HORNO-POPŁAWSKI STANISŁAW, rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych
| < Poprzednie | Następne > |
STANISŁAW HORNO-POPŁAWSKI (14 VII 1902 Kutaisi, Gruzja – 6 VII 1997 Sopot) rzeźbiarz, pedagog. Dzieciństwo spędził w Gruzji jako wnuk zesłańca po powstaniu styczniowym. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, dyplom uzyskał w 1931 roku w pracowni Tadeusza Breyera. W latach 1932–1939 pracował na Wydziale Sztuk Pięknych uniwersytetu w Wilnie; w czasie II wojny światowej jeniec w Oflagu Woldenberg, zorganizował tam pracownię rzeźby, wykonał m.in. rzeźby do obozowej kaplicy. Od roku 1945 pracował w Białymstoku, w okresie 1946–1949 na Wydziale Sztuk Pięknych uniwersytetu w Toruniu kierował Katedrą Rzeźby. W latach 1949–1970 profesor w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych; 1946–1950 i 1956–1960 dziekan Wydziału Rzeźby. W 1952–1954 główny projektant rzeźby w czasie renowacji Drogi Królewskiej; wykonał m.in. skrajne figury szczytu kamienic nr 28 (Ferberów) i 38, detal kamienicy nr 43 przy Długim Targu. Portret artysty widnieje na zworniku kamienicy narożnej przy ul. Pończoszników, wśród wizerunków zasłużonych dla renowacji traktu. Jego twórczość była poszukiwaniem między naturą a kulturą, inspirowały ją zarówno dzieła starożytne: grecki i rzymski antyk, sztuka Wschodu, Egiptu i Mezopotamii, jak i ekspresyjne możliwości kamiennego tworzywa: wolumenu, struktury i faktury, kolorystyki, efektów światłocieniowych. Rzeźba ewoluowała od form klasycznych przez monumentalny, zaangażowany realizm do bliskich abstrakcji, anektujących naturalny stan kamienia, nietracących jednak archetypicznych związków z kształtem antropo- lub zoomorficznym. Przed II wojną światową zrealizował m.in. w Wilnie pomnik bp. Władysława Banurskiego w krypcie katedry, rzeźby ołtarza kościoła Trynitarzy na Antokolu oraz liczne głowy portretowe, Praczki (obecnie na Plantach w Białymstoku). Po wojnie, w latach 40. XX wieku, powstały m.in.: projekt pomnika Mickiewicza w Poznaniu, rzeźby rodzajowe (Chłopiec z sankami, W kąpieli), w okresie socrealizmu wystawiane i nagradzane na ogólnopolskich wystawach plastyki: Głowa marynarza (1950), Matka Belojannisa (1952), Żniwiarka (1954) oraz posąg Mickiewicza przed Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie (1955). W latach późniejszych obok pomników (Henryka Sienkiewicza, Bydgoszcz 1968; Marii Konopnickiej, Kalisz 1969; Karola Szymanowskiego, Słupsk 1971; Jana Kilińskiego, Słupsk 1973) tworzył głowy, torsy, hybrydy itp., których ekspresja wynika z kontrastu klasycznie pięknych, gładko wypracowanych, ale fragmentarycznych, niepełnych form z surową fakturą, ubytkami materii i śladami destrukcji lub sprzeczności między ideą tytułu a prymitywizującą, chropawą, niekiedy totemicznie uproszczoną. W 1997 roku doktor honoris causa gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych.
