LENGNICH GOTTFRIED, prawnik, historyk, patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
GOTTFRIED LENGNICH (4 XII 1689 Gdańsk – 28 IV 1774 Gdańsk), prawnik, historyk, syndyk gdański. Syn kupca Wincenta, od dziecka władał językiem niemieckim i polskim. Uczęszczał do parafialnej szkoły mariackiej, od roku 1707 do Gimnazjum Akademickiego. Od 1710 studiował na uniwersytecie w Halle historię, prawo i retorykę. Z Mikołajem Hieronimem Grundlingiem współredagował czasopismo „Hallische Bibliothek”. Od 1713 roku doktor obojga praw. Studiując w Halle, utrzymywał kontakt z syndykiem gdańskim Albrechtem Rosenbergiem, który namówił go do powrotu do Gdańska. Wykładał tu prywatnie prawo i historię, w 1718 rozpoczął wydawanie czasopisma historycznego „Polnische Bibliothec”, które było pierwszym tego rodzaju na ziemiach polskich. Postulował w nim unaukowienie historii poprzez oparcie się na źródłach. Jako pierwszy rozpoczął naukową krytykę źródeł historycznych dotyczących Pomorza i Prus. W 1720 roku współzałożyciel towarzystwa naukowego Societas Litteraria, mającego podejmować tematykę humanistyczną. Wskutek późniejszego nacisku na nauki eksperymentalne odszedł z niego 3 VIII 1722. W roku 1721 Rada Miejska zleciła mu kontynuację pisania historii Prus po Casprze Schützu, który doprowadził swoje dzieło (Rerum Prussicarum Historia) do 1525. Przygotował dalszy ciąg, Geschichte der preußischen Lande königlich-polnischen Antheils, do 1733, wydany w 9 tomach w latach 1722–1755. 2 VI 1729 został profesorem wymowy i poezji w Gimnazjum Akademickim. Podczas oblężenia Gdańska w 1733 poznał regimentarza koronnego Stanisława Poniatowskiego; został nauczycielem jego synów, w tym Stanisława Augusta, przyszłego króla Polski. W roku 1749 przeszedł oficjalnie do Katedry Prawa i Historii Gimnazjum Akademickiego, jednocześnie zostając inspektorem szkolnym. W 1739 mianowany przez króla polskiego Augusta III saskim radcą legacyjnym, otrzymywał od niego również stałą pensję. Wobec konfliktu politycznego Rady Miejskiej Gdańska z opozycją kupiecko-rzemieślniczą, popieraną przez dwór polski, stanął po stronie Augusta III. Dopiero po objęciu stanowiska syndyka miejskiego 14 V 1750, przeszedł na stronę Rady Miejskiej Gdańska; zrezygnował wówczas z prowadzenia Katedry Prawa i Historii Gimnazjum Akademickiego, i w 1752 roku uczestniczył w tajnej komisji, która miała doprowadzić do szybkiego odzyskania przez władze Gdańska łaski u króla (ugodę między Radą Miejską a królem podpisano 13 V 1752). W 1767 uczestniczył w Toruniu w zjeździe innowierców, którym służył jako radca prawny. Był zwolennikiem autonomii Prus Królewskich. Za życia wydał drukiem blisko 70 prac o tematyce historycznej i prawnej, m.in. Historia Polona A Lecho Ad Augusti II. mortem oraz Ius publicum Regni Poloniae. Planował wydać historię najnowszą ówczesnej Europy. Zmarł po ciężkiej chorobie. Patron jednej z ulic we Wrzeszczu (nazwę nosiła przed i po roku 1945) oraz tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING nr 1032.
