ADAMCZYK ANDRZEJ, działacz opozycji demokratycznej
ANDRZEJ ADAMCZYK (ur. 8 V 1950 Ciechanów), działacz opozycji demokratycznej. Syn Stanisława i Marianny z domu Brzozowskiej. Ojciec w czasie II wojny światowej był uczestnikiem ruchu oporu, w 1945 dezerterem z Ludowego Wojska Polskiego, aresztowanym i skazanym, działaczem „Solidarności Wiejskiej” i Polskiego Stronnictwa Ludowego Stanisława Mikołajczyka. Brat matki, Tadeusz, był członkiem oddziału Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja”, aresztowanym w 1947 i skazanym na karę śmierci (kara nie została wykonana).
W 1968 ukończył Liceum Ogólnokształcące nr 4 im. Gen. Józefa Bema w Ciechanowie. Od 1968 studiował na Wydziale Budowy Okrętów (od 1969: Instytut Okrętowy) Politechniki Gdańskiej, studiów nie skończył, w 1972 (na czwartym roku) nie zaliczył egzaminów. Od września 1972 pracował w Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku, początkowo na stanowisku montera kadłubów, następnie jako mistrz na Wydziale K-1. W Sierpniu ’80 był uczestnikiem strajku w zakładzie. Po strajkach wszedł do struktur NSZZ „Solidarność” na swoim Wydziale, został mężem zaufania. W 1981 zaangażował się w prace na rzecz samorządu pracowniczego, został wybrany do Rady Pracowniczej.
Po ogłoszeniu stanu wojennego, od 14 do 15 XII 1981 był uczestnikiem strajku protestacyjnego. W czasie pacyfikacji Stoczni Północnej zorganizował miejsce ukrycia i przechowania sztandaru zakładowego Związku. Uczestnik demonstracji ulicznych 16–17 XII 1981 i w następnych miesiącach, poddany inwigilacji, rewizjom, próbowano go zwolnić z pracy (Stocznia była zmilitaryzowana), ostatecznie, po odwołaniach, przesunięty został na podrzędne stanowisko. Był współorganizatorem jawnej Kasy Wzajemnej Pomocy, działającej od stycznia 1982 do grudnia 1983, do której należało ok. 80% załogi. Jej działalność polegała na zbieraniu składek na pomoc rodzinom internowanych, aresztowanych i wyrzuconych z pracy kolegów oraz na zapomogi losowe. W tym też czasie był współautorem i sygnatariuszem petycji do władz Stoczni, Sejmu, wojewody gdańskiego w proteście przeciwko praktykom dyskryminowania pracowników nie chcących wstępować do organizowanych przez władze stanu wojennego „neozwiązków”. Wiosną 1982 współorganizator i przewodniczący tajnej struktury pod nazwą „Stoczniowy Komitet Robotniczy NSZZ „Solidarność” Stoczni Północnej w Gdańsku”, działającej do 1989. Był organizatorem drukarni zakładowej i współorganizatorem siatki kolportażu w Stoczni.
Powołany do wojska, od 5 XI 1982 do 2 II 1983 przebywał w specjalnie utworzonym, m.in. dla działaczy „Solidarność”, Wojskowym Obozie Internowania w Chełmnie nad Wisłą. Był uczestnikiem akcji protestacyjnych, ogłaszanych przez internowanych w odpowiedzi na złe traktowanie i głodówek w odpowiedzi na złe wyżywienie. Po wyjściu z wojska, 13 VI 1983 został aresztowany pod zarzutem kontynuacji działalności związkowej, zwolniony na podstawie amnestii 26 VII 1983, której nie przyjął. Wielokrotnie przesłuchiwany i zatrzymywany pod pozorem rozmów ostrzegawczych.
W styczniu 1984 współorganizator (razem z Adamem Drągiem i Romanem Wyżlicem) Bractwa Oblatów św. Brygidy w Gdańsku, organizacji, która przejęła na siebie kontynuację rozbitej aresztowaniem w czerwcu stoczniowej Kasy Wzajemnej Pomocy. Inicjator i organizator rozbudowy Bractwa w Trójmieście oraz tzw. Domów Bractwa w Bydgoszczy, Słupsku, Głogowie, Tarnowskich Górach, Piekarach Śląskich, Kędzierzynie Koźlu, Brzegu, Elblągu, Legnicy. Członek Kapituły Generalnej, Brat Przewodnik Domu Gdańskiego. We wrześniu 1987 organizator przejęcia przez działaczy „Solidarności” Rady Pracowniczej Stoczni Północnej, wiceprzewodniczący Rady. Inicjator związania jej ze strukturami samorządu pracowniczego w Polsce, do 1990 współorganizator rozbudowy tych struktur, współorganizator forów i sejmików samorządu pracowniczego. We wrześniu 1988 główny obrońca 30 pracowników Stoczni zwolnionych po strajku z okresu 22 sierpnia – 1 września 1988. Przewodniczący Rady Pracowniczej następnej kadencji, twórca reorganizacji Stoczni i wdrożenia nowego systemu wynagradzania. W latach 1988–1991 propagator przemian własnościowych oraz idei prywatyzacji w formie akcjonariatu pracowniczego, organizator i przewodniczący Stowarzyszenia na Rzecz Prywatyzacji Stoczni Północnej w Gdańsku, członek Stowarzyszenia Działaczy Samorządu Pracowniczego. W 1991 współorganizator Stronnictwa Pracy okręg Gdańsk, członek Zarządu, delegat na Zjazdy Ogólnokrajowe, prezes Zarządu Okręgu do 2002.
W listopadzie 2007 współorganizator obchodów 25-lecia internowania w Chełmnie, współorganizator ufundowania mieszkańcom miasta obelisku z tablicą zawierającą podziękowanie za pomoc okazaną w okresie internowania. W 2008 członek założyciel i wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Osób Internowanych (SOI) „Chełminiacy 1982”. Od 2008 współorganizator spotkań w Chełmnie w rocznice internowania, uczestnik spotkań z młodzieżą szkół chełmińskich, współorganizator pikników, konferencji, prelekcji itp. Inicjator wpisania do ustawy o „Krzyżu Wolności i Solidarności” represji internowanych pod pozorem ćwiczeń wojskowych, inicjator i współtwórca nowelizacji tzw. Ustawy Lutowej z 1992 i rozszerzenia jej zapisów o represję w formie pozorowanych ćwiczeń wojskowych, uchwalonej przez Sejm RP i podpisanej przez prezydenta RP w 2015. Oskarżyciel posiłkowy z ramienia SOI „Chełminiacy 1982” w procesu, jaki wytoczyli prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej byłym organizatorom Wojskowych Obozów Internowania, którzy dożyli do 2012 (Florian Siwicki, Józef Sasin i Władysław Ciastoń), zakończonego w 2018 wyrokami skazującymi po dwa lata bezwzględnego więzienia dla Józefa Sasina i Władysława Ciastonia.
W latach 2016–2017 członek Rady Konsultacyjnej ds. Działaczy Opozycji i Osób Represjonowanych powołanej przy Marszałku Województwa Pomorskiego. Od 15 II 2017 członek Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przy Instytucie Pamięci Narodowej (IPN) oddział Gdańsk, zaangażowany w upamiętnianie miejsc i działaczy niepodległościowych represjonowanych w stanie wojennym. W 2017 był także organizatorem uroczystości z okazji 35-lecia powstania Bractwa Oblatów św. Brygidy i ufundowania tablicy pamiątkowej w kościele św. Brygidy w Gdańsku, autorem i wydawcą monografii Bractwa.
W 1988 pomysłodawca nadania imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego jednemu z placów w Gdańsku, w 1989 organizator Komitetu Budowy Pomnika Józefa Piłsudskiego (odsłonięty w 2006). Od 1991 współorganizator samodzielnego Okręgu Gdańskiego Związku Piłsudczyków RP, wiceprezes i prezes Okręgu. Organizator obchodów rocznic piłsudczykowskich i współorganizator z władzami samorządowymi i wojskowymi Świąt Narodowych: 3 Maja, 15 Sierpnia, 11 Listopada, prelegent i uczestnik spotkań z młodzieżą szkół gdańskich, współorganizator wystaw okolicznościowych związanych z Marszałkiem, rocznicami odzyskania niepodległości. Współwydawca broszury Związki Józefa Piłsudskiego z Gdańskiem, organizator inscenizacji historycznych: od 2017 osadzenia Komendanta w areszcie w Gdańsku, w czerwcu 2021 100-rocznicy pobytu Marszałka w Grudziądzu, w 2020 współorganizator Pomorskiej Spartakiady Strzeleckiej zorganizowanej w stulecie powrotu Pomorza do Macierzy, inicjator budowy Pomnika Ojców Niepodległości w Elblągu, odsłoniętego w listopadzie 2021.
Od 1973 żonaty z Renatą (ur. 1945), córką Edmunda Witkiewicza, więźnia stalinowskiego. Ojciec Michała (ur. 1975) i Zbigniewa (ur. 1984).
Bibliografia:
Relacje Andrzeja Adamczyka (2009, 2024).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodwej oddział Gdańsk, akta Prokuratury Rejonowej w Gdańsku; akta paszportowe.
Archiwum Stoczni Północnej Grupa Remontowa S.A., akta osobowe.
Gołąb Bogusław, Adamczyk Andrzej, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/14887,Adamczyk-Andrzej.html?search=471631972261.
