BEHEM MICHAEL, burgrabia gdański
| < Poprzednie | Następne > |
MICHAEL BEHEM, von Behmenfeld (Böhm, Behme) (21 VI 1616 Schmiedeberg (Kowary) – 7 VII 1677 Gdańsk), kupiec, polityk, burgrabia królewski w Gdańsku. Syn Matthiasa Behema i Ewy, córki Hansa Treiebela (Fröbela), po wczesnej śmierci ojca wychowywany przez ojczyma, Tobisza Praetoriusa. W 1632 studiował prawo i filozofię na uniwersytecie w Lipsku, z uwagi na trawającą wojnę trzydziestoletnią przeniósł się w 1633 do Jeny, gdzie studiował prawo, politykę i historię, a w 1634 do Wittenbergi. W 1637 powrócił do rodzinnych stron, ponownie z powodu wojny trzydziestoletniej przeniósł się jeszcze w tym samym roku z rodziną do spokojniejszego Królewca, gdzie kontynuował naukę.
W Gdańsku od listopad 1643 był sekretarzem Rady Miejskiej, od 1644 przedstawicielem Gdańska na dworze króla polskiego. Odbył podróż po ziemiach litewskich i ruskich, w 1647 powrócił do Gdańska. W latach 1655–1663 ławnik, w 1602 consenior,
był autorem dyskursu o sprawach monetarnych w Polsce (Discursus de re monetaria regni Poloniae, 1655), brał udział w dyskusjach o cłach, prowadził w tej sprawie rokowania z komisarzami królewskimi, zaangażował się w uregulowanie konfliktu z biskupem warmińskim. Od 1664 rajca, w 1669 sędzia, w 1671 burgrabia królewski w Gdańsku.
Był autorem diariusza z okresu pierwszych lat (1655–1657) wojny ze Szwecją (tzw. Potopu), znanego tylko z dokonanego z niego wyciągu. W świetle tego źródła był zagorzałym zwolennikiem króla polskiego Jana Kazimierza, przedstawił kulisy (narady i konsultacje) przygotowań Gdańska (opisał jego umocnienia) i Prus Królewskich do obrony przed Szwedami, krytykował tę część polskiej szlachty, która opowiedziała się po stronie wroga, dużo miejsca poświęcił przedstawianiu opisów potyczek i bitew w Prusach i w okolicach Gdańska (walki o Puck, kapitulacja Tczewa i Malborka).
11 II 1648 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) ożenił się z Anną Marią (1630 – 8 IX 1678 Gdańsk), córką Heindricha Mehlmanna. Wiersz gratulacyjny z tej okazji opublikował Johannes Conrad Hedenius. Ojciec Concordii (ochrzczona 12 XI 1648), Evy Marii (1650 – 8 I 1677 Gdańsk), od 28 X 1675 pierwszej żony rajcy Georga Schrödera (1635–1703), Anny Marii (pochowana 11 IV 1651) i Constantii. Pochowany 13 VII 1677 w grobie rodziny żony w kościele NMP. Po śmierci jego majątek wyceniono na ponad 300 000 zł polskich, ulokowany był głównie w gotówce, handlu drewnem i zbożem, a także w instrumentach finansowych i nieruchomościach. Testamentem m.in. przekazał 6000 florenów na potrzeby gdańskiego Gimnazjum Akademickiego i jego biednych uczniów, legat ten od 6 XI 1678 do schyłku XVIII wieku przeznaczano na stypendia do dalszej nauki absolwentów Gimnazjum, bez względu na wyznanie i obrany kierunek studiów. Pretensje do spadku po nim, zgłaszane zwłaszcza przez rodzinę ze Śląska, ciągnęły się do 1726.
Bibliografia:
Haßbargen Hermann, Behm von Behmenfeld Michael, w: Altpreußische Biographie, Bd. 1, Königsberg 1941, s. 41.
Kotarski Edmund, Fundacje stypendialne w dawnym Gdańsku, w: Fundacje i fundatorzy w średniowieczu i epoce nowożytnej, red. Edward Opaliński i Tomasz Wiślicz, Warszawa 2000, s. 113.
Mokrzecki Lech, W kręgu prac historyków gdańskich XVII wieku, Gdańsk 1974, s. 252–254.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf/Schwentine 1986-1992, Bd. II, 57.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342-1792 i 1807-1814. Biogramy, Gdańsk 2008, s. 24-25.
