LINDE JOHANN WILHELM, pastor kościoła św. Ducha
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN WILHELM LINDE (14 I 1760 Toruń – 16 II 1840 Gdańsk), teolog, pastor kościoła św. Ducha. Syn mistrza ślusarskiego Johanna Beniamina Jacobsena, przybyłego około 1749 do Torunia z Dalarny (Szwecja) oraz poślubionej mu 7 XI 1752 Barbary Anny (4 XII 1732 – 26 XI 1813), córki rzeźbiarza Johanna Antona Langenhahna Starszego (1700 Coburg (Bawaria) – 1757 Toruń). Brat lingwisty Samuela (1771 Toruń – 1847 Warszawa). Od 1772 był uczniem gimnazjum w Toruniu, studiował teologię na uniwersytecie w Lipsku (1778–1781) i Halle (1781–1782), gdzie uzyskał tytuł doktora z teologii.
Od 1782 w Gdańsku, początkowo nauczyciel prywatny, najpierw u gdańskiego radcy Johanna Georga Döringa (1711–1792), następnie Theodosiusa Christiana Frantziusa, od 1786 konrektor szkoły mariackiej. Od wyboru 30 I 1792 do śmierci pastor kościoła św. Ducha, w którym do około 1815 głosił kazania, także w języku polskim. Odrzucał propozycje objęcia wyższych urzędów: pastora gdańskich kościołów św. Trójcy i św. Jana, rektora gimnazjum w Toruniu oraz seniora kościołów w Toruniu i Berlinie. Od 1816 inspektor szkolny dla rejonu Żuław Gdańskich, od 1823 także superintendent tego rejonu. W 1824 doktor honoris causa uniwersytetu w Greifswaldzie za prace literackie (publikowane m.in. w „Danziger Abendzeitung” („Gdańska Gazeta Wieczorna”)), od 1825 superintendent tego uniwersytetu, w 1836 honorowy obywatel Torunia. Członek m.in. Towarzystwa Biblijnego i Towarzystwa Pokoju. Z uwagi na stan zdrowia w 1836 zrezygnował ze wszystkich funkcji za wyjątkiem stanowiska pastora. Uznanie zdobył swoim przekładem z języka hebrajskiego biblijnej Księgi Mądrości Syracha (Sittenlehre des Jesu Sirach, A.H.Niemeyer, Lepzig, 1782); w 1795 wydał też jej tłumaczenie na grekę. W 1836, z okazji jubileuszu 20-lecia objęcia urzędu inspektora szkolnego, specjalną łacińską mowę Przedstawienie Kościoła Apostolskiego w źródłach Nowego Testamentu wygłosił pastor Carl Joachim Weickhmann.
Od 1793 żonaty z Concordią Eleonorą (1772 – 25 IV 1856 Gdańsk), córką pastora w Świerkach (Tansee), kaznodziei w Sobowidzu i Jeziorze koło Elbląga (Thiensdorf) Ephraima Ohlerta (1770 – 4 IX 1824 Thiensdorf). Miał niezamężne córki: Ernestinę Friederikę (1809 – 30 VI 1843 Gdańsk), rentierkę, Anne Anette Elisabeth (1813 Gdańsk – 30 X 1874 Gdańsk) i Wilhelminę (zm. po 1856).
Bibliografia:
„Danziger Dampfboote”, nr 24 i 25 z 24 i 25 II 1840 (nekrolog).
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 97 z 26 IV 1856, po s. 1078 (nekrolog żony od córek); nr 98 z 28 IV 1856, s. 1079 (nekrolog żony).
Czerniakowski Małgorzata, Linde Jan Wilhelm, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Suplement I, Gdańsk 1998, s. 189.
Gliński Mirosław, Pastorzy gdańscy w okresie zaboru pruskiego (1793–1920), Gdański Rocznik Ewangelicki, 2, 2008, s. 107-108.
Löschin Gotthilf M., Dr. Johann Wilhelm Linde, Danzig 1840.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation..., Königsberg 1834, s.138, 212, 216.
