii. Od 1644 studiował teologię w Rostocku (napisaną tu rozprawkę zadedykował gdańskim rajcom), od 1645 w Królewcu, gdzie ponownie zmuszony był dorabiać korepetycjami. Z powodu braku funduszy pod koniec 1645 wrócił do Gdańska, udało mu się uzyskać trzyletnie stypendium Rady Miejskiej, od 1646 studiował w Wittenberdze, w 1649 w Lipsku. Odbył kilkumiesięczną podróż naukową, odwiedzając ośrodki w Jenie, Norymberdze (Nürnberg), Altdorfie, Ingolstadt, Monachium (München), Augsburgu, Ulm, Tybindze (Tübingen), Strasburgu, Wormacji (Worms), Spirze, Moguncji (Mainz), Kilonii (Kiel), Delft, Hadze (‘n Haag), Lejdzie (Leyden) i Amsterdamie. Otrzymał stanowisko adiunkta na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lipskiego, zdobył prawo wygłaszania kazań, w Wittenberdze proponowano mu urząd kaznodziei. Propozycje zmuszony był odrzucić po otrzymaniu z Gdańska polecenia powrotu, do czego był zobowiązany jako miejski stypendysta.
W Gdańsku ponownie od 1650. Od 9 II 1651 pierwszy diakon w kościele św. Trójcy. Wspierał Johanna Maukischa, który po sporze (1650–1651) między kalwinistami a luteranami z ramienia tych drugich został rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy. W latach 1660–1762 pastor kościoła św. Jana, od 1674 do śmierci drugi pastora kościoła NMP.
Autor mów pogrzebowych; między innymi jako pastor kościoła św. Jana żegnał zmarłego pastora tczewskiego Tobiasa Seilera (Göttliche Bestallung Getrewer Lehrer, daß ist Christliche Leichen-Predigt bey Leichbegängniß deß … H. Tobiae Seileri, der Lutherischen Gemeine zu Dirschaw, wollverdienten (…) Seelsorgers, welcher zu Dantzig in diesem 1660sten Jahre den 9. Augusti … …, Dantzig 1661.
W 1662 polecił wykonać dla siebie płytę nagrobną w kościele św. Jana (nr 173). Został pochowany w tym kościele 31 VII 1680, mowę pogrzebową wygłosił diakon kościoła NMP Benedykt Figk (Leichpredigt bey...Leich-Begägniss des...Hn.Abraham Heysen...Pastoris zur Pfarr zu S.Marien...Anno 1680. den 31.Julii fürgestellet..., Dantzig 1681), korzystając z niegdyś własnoręcznie spisanego przez zmarłego życiorysu. Wspomniał go w swoim wierszu Johann Peter Titius, profesor retoryki Gimnazjum Akademickiego, jego portret wisiał do 1945 w zakrystii kościoła NMP.
Bibliografia:
Frisch Gregorius, Der Sankt Marien Pfarrkirchen In Danzig inwendige Abriss, oprac. Katarzyna Cieślak, Gdańsk 1999.
Bielak Jacek, Rekonstruowanie nekropolii. Posadzkowe płyty nagrobne kościoła św. Jana w Gdańsku, w: Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.
Kotarski Edmund, Kaznodzieje kościoła św. Jana wśród twórców XVII-wiecznej gdańskiej prozy biograficznej, w: Kościół św. Jana w Gdańsku. W kręgu kultury sepulkralnej, red. Jakub Szczepański, Gdańsk 2012.
Nadolski Bronisław, Wyjazdy młodzieży gdańskiej na studia zagraniczne w XVII wieku, „Rocznik Gdański”, t. 24, 1965, s. 207.
Schmidt Paul Theodor, Der Streit über den Besitz der Danziger Trinitatiskirche im Jahre 1650, Altpreußische Monatsschrift NF, Bd. 41, Königsberg 1904.
